एका भावानुवादाची गोष्ट
गतवर्षी सप्टेंबरात तामिळ लेखक कल्की कृष्णमूर्ती यांच्या दीर्घकादंबरीवर आधारित त्याच नावाचा 'पोन्नियिन सेल्वन' (भाग पहिला) चित्रपट प्रदर्शित झाला.
गतवर्षी सप्टेंबरात तामिळ लेखक कल्की कृष्णमूर्ती यांच्या दीर्घकादंबरीवर आधारित त्याच नावाचा 'पोन्नियिन सेल्वन' (भाग पहिला) चित्रपट प्रदर्शित झाला.
आलो पुन्हा तुझ्या दारी
मागणं घेऊन..
तुलाही वाटत असेल ना रे, कसा हा असा?
नेहमीच काहीतरी मागणारा?
पण देणारा तूच एक आहेस ना रे..
मग जाऊ तरी कोणाकडे?
अर्ज़ियाँ सारी मैं चेहरे पे लिख के लाया हूँ
तुम से क्या माँगू मैं
तुम ख़ुद ही समझ लो
मौला मेरे मौला
दरारें-दरारें हैं माथे पे मौला
मरम्मत मुक़द्दर की कर दो मौला मेरे मौला
तेरे दर पे झुका हूँ, मिटा हूँ, बना हूँ
मरम्मत मुक़द्दर की कर दो मौला
तू समजून घेतोस म्हणून मला असं वेड पांघरायला आवडतं...
तुला अन मला दोघांनाही माहितीये मी का आलोय पण माहित नाही असं दाखवतोस...
जोखलेलं असतंस आधीच पण मी कधी येतोय याची वाट पहातोस...
बरीच गाणी नुसतीच कानावर पडतात.
ना त्यांचे बोल लक्षात राहतात ना धून.
पण काही गाणी कानातून मनापर्यंत पोहोचतात.
हृद्याला भिडतात... आत्म्याला साद घालणारी काही गाणी असतात.
अशा आवडलेल्या गाण्यांचे आपल्या शब्दात भावानुवाद लिहिण्यासाठी हा धागा
या भावानुवादांनी गाणी उमजून घ्यायला मदतच होईल.
एखाद्या आवडत्या गाण्याचे नवीन कंगोरे दिसतील, समजतील.
उरल डोंगररांगा रशिया देशाच्या पश्चिमेला आहेत व पार उत्तर दक्षिण पसरलेल्या आहेत, ह्या पर्वतराजीतल्या उत्तरेकडच्या टोकाला भयानक थंडी असते, तिकडच्याच एका गावात घडलेली ही गोष्ट. नादिया नावाची एक म्हातारी स्त्री गावाबाहेर आपल्या रानातल्या प्लम व चेरींच्या टुमदार बगिच्यात लहानशी बंगली बांधुन राहात असे, दुर्दैवाने तिचा मुलगा तुर्कांसोबतच्या युद्धात दुर दक्षिणेला कॉकेशस पर्वतांमधे झालेल्या एका युद्धात झार मालकांसाठी मरण पावला होता, व तिचा नवरा एकदा उरल मधेच तावदा नदीत मासे पकडायला गेला असताना मरण पावला होता "ग्रेगोरी गेला" हे ऐकुनच तिला धक्का बसला होता.
वाटते ओठांवरी तू हास्य व्हावे
जन्मभर केवळ तुला मी गुणगुणावे
एकदा तर एक अश्रू तू टिपावा
पापणीने मोतियाचे दान द्यावे
खूप जपली मी तुझी स्मरणे उराशी
'मी तुला स्मरतो' असे तूही स्मरावे
स्वप्न काळोखात माझे हरवलेले
वास्तवाचे दीप आता पेटवावे
श्वास शेवटचा तुझ्या डोळ्यांत घ्यावा
मृत्युही गझलीय* यावा, मी जगावे
मुळ गझल : अपने होंठों पर सजाना चाहता हूँ
मूळ गझलकार : क़तील शिफ़ाई
भावानुवाद : ....रसप....
९ जुलै २०१३
मूळ गझल :-
अपने होंठों पर सजाना चाहता हूँ
आ तुझे मैं गुनगुनाना चाहता हूँ
कोई आँसू तेरे दामन पर गिराकर
बूँद को मोती बनाना चाहता हूँ
आज अचानक माझे एक मित्र श्री. चंद्रमोहन कुलकर्णी यांनी 'सहज सप्रेम' म्हणून भेट दिलेले,
थोर रचनाकार श्रेष्ठ कवी गुलजार यांचे त्रिवेणी हे पुस्तक हाती आले.
दहा वर्षांपूर्वी वाचून हातावेगळे केलेले हे पुस्तक,आज गतस्मृतींना उजाळा देवून गेले.
पुस्तकात गुलजार यांच्या रचनांचा भावानुवाद कवियत्री शांता ज. शेळके यांनी केलेला आहे.
मेहता पब्लिशिंग हाऊस यांच्या या प्रकाशनाच्या मलपृष्ठावर -
'त्रिवेणी' हा गुलजारांनीच निर्माण केलेला कवितेचा नवा आकृतिबंध.
कोणत्याही भारतीय भाषांतील कवितेत हा रचनाबंध नाही.
हि त्यांची कवितेला देणगीच ! या अल्पाक्षरी कवितेत
कातीलच्या एका फारसी गज़लेचा भावानुवाद सादर करतो आहे. मूळ संकल्पना मराठी संस्कृतीला साजेशा करताना भावार्थ जपण्याचा प्रयत्न आहे. तसंच कातीलच्या गजलेत जे आशयघनता असलेले शब्द आहेत तेच मराठीत आणण्याचा प्रयत्न कृत्रिम झाला असता. म्हणून शब्दसंख्या भरमसाठ वाढवण्यापेक्षा काही शब्द अध्याहृत ठेवलेले आहेत. मूळ गज़ल, भावानुवाद करण्याची प्रेरणा व त्यासाठीचा अर्थ जयंत कुलर्णींच्या या लेखातून मिळाले.
खास बहाणा
नजरशरांनी मारुन, म्हणशी "दोष यमाचा", खास बहाणा!
दुर्लक्षाने मारुन करशी जनलज्जेचा खास बहाणा
27 ऑगस्टला मुकेशचा स्मृतीदिन झाला. त्याच्याच एका गाण्याचा भावानुवाद. पहा ओळखते का...
स्वप्ने निमाली गळाले विसावे
तुझ्या हंदक्यांना कुणी सावरावे?
वचने विसर तू विसर प्रेमभाषा
बदलू शके का कुणी हस्तरेषा
ऐश्या जगाला कशाला स्मरावे?
आयुष्य पुरते सखे दग्ध झाले
झुरणे सुखांच्या ललाटी निघाले
अश्रू मला दे तुला सुख उरावे