काव्यलेखन

उन्हाळ्यात पार आटलेला
पांढ-याफट्ट चेह-याचा ओढा
शेतावर रुसल्यागत
हूप्प बसतो खरा
पण स्वत:वरच रागावतो
फणफणतो, काढतो राग
वाळू, दगड, गोटे तापवून
काठावरची झाडंही खंततात
याच्या काळजीनं, हा काही बोलत नाही म्हणून
एरवी पावसाळ्यात किती खळखळाट
आता कंठ रुध्द झालाय त्याचा
पाणथळीतल्या पाखरांच्या गाण्यावाचून
गाईम्हशीच्या न्हाण्यावाचून
डोहात अर्धवट सोडलेल्या नाजूक पायावाचून
बैल पाण्यावर आल्यावर ऐकलेल्या गोड शीळेवाचून
झुकलेलं निळं आभाळही
कुठंच दिसत नाही

© दत्तात्रय साळुंके

कृष्णार्पण

गरगर फिरवी ऐहिक पाही
मला तुझा आधार हवा रे
असो नसो वा पुण्य गाठीशी
मोरपीसही फिरवून जा रे

व्याकुळ ह्रदयी बरसत जा रे
थेंब सावळा एक पुरे रे
मेघ कृपेचा तूच आसरा
चातक आर्ती पुरवी अता रे

नसे पात्रता ज्ञान योग हो
यम दम सारे अवघड की रे
हाक मारता रुद्ध कंठ तो
कसे बोलवू जाणत ना रे

अशीच राधा व्याकुळ होता
तन्मय पाही ह्रदी तुला रे
हाच दिलासा मला एकला
संशय ते ही फिटले सारे

नुरो देह हा नुरो जाणिवा
बंधन काही नको नको रे
आर्त एकचि हृदी रहावी
कृष्णार्पण ते सारे सारे

जय मल्हार

जेजुरी नगरी । कडे पठारी ।
मार्तंड मल्हारी । विराजतो ।। १॥

शिव अवतरे ।मार्तंड भैरव ।
मल्हारी खंडेराव । देवा नामे ।।२॥

मणि मल्ल दैत्य । देवे संहारिले ।
मल्हारी साजले । नाम थोर ।।३॥

म्हाळसा बाणाई । राणीयांसमवेत ।
अश्वारुढ देव । शोभतसे ।।४॥

भंडारा उधळी । भक्त थोर थोर ।
येळकोट उच्चार । तोषोनिया ।।५॥

मार्गशीर्ष मासी । प्रतिपदे पासोन ।
चंपाषष्ठी सण । विशेषत्वे ।।६॥

रोडगे भरीत । नेवैद्य अर्पिती ।
मल्लारी स्तविती । भक्तजन ।।७॥

दिवटी बुधली । तळी उचलोन ।
येळकोट स्मरण । चांगभले ।।८॥

पाळ अन् पाळ मोकळं करून
झाड हलवतात जेव्हा दुसऱ्याच जागी
खरंच रुजतं का ते तिथे?

का उभं राहतं ते
मुळं पसरतात
पालवी पण फुटते नवी
पण माती परकीच राहते

कार्बन डायऑक्साइड घ्या
प्राणवायू सोडा
प्रकाशसंश्लेषण वगैरे चालूच आहे
फुलं फुलतायत
फळं धरतायत
जुने ओळखीचे पक्षी मात्र येत नाहीयेत

कुठेतरी सर्वात आतल्या वलयात
एक याद दडून राहिलीय
नंतर चढत गेलेल्या निबर वलयांमध्ये
तिचं व्यक्त होणं राहून गेलंय

शाल ओढुनि चांदण्याची रात आली अंगणी
मुग्ध त्या साऱ्या स्मृती उठल्या मनी झंकारुनी

स्मरल्या किती रात्री गुलाबी तुजसवे ज्या वेचल्या
अरुणोदयी पक्षीरवाने कितिक आणी विलगल्या
याद त्यांची जागली मग अंतरी आसावुनी

आणि स्मरती त्याहि ज्या विरहानलाने पेटल्या
खिन्न हृदयाने किती मी भग्न गजला रचियल्या
आज स्मरते सर्व ते पुरले कधी जे मन्मनी

जादू कशी ही होतसे या चांदराती ना कळे
अंतरीच्या गूढगर्भी दडवलेले उन्मळे
विसकटे आयुष्य सारे एक मोहाच्या क्षणी

रस: भयानक
वृत्त: देवराज

काळ रात्र थंडगार शांत गूढ दाटते
चांदणे सभोवती निळे धुके लपेटते
पेटवू किती पुन्हा विझे मशाल का बरे?
सापडे न मार्ग रानभूल भास बावरे

उंच चौकटीत काळतोंड कोण राहते?
मान काढुनी उगा इथे कशास पाहते?
लांब नाग झेप घेत पायवाट रोखतो
दात दावुनी खुशीत तो अभद्र हासतो

ऐकते शिटी कधी हळूच आत वाजते
जोरदार थाप धप्प बंद दारि मारते
कोण येत-जात रोज पावलांस वाजवी
का कुणास ताल देत घुंगरास नाचवी?

झब्याने मारलेला
पुरातन काळा दगड
लागावा आपल्या
पाषाण हृदयी
सनातन काळजाला!
आणि
आतून फुटावेत झरे
प्रज्ञा, शील, करूणेचे
द्वेषा ऐवजी!

कवी: गणेश कुलकर्णी (#समीप)
तारीख : 28 मार्च 2023

काचेची सुंदर खिडकी
भिंतीला लटकत आहे
देह सोडून गेला माझा
पण आत्मा इथेच आहे

छोटीशी चिऊ बागडते
ती बड-बड ऐकत हसतो
ती खांदे उडवत हसूनी
जणू मलाच गिरवत आहे
देह सोडून गेला माझा....

हे प्रवास जीवन माझे
जणू आठवणींचा ढीग
तुटलेल्या स्वप्नांसोबत
आनंद ओंजळीत आहे
देह सोडून गेला माझा....

मज नकोच होती शांती
की नकोच कर्कश नाद
मायेने घर भरण्यात
ते प्रेमळ संगीत आहे
देह सोडून गेला माझा....

एक उंबरा

एक उंबरा घरा,मनाचा
जरा जरासा वाट अडवुनि
स्वस्थ बसावा

एक कोपरा घरा,मनाचा
गर्द ताटवा, अजाण वेडा
बहरुन जावा

एक अंगण घरा,मनाचे
उदारतेने अनाहूताला
देत विसावा

एक मार्ग हा घरा,मनाचा
हात धरोनी, माणुसकीचा
स्पर्शत जावा

एक झरोका घरा,मनाचा
स्वच्छ प्रकाशे लखलखणारा
तेवत जावा

एक पायरी घरा,मनाची
जाता येता, अवचितवेळी
आधार व्हावी

एक पोकळी घरा,मनाची
अथांगता अन तरीही स्तब्धता
देत विसावा

एक असोशी घरा, मनाची
अविरत धारा, उगेउगेची
देत रहावी