मनुष्य हा मुळातच उत्सवप्रिय आहे. "उत्सवप्रिया: खलु मनुष्या:" असे कालिदासाच्या शाकुंतलातील वचन प्रसिद्ध आहेच. त्यात, भारतासारख्या विविधांगी संस्कृती, परंपरा असलेल्या देशात अनेक सण, उत्सव मोठ्या थाटामाटात साजरे केले जातात. त्यामुळे आपण भारतीय अधिकच उत्सवप्रिय असतो असे म्हटले तर वावगे ठरणार नाही. भारतात एकच सण उत्सव वेगवेगळ्या प्रांतात, वेगवेगळ्या भागात विविध पद्धतीने साजरा केला जातो.
नवरात्रीनिमित्त घरच्या बागेतल्या फुला-पानांपासून रचलेल्या देवीच्या रचना
कलाकार : माझी आई
मातर्नमामि कमले कमलायताक्षि
श्रीविष्णुहृत्कमल वासिनि विश्वमातः ।
क्षीरोदजे कमलकोमल गर्भ गौरि
लक्ष्मी ! प्रसीद सततं नमतां शरण्ये ।।१।।
नवरात्र
नीता आणि मयुरी एकदम घट्ट मैत्रिणी. ऑफिस मैत्रिणी, नाहीतर लोकल ट्रेन मैत्रिणी म्हटलं तर जास्त योग्य ठरेल. दोघींची ऑफिसला जायची नी यायची रोजची एकच ट्रेन. गेली १३ वर्षे मुंबईच्या लोकलबरोबरच्या नात्याबरोबर त्या दोघीनचं नातं पण एकमेकींबरोबर घट्ट झालेलं. ऑफिस पासून घरातल्या सगळ्या सुख दुखांबरोबर वर्षातले सण वार वाढदिवस सगळं एकत्र साजर व्हायचं. एकजण कोण ऑफिसला नाही आलं तर दुसरीला चुकल्याचुकल्यासारखं वाटायचं. वर्षभरातल्या इतर सणांपेक्षा "नवरात्र" दोघींचाही आवडता सण होता.
मला रांगोळी काढण्याची खूप आवड आहे. रोज सकाळी दरवाज्यासमोर रांगोळी काढूनच माझा दिवस सुरू होतो. कितीही गडबड असली , तरी रोज साधीशी ठिपक्यांची रांगोळी रेखाटणे आणि सणवार, विशेष प्रसंगी थोडा जास्त वेळ गेला तरी रंग भरून प्रसंगानुरूप रांगोळी काढणे, हा माझा कित्येक वर्षांचा प्रघात आहे.
गेल्या वर्षी नवरात्रीच्या काळामध्ये मी काढलेल्या या रांगोळ्या -
१) घटस्थापना -
२) ब्रह्मचारिणी देवी -
नवरात्र : आदिशक्तीचा जागर
पहिलि माळ
नवरात्रीचे नऊ दिवस हे देवीच्या प्रती असलेला प्रेमाचा झराच जणू अखंड स्त्रवत असतो. चैतन्य, उत्साह, प्रेम, माया ओसंडून वाहत असते. देवीची लोभस रुपे डोळ्यात किती आणि कशी साठवून घ्यायची हीच रुखरुख असते.
नवरात्र म्हणजे नऊ रात्री. नऊ ह्या अंकाला विशिष्ट आध्यात्मिक संकेत तर आहेतच. पण त्याचबरोबर, घटाभोवती पेरली जाणारी नऊ धान्य, दुर्गेचे नऊ अवतार, महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध नऊ देवस्थाने, नवरात्रीचे नऊ रंग, नऊ रत्न, नऊ प्रकारची दाने, नवविध भक्तीचे नऊ प्रकार, मानवी मनाचे नऊ गुणधर्म व शरीराच्या नऊ अवस्था.
हा लेख माझी आई सौ.रेवा सदाशिव वैद्य हिने नवरात्रानिमित्त लिहिला आहे. तो ६ ऑक्टोबर २०१६ च्या महाराष्ट्र टाईम्स च्या अहमदनगर आवृत्तीत प्रकाशित झालेला आहे.
कोकणात गौरी गणपतिचा सण खूप उत्साहात साजरा केला जातो पण आमच्याकडे नवरात्र गणपती पेक्षा ही जास्त उत्साहाने साजरे केले जाते. त्याच काय आहे .... आम्ही रहायला कोकणात पण आमची कुलदेवता आहे लांब मराठवाड्यात.... अंबाजोगाईची श्रीयोगेश्वरी. आमच्या आधीच्या पिढ्या आर्थिक टंचाई आणि प्रवासाची अपुरी साधन यामुळे कुलदेवतेच्या दर्शनाला कधी जाऊ नाही शकल्या म्हणून मग लाड, कौतुक उत्सव सगळं घरातल्या देवीचचं करायची प्रथा घातली गेली असेल. या वर्षी नवरात्रात कोकणात गेले होते. तो अनुभव इतका सुंदर होता की इथे शेअर केल्याशिवाय रहावत नाहीये.
अर्रे आज अगदी सकाळी सकाळी......... ओ भाई साऽऽऽब ..
आपका स्टेशन आ गया !
आमची मुंबई लोकल म्हटली, की समोर दिसणार्‍या रोजच्या माणसाशी किमान एवढी ओळख तरी नक्की काढावी, की तो आपले स्टेशन आल्यावर आपल्याला झोपेतून जागे करून देईल.
