आपल्यापैकी बहुतेकांच्या घरांमध्ये छोटे-साधे का होईना देवघर असायचे-असते. मराठी लेखनात संध्याकाळी दिवेलागणीला आजी-आजोबा-वडीलधारी मंडळी कशी लहान मुलांना शुभम करोति, रामरक्षादि प्रार्थना परवचा म्हणायला उद्युक्त करत, शिकवत अशी वर्णने फार येतात. त्यावरून दैनंदिन प्रार्थना हा बहुसंख्य घरांमध्ये रुळलेला उपचार होता असा निष्कर्ष काढता येतो. आजही घरोघरी देवघर दिसते. कुणाकडे मोठे, कुणाकडे साधे, फळीवरचे. मनःशांतीसाठी, अडचणीच्यावेळी करुणा भाकण्यासाठी, आनंदाच्या प्रसंगी आभार मानण्यासाठी, सणावाराचा आमोद साजरा करण्यासाठी देवघरात देवपूजा-प्रार्थना करणे घरोघरी परंपरेने चालत आलेले आहे.
बर्‍याच दिवसांनी दोघींना मोकळा वेळ मिळाला होता. नाही म्हटले तरी काही वर्षे लोटली होती. पुलाखालून बरेच पाणी वाहून गेले होते. अचानक एकीचे लक्ष तिकडे गेले. अरे हे काय .......
"इतक्यात तिसरीही आली?!" ती चकित होऊन उद्वेगाने म्हणाली.
"माझी जुळी बहीण आहे ती." दुसरी खिन्नतेने म्हणाली.
"म्हणजे दोघींबद्दलही कळतं का त्यांना?" पहिलीने इवलुसा प्रश्न विचारला.
"हो! आता सगळंच कळतं आधीच ताई!" तिसरी शांतपणे म्हणाली.
"काय तरी बाई एकेक नवीन! आमच्या वेळी असलं काही नव्हतं!" पहिली उद्गारली.
"पण मग तुला कसं इकडे आणलं?"
"माझ्या नशिबात दूध होतं गं बाई!"
नकोत आनंददायी संवेदना
हे प्रभो वेदनाच मला मिळू दे
हरवू दे माझा मी पणा
त्यासाठी मजला धिर दे
सुख असे हे की डाचते मला ते
तेच ते कणखर मनाला पंगू बनवते
भौतिकाच्या मागे न लागो शाश्वत असा अशिष दे
ऐहीक श्रीमंत असूनही मदतीचा हात नाही
कशाला मग उगाचच मी दानशूर मिरवत राही
तुझ्या हातांची सर येण्याची मजला बुद्धी दे
तावून निघावे भट्टीत सोने मग दागिणा बनण्या
त्यासम माझे मन होवूदे तयार तुझ्या कडे येण्या
घण संकंटांचे घाल पाठी, मळली वाट मला न दे
- पाषाणभेद
१७/११/२०१
दैवी कृपा
क्षण होते कितीतरी सुखाचें
अजुनी आठवणीत ताजे तवाने
बिलोरी आरशासमोर असूनही
मी आरशात तुलाच पाहते
रुबाबदार डोळ्यांतील तुझे हसणे
मनामनात सतत तरळत राहते
ऐटीत फिरणे आणि ना कुणासमोर वाकणे
वैशिष्ट तुझ्या जीवनाचे मज भावले
तुझीच होऊन राहणे खूप खूप आवडले
शक्य नव्हते तरीही दैवीकृपेने साध्य झाले
एक एकदा मन विचारते स्वतःलाच
दुसऱ्या कुणी सुख दिले असता का ग एवढे?
आळवणी
तुजविण वाटे । असार संसार । व्यर्थ बडिवार । भोवताली ।।
तुज नाठविता । त्रासले हे मन । व्याकुळले प्राण । तुझ्याविना ।।
सुटू पाहे धीर । भाराभार चिंता । घाला अवचिता । पडिला का ।।
नव्हे अाराणूक । तुजविण देवा । धाव रे केशवा । लागवेगी ।।
धाव धाव अाता । वेगे हात देई । येई लवलाही । ह्रदंतरी ।।
सुखावेल जीव । रूप देखताच । अाळी करी साच । बालकाची ।।
नमस्ते मित्र मैत्रिणींनो,
ही सकाळची प्रार्थना माझ्या बाबांच्या काकांनी तयार केली आहे.
आम्ही ती अनेक वर्ष घरी म्हणतो. तिचा प्रसार व्हावा हि इच्छा आहे.
प्रभात झाली दिशा उजळल्या रवी उदया आला
या समयासी हे जगदीशा करितो नमनाला || धृ ||
थकुनि भागूनी निजलो असता पाहुनी विश्रांती
आनंदित मज करुनि उठविले देऊनिया स्फूर्ती |
करुनि शोऊच मुख संमार्जन करू नंतर स्नानाला
ईशस्तवना करुनि लागो आपुल्या कामाला || १ ||
नमस्ते मित्र मैत्रिणींनो,
ही संध्याकाळची प्रार्थना माझ्या बाबांच्या काकांनी तयार केली आहे.
आम्ही ती अनेक वर्ष घरी म्हणतो. तिचा प्रसार व्हावा हि इच्छा आहे.
रवी मावळला दिन हा गेला आलो सदनाला
या समयासी हे जगदीशा करितो नमनाला || धृ ||
दिवसा माझी नाना कामे जी जी रे पडली
आनंदाने दुःखाने वा सर्वही ती केली
कायिक वाचिक मानसिक वा कर्मे जी घडली
ती ती देवा प्रेम भराने अर्पी पद कमली || १ ||
तुटो प्रपंचाची गोडी । जडो विठ्ठली अावडी ।
नावडो हे धन मान । नको तृष्णा विषयपान ।
येर सारे वाव नुरो । ह्रदी विठ्ठल संचरो ।
येई येई पांंडुरंगा । घेई घेई रे वोसंगा ।
निके प्रेमाचे भातुके । देई देई रे इतुके ।
----------------------
वाव -- खोटे, व्यर्थ
वोसंगा --- मांडी
निके -- खरे, शुद्ध
भातुके -- खाऊ, खाद्यपदार्थ
विनवणी
क्षणाक्षणाला पडतो खाली
उठुनी पुन्हा उचलतो पाऊली
नसे साथीला दिसे कुणीही
रणरण अवघी नसे सावली
बघुनी सारे राजमार्ग ते
वाटबिकटशी हीच निवडली
तुम्हासारखे दिग्गज कोणी
कधी चालले याच दिशेनी
केशर-बुक्का खुणा पाहुनी
दिशा हीच ती नाही चुकली
गाथेमधल्या शब्दांना मी
कधी मस्तकी उरी सांभाळी
त्या बोलाच्या साथीने तर
चालतोच ही वाट निराळी
आळी पुरवा एक एवढी
करी विनवणी माथा लवुनी
नसेल उत्कट भाव तरीही
घ्या ओढूनी घ्या हो जवळी
-------------------------------
