गद्यलेखन

शाळेची सहल जाणार म्हणून तो खूप आनंदी होता. त्याने कधी नव्हे ते आदल्या रात्रीच सगळी तयारी करून ठेवली होती. परंतु सकाळी सूर्याचा पहिला किरण जमिनीवर पडताच, बिट्टीला जागे केले. "बिट्टे ऊठ,आज गंमाडी-जंमत " बिट्टीही टुण्ण्कन उठून बसली. आज पानशेत धरणावरती पक्षी निरीक्षणाची सहल होती.

मला वाटत हे त्यांच शेवटच लेखन असेल. परवा अचानक हे शीर्षक वाचून वाटलं काहीतरी विशेष नक्कीच असणार , म्हणून ग्रंथालयातून घेतल पुस्तक आणि पूर्ण वाचून काढलं. व्यासंग काय असतो , चित्रपटांची नशा किती असते, संगीतात वेड होणं कशाला म्हणतात , जगणं म्हणजे नक्की काय , छंद जोपासणं कशाला म्हणतात अशा अनेक प्रश्नाची उत्तर यात मला दिसली. हे लेखन म्हणजे वेळोवेळी त्यांनी त्यांच्या पत्रकारितेतून लिहिलेल्या व्यक्तिचित्रणाचे एकत्रीकरण आहे. जस पुलं नि लिहिलेलं व्यक्ती आणि वल्ली, मला हे तसंच वाटलं. यात एकही व्यक्ती मात्र काल्पनिक नाही. ती व्यक्ती खऱ्या नावानं , आणि आहे तशी यात नमूद केलेली आहे.

बाकीचे अजून आले नव्हते. गाडी यायला तसा वेळच होता. तेवढ्यात त्याचं लक्ष तिच्याकडं गेलं.
प्लॅटफॉर्मवर तोबा वर्दळ होती. कुणी तिच्याकडे ढुंकून बघत नव्हतं. जो तो आपल्याच तंद्रीत!

त्याने तिच्यासारख्या छपन्न पाहिल्या होत्या.

ती तिकडे प्लॅटफ़ॉर्मच्या कोनाड्यात एकटीच बेफिकीर उभी. त्याने तिच्या आसपास नजर फिरवली. कुणी तिच्या सोबतीला नव्हतं. कुठून आली होती? कुठे जाणार होती? याची कुणालाही कसली कल्पना नव्हती.

तास उलटला. ती अजूनही तिथंच ढिम्म बेफिकीर!

बाकीचे अजून आले नव्हते. गाडी यायला तसा वेळच होता तेवढ्यात त्याचं लक्ष तिच्याकडे गेलं...
 
 
बालासोरच्या  प्लॅटफॉर्म एकवर ती कधीपासून उभी होती. शालीमारहून येणाऱ्या कोरोमंडल एक्स्प्रेसची वाट पहात.
 
गर्द निळा ड्रेस, भुरभुरते केस, चेहर्‍यावर उत्कंठा,  हुरहूर!
 
२ जूनच्या  त्या संध्याकाळी, अंधारुन आलं होतं आणि पावसाचेही चिन्ह दिसत होते.
 
“दीदी,  ट्रेन तो लेट होगी बहुत..किसीसे मिलना है..? ” तिच्याकडे पाहात त्या टीसीने पृच्छा केली.   .

समज!

बाकीचे अजून आले नव्हते. गाडी यायला तसा वेळच होता. तेवढ्यात त्याचं लक्ष तिच्याकडे गेलं..

हसऱ्या डोळ्याची, गोबऱ्या गालाची अगदी त्याच्या मितूसारखी..

तो जवळ जाऊन बसला. तिच्या हातात ‘बेबी अलाइव्ह’ होती. मितूला हवी होती तशी. परवा वाढदिवसाला द्यायची ठरवलं होतं त्याने..

खेळता खेळता तिच्या हातातली बाहुली खाली पडली. पटकन उठून त्याने ती उचलली. आणि तिच्या हातात देऊन तिचे दोन्ही हात घट्ट हातात धरले. ती ओरडली..
“मम्मा बॅड टच!”

त्याबरोबर मोबाईलवर बोलत असलेल्या मम्मीने त्याच्यावर जळजळीत नजर टाकत तिला उचलून घेतल़ं..

बाकीचे अजून आले नव्हते. गाडी यायला तसा वेळच होता. तेवढ्यात त्याचे लक्ष तिच्याकडे गेले....."
त्याची चिडचिड बघून तिनं विचारलं,
" काय झालं? "
" सगळ्याचाच वैताग आलाय. लोक किती विचित्र वागतात! कधी आपल्याला किंमत देणार, तर कधी आपण त्यांच्या दृष्टीने मातीमोल असणार. "
" त्यांचं आपल्याशिवाय फारसं अडलेलं नाही, याचं वैषम्य वाटतंय का?"
तिनं नेमकं वर्मावर बोट ठेवल्यानं तो आणखीनच लाल झाला.
" असंच असतंय बाबा.. आयुष्यात चढउतार यायचेच. कधी आपला
भाव वधारला, तर उतूमातू नये नि कवडीमोल ठरलो तरी त्रासू नये.

स्त्री असणं म्हणजे चा थोडक्यात प्रवास.

स्त्री असणं म्हणजे असणं.

स्त्री असणं म्हणजे, माहितच नसणं.

मुलगी असणं म्हणजे थोडं वेगळं दिसणं.
वेगळं असलं तरी मुलगी असणं मजेचंच असणं.

वेगळेपणाची जाणीव वाढणं पण तरी काही तक्रार नसणं.

अचानक एका दिवसात "मोठं" होणं. आता मात्र जाणिवांचा आणि भावनांचा न थोपवता येणारा पूर. हा देवाचा/निसर्गाचा शुद्ध पक्षपात आहे. आय हेट बीइंग गर्ल अँड यु कॅन नॉट चेंज माय माईंड.

स्त्री असणं म्हणजे कटकट, इनकन्व्हिनियंस.
स्त्री असणं म्हणजे अनेक इनकन्व्हिनियंसची सवय करून घेणं.

बाकीचे अजून आले नव्हते. गाडी यायला तसा वेळच होता. तेवढ्यात त्याचे लक्ष तिच्याकडे गेले. तिकडे बाल्कनीत बसून चहा पीत ती त्याच्या स्टॉपकडेच बघत होती.

त्याला मात्र वाटून गेले,"स्साला! सकाळ हवी तर अशी. नाहीतर इकडे, पंधरा मिनिटाच्या स्लॉटमधे पाणी भरा आणि पाच मिनिटात आंघोळ उरका. शांत बसून चहा प्यायचं स्वातंत्र्य नाही टाईमटेबलमधे. पगाराची ऊब इतकी महाग असावी?

बस आली आणि गेली.

आता रिकामा स्टॉप आणि रिकामी 'ती' दोघेच उरले.

पायपुसण्यावरचा प्राईस टॅग काढून तिकडे ती आत वळली तेव्हा नव्याने जाणवलं तिला तिने सोडून दिलेल्या 'पगाराचं मोल'.

बाकीचे अजून आले नव्हते. गाडी यायला तसा वेळच होता. तेवढ्यात त्याचे लक्ष तिच्याकडे गेले.

लाल रंगाची कांजीवरम त्यावर टेंपल जुलरीचा साज ल्यालेल्या तिच्यावरुन त्याची नजरच हटत नव्हती. लाल कांजीवरमने मनाचा ठाव घेतला होता.

"रमणीचा गृहप्रवेश लाल कांजीवरम नेसूनच व्हायला हवा. त्यासोबत हातभर लाल हिरव्या काचेच्या बांगड्याही हव्या."

त्याने एकवार डोळे मिटून घेतले.
रमणीचे रुप त्याच्या मिटल्या डोळ्यापुढे तरळले एखाद्या जुन्या स्वप्नासारखे.

बाकीचे अजून आले नव्हते. गाडी यायला तसा वेळच होता. तेवढ्यात त्याचे लक्ष तिच्याकडे गेले....."
तिचा आनंदी, उत्साही चेहरा.. कारण आज बर्‍याच काळाने रजनीताई भेटणार होत्या...
त्याला आठवली, तिची पहिली भेट. गालांवरील सुकलेल्या अश्रूंनी
चितारलेला रुसवा चेहऱ्यावर मिरवणारा गोडवा.. फिरत्या
शाळेत यायचंच नव्हतं तिला.. रेतीच्या ढिगाऱ्यामध्ये दिवसभर हुंदडणं किती मजेचं. तेही वेगवेगळ्या ठिकाणी.. पण त्यानं "दादा" गिरीनं स्वतःबरोबर तिलाही डोअरस्टेप स्कूलमध्ये यायला लावलं.