संस्कृती

मनुष्य हा मुळातच उत्सवप्रिय आहे. "उत्सवप्रिया: खलु मनुष्या:" असे कालिदासाच्या शाकुंतलातील वचन प्रसिद्ध आहेच. त्यात, भारतासारख्या विविधांगी संस्कृती, परंपरा असलेल्या देशात अनेक सण, उत्सव मोठ्या थाटामाटात साजरे केले जातात. त्यामुळे आपण भारतीय अधिकच उत्सवप्रिय असतो असे म्हटले तर वावगे ठरणार नाही. भारतात एकच सण उत्सव वेगवेगळ्या प्रांतात, वेगवेगळ्या भागात विविध पद्धतीने साजरा केला जातो.

नमस्कार,
२०१७ मध्ये मी विविध गडांवर असलेल्या देवींची मालिका लिहिली होती. हि मालिका पुन्हा एकदा आपल्या सोबत शेयर करतोय.

अमेरिकेत राहूनही आपण भारत कसे मिस करतो - याविषयी बरेच ऐकले आहे, वाचले आहे, अनुभवले तर आहेच आहे. पण कधी कधी विचार येतो, इथे आवडण्यासारखे काय आहे? गूळाला लागणार्‍या मुंग्यांप्रमणे जगभरातून लोक इथे येतात. या देशाला 'मेल्टिंग पॉट' म्हटले जाते, असे काय आकर्षण आहे इथे?मग अर्थात पहीला मुद्दा येतो तो म्हणजे, समृद्धी, श्रीमंती, सुबत्ता, वैभव, पैसा, हिरवे डॉलर्स. पण त्याच्यापलिकडे काय आहे? ते पाहू यात.

✪ अरंगेत्रम- शिष्याची परीक्षा व जगामध्ये प्रवेश करण्यापूर्वीचा 'अंतिम पग'
✪ अनुभवावेत असे शब्दम्, वर्णम्, किर्तनम्, तिल्लाना आणि मंगळम्
✪ सुंदर ते ध्यान आणि ओंकार स्वरूपा!
✪ वर्षानुवर्षाच्या मेहनतीचं- दृढसंकल्पाचं प्रेरणादायी उदाहरण
✪ परभणीच्या वैष्णवीची मोठी स्वप्ने आणि झेप
✪ कडक गुरू- वरी घालतो धपाटा आत आधाराचा हात
✪ नृत्य आणि संगीत- विचार थांबवणारा अनुभव
✪ स्नेहीजन व गुरूजनांचा मेळा

सहज सर्फिंगमध्ये टीव्हीवर 'मिनीमलिझम' ही नेटफ्लीक्समध्ये तयार झालेली डॉक्युमेंटरी दिसली.

त्यांच्या देशात ज्याप्रकारे चंगळवाद आणि ग्राहकतावाद वाढून आज पुन्हा मिनिमलीझम अर्थात 'तेवढ्यापुरते' ही लाट आली आहे त्या लाटेमध्ये मला भारत हा त्यांच्या पोळलेल्या तोंडाच्या उंबरठ्यावर दिसतो.

म्हणून ही डॉक्युमेंटरी पाहण्यास मी चालू केली आणि मध्ये मध्ये जेव्हा वाटेल तेव्हा त्याविषयीचे माझे विचार व्यक्त नोंदवत गेलो.

डॉक्युमेंटरी पाहत असताना मनात व्यक्त केलेल्या विचारांची मालिका म्हणजे हा लेख.

वारी महाराष्ट्राला माहीतच आहे. तो आषाढातला सोहळा कोणाला माहीत नाही? अनेक गावातून दिंड्या निघतात. लोक चालत पोचतात. काही संतांच्या, देवांच्या, गावांच्या पालख्यांचा संगम पंढरपुरात होतो. पण एक अशी वारी ‘मंगळवेढ्याचे’ लोक करतात, जिथे ना पालखी असते, ना पंढरपूरात जाण्याचे बंधन ! आहे ना interesting प्रथा !! पौतकाल म्हणतात त्याला!

प्रेम’ ही संकल्पना आणि मलयाळम भाषा यांचा ‘मलरे’ हे गाणे ‘साकव’ आहे.

२०१५ पासून गेली ९ वर्षे हे मनामध्ये भरून राहिलेलं आज तुम्हा सर्वांसोबत वाटून घेताना खूप सुंदर , तरल भावना मनात आहे.

{अनुवादाच्या शेवटी या गाण्यातील मलर-जॉर्जच्या ओणम भेटीचा मला भावलेला अर्थ उलगडला आहे, त्यावर आपल्या सर्वांची प्रतिक्रिया टिप्पणी (comment) मध्ये जरूर दर्शवा.}

मलयालम उच्चारातील देवनागरी लिपीत ‘मलरे…’ हे गाणे आणि खाली त्याचा मराठी अर्थ :

अंतरा

‘तेलीमानम मळ्यविल्लीन निरमनियुम नेरम

इंद्रधनुंनी जेव्हा आकाश सज-धजते

मित्राच्या कामासाठी मी अब्दुललाट गावामध्ये आलो होतो. त्यावेळी त्याचे घर शोधत आलो. त्यांनी नवीन भाड्याने घेतले होते हे घर ! अब्दुललाट गावाच्या बाहेर एका धरणग्रस्त वसाहतीमध्ये घेतलेले हे घर शोधत आल्यानंतर मला जाणवले की, इथल्या लोकांनी त्यांचं धरणग्रस्त गाव आहे तसं आणि त्याच्या संस्कृती आणि राहण्याच्या बारकाव्यांसकट वसवलं आहे. त्याचं कारण म्हणजे जेव्हा त्या भाड्याने घर घेतलेल्या जागेची मालकीण, एक आजीबाई; ती माझ्याशी बोलली की, आम्ही काळम्मावाडी धरणाच्या भागातले. या गावाचं नाव कोनोली ! गावाबाहेरच अब्दुल लाट आणि लाटवाडी गावच्या रोडवर एक गांगोबाचे ग्रामीण देवस्थान आणि त्याच्या मागे गणपतीचे मंदिर.