मायबोली

काय छोट्या दोस्तांनो?

कसे आहात सगळे?

तुमच्यासाठी एक सुंदर खेळ घेऊन आलो आहोत.

ह्या खेळात तुम्हाला रील्स /शॉर्ट व्हिडिओझ बनवायचे आहेत बरं का!
खूप मजा येईल ना!
आपले आईबाबा किंवा घरातील कोणत्याही मोठ्या माणसांची मदत घ्यायची. कारण त्यांचा मोबाईल वापरायचा आहे ना आपल्याला ?
पण म्हणजे नेमकं काय करायचं?
सोपं आहे.

तुम्हाला येत असलेली कविता, गाणे, बडबडगीत, संवाद, कथा, लेख असं *मराठी* साहित्य छोट्या लांबीच्या चित्रफितीच्या माध्यमात कैद करायचं , म्हणजे रीलचं शूटिंग करायचं.
एका गोष्टीची काळजी घ्यायची की विडिओचे चित्र आणि आवाज स्पष्ट असावेत.

मराठी असे आमुची मायबोली जरी आज ही राजभाषा नसे

नसो आज ऐश्वर्य या माऊलीला यशाची पुढे दिव्य आशा असे

"अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलन" ही आपल्या तमाम मराठी बांधवांसाठी एक खूप महत्त्वाची आणि अभिमानास्पद गोष्ट आहे. किंबहुना ते मराठी अस्मितेचे एक व्यवच्छेदक लक्षणच म्हणावयास हवे.

जवळपास १४७ वर्षाची परंपरा या मराठी साहित्य संमेलन संस्कृतीला लाभली आहे. भारतातील भाषिक पातळीवर एवढ्या मोठ्या उत्सवी स्वरूपात साजरे केले जाणारे हे एकमेव भाषिक संमेलन आहे.

मनुष्य हा समाजशील प्राणी आहे. संवाद साधणे, स्वतःचे विचार, भावना, संवेदना व्यक्त करणे हा त्याचा स्वभावआहे ; ती त्याची गरजही आहे. भाषा हे एक संवादाचे व व्यक्त होण्याचे एक महत्त्वाचे माध्यम आहे. भाषा ही जशी शब्दांची असते तशीच चित्रांची, संगीताची, नृत्याची, वेगवेगळ्या कलांची सुद्धा असते.

आपल्या सर्वांना जोडणारी भाषा मराठी ! मराठी लेखन व वाचन हा आपणा सर्वांच्या जिव्हाळ्याचा विषय! मग ते लेखन गोष्ट असो, लेख असो, कविता असो किंवा चारोळी असो.

मभागौदि २०२५ च्या निमित्ताने घेऊन आलो आहोत एक खास खेळ, ‘चित्रांची भाषांतरे'

नागपुरात माझ्या सभोवती कवितांचे वातावरण सुरू झाले ते १९८७ पासून. त्याचे कारण त्यावेळी मला कविता आवडायच्या असे काही नसून ते वेगळेच होते. झाले असे की मीच काही लिहून काढले जे मला कवितेसारखे दिसू लागले. आपण कविता लिहिलीय ही भावना खूपच आनंददायी होती, आता ती कविता ऐकून तिला दाद देणारे श्रोते हवे होते आणि त्यासाठी काही जवळचे मित्र कामी यायला लागले. ती कविता वाचून दाखवण्यासाठी एक वही करायची कल्पना साहजिकच सुचली आणि माझ्या कवितांच्या वहीची अश्या प्रकारे सुरवात झाली.

नमस्कार मायबोलीकर !

लाभले अम्हास भाग्य बोलतो मराठी
जाहलो खरेच धन्य ऐकतो मराठी
धर्म, पंथ, जात एक जाणतो मराठी
एवढ्या जगात माय मानतो मराठी.

नेहमीप्रमाणे यावर्षीही आपण कविश्रेष्ठ कुसुमाग्रज यांच्या जन्मदिनानिमित्ताने , दि २७ फेब्रुवारीला, मराठी भाषा गौरव दिन साजरा करत आहोत.
मायबोलीवर तो आपण दि २४ ते २८ फेब्रुवारी असा साजरा करणार आहोत.
या दरम्यान, नवनवीन उपक्रम दर दिवशी जाहीर करण्याचा मानस आहे. काही उपक्रम, मायबोलीकरांना लिहायला वेळ मिळावा म्हणून थोडे आधी जाहीर केले आहेत.

मभागौदि २०२५- उपक्रम - मराठी शाळा

प्रत्येकाच्याच मनात आपल्या प्राथमिक - माध्यमिक शाळेला एक अन्योन्य स्थान असते.
शाळेतल्या बाई, मित्रमैत्रिणी, मधली सुट्टी, पोळीभाजीचा डबा, छोटी लुटुपुटीची भांडणं, दप्तर, पुस्तकं, गृहपाठ, प्रार्थना, खेळ, सगळं अगदी मनाच्या कोपर्‍यात लपून बसलेलं असतंच असतं. आठवण असते, अभिमान असतो!

विशेषत: ती मराठी शाळा असेल तर... वाटाणा फुटाणा शेंगदाणा पासून ते वेडात मराठे वीर दौडले सात, राकट देशा कणखर देशा, युगामागुनी चालली रे युगे ही, घाल घाल पिंगा वार्‍या, कोलंबसाचे गर्वगीत अशा अनेक कविता मनात रुंजी घालू लागतात.

साहित्यातील सर्वात लोकप्रिय प्रकार म्हणजे कथा! कोणत्याची भाषेच्या उत्सवाला कथेशिवाय रंगत नाही. कथास्पर्धा हा नेहमीचा लोकप्रिय प्रकार आजवरच्या मराठी भाषा गौरव दिनाच्या उपक्रमांमध्ये कसा काय वगळला गेला ह्याचे नवल वाटत होते. चला तर मग ! आपल्या प्रतिभेला चेतविण्यास घेऊन आलो आहोत शतशब्द कथास्पर्धा.

मराठी - आपली मातृभाषा, आपली मायमराठी!
ह्या भाषेशी आपली पहिली ओळख अर्थातच बोलण्याऐकण्यातून होते; पण ती खरी वृद्धिंगत होते वाचनातून.
मराठी साहित्याला सृजनशीलतेचा व विविधतेचा मोठा वारसा लाभलेला आहे. अनेक साहित्यिकांच्या पुस्तकांमधून तो जोपासला आहे.
आपल्या सर्वांच्या संग्रही मराठी भाषेतील पुस्तके असतीलच. चला, या मराठी भाषा गौरव दिना निमित्त त्यांची छायाचित्रे / प्रकाशचित्रे इथे आणू या.

म्हणी - कोणत्याही भाषेचा सगळ्यात सुंदर अलंकार. एकच वाक्य, पण समयोचित आणि नेमके! म्हणतात ना की, a picture is worth a thousand words; तसेच म्हणींचे आहे. एक म्हण ही एका परिच्छेदापेक्षा अधिक परिणामकारक असते. मराठी भाषेत तर कित्येक सुंदर सुंदर म्हणी आहेत.

पण अडचण अशी आहे की आजच्या या Gen Z, Gen Alpha ला जुन्या म्हणी कळत नाहीत. एक म्हण सांगितली, तर त्यातल्या शब्दांचे अर्थ, त्यांच्या छटा, स्थळकाळाचे संदर्भ हे सगळे त्यांना माहीत असेल व कळेलच असे नाही. म्हणींचा वारसा आपल्याला पुढे न्यायचाच असेल तर जरा आजच्या पिढीला समजतील, 'क्लिक' होतील अशा म्हणी तयार करायला काय हरकत आहे?

गजल: दूर आहे आज गंगा

दूर आहे आज गंगा पाहून आलो
अर्घ्य माझे चंद्रभागे देवून आलो !

येत नाही आठवांना तो गंध आता
काय मी हा श्वास तेथे ठेवून आलो ?

ओलवे संदर्भ आभाळा वेदनेने
दूर ओझे मी ढगांचे वाहून आलो !

थांबले आता धुमारे या माझ्या व्यथेचे
धुमसतांना एकदा मी पेटून आलो !

थांबवावे गोंधळाला कंटाळलो मी
आज एकांतास माझ्या विनवून आलो !!

वाहली श्रद्धांजली मग माझ्या मनाला
आज आशा कोणती मी लावून आलो !

विलास खाडे