संपादित - नेट गंडल्याने चुकून तीनदा प्रकाशित झाले आहे हे ........ ... ....... .
..............
अभंगगाथा - परम अर्थाची एक वाक्यता - अर्थात तुकोबा "वन लायनर" (भाग २)
सर्व मराठी भषिकांना तुकोबाच अगदी जवळचे, आपल्या नात्यातलेच का वाटतात -
१] बुवांनी त्यांच्या अभंगातून जी उदाहरणे दिली आहेत ती मुख्यतः संसारातीलच आहेत.
२] बुवांचे अभंग हे फार विद्वतप्रचुर भाषेतील नसून आपल्या बोली भाषेतील आहेत.
३] बुवा त्यांच्या अभंगातून कधी कधी जे कोरडे आपल्यावर ओढतात तेही आपल्याला अज्जिबात लागत नाहीत कारण - अरे कारट्या, छळवाद्या - म्हणून उच्चरवाने करवादणारी माऊलीच त्या लेकराला जशी स्वतःच्या मांडीवर घेऊन त्याचे लाड करते - तसेच बुवांचे प्रेम, आंतरिक कळवळा हेच कायम आपल्याला जाणवत असते.
एक कातर सायंकाळ ....
कामानिमित्त जेव्हाकेव्हा ऑफिसमधे सायंकाळनंतरही थांबणे होते तेव्हातेव्हा सूर्य अस्ताला जात असताना ऑफिसमधल्या बंद खोलीत मला बसवत नाही, मनाला भुरळ घालणार्‍या अशा संध्याकाळी मी जरा पाय मोकळे करायला बाहेर जातोच जातो. एकतर माझ्या ऑफिसच्या आसपासचा परिसर अनेक झाडांमुळे शोभिवंत असा आहे आणि सायंकाळी तो अगदीच वेगळा भासतो.... तिथे काही काळ घालवल्यावरच परत कामाला सुरुवात करता येते...
अभंगगाथा नव्हे झु़ंजगाथा ...
"तुकाराम बोल्होबा अंबिले" या नावाचा कोणी येक या सुमारे साडेतीनशे वर्षांपूर्वी महाराष्ट्रातील देहूग्रामी होऊन गेला.
सद्यकाळात हाच तुकाराम "संतश्रेष्ठ तुकाराम महाराज" यानावाने ओळखला जातो त्याच्याच जीवनझुंजीची गाथा समजून घेण्याचा हा एक अल्पसा, बालकवत प्रयत्न - या झुंजाचे वर्णन शब्दात करु शकणे हे जिथे अवघड तिथे या झुंजाची सखोलता कोणाच्या सहज ध्यानी येईल हे तर अजून अवघड - कारण ही झुंज अगदी जगावेगळीच होती, त्या झुंजीची महता सांगायची तर ती पार आकाशाहून थोर झालेली आहे एवढेच म्हणता येईल ......
माय-लेकी ....
भातुकली भातुकली अस्ते काय ??
चूल बोळकी अजून काय काय ??
गंम्मत तुझ्या लहान्पणाची
सांग ना आई, जरा जराशी ...
बार्बीसारखी अस्ते का ठकी ?
खेळत होता आणि कोणाशी ?
डोळे पुस्तेस का गं बाई ?
आठव्ली का तुलाही आई ?
ये माझ्या मांडीवर टेक जराशी
म्हणेन मी अंगाई येईल तश्शी ....
"आहेस माझी गुणाची खरी
झालीये माझीच आई आजतरी.."
माकडगाणे ........
माकड होते झाडावर
उड्या मारी भराभर
इकडून तिकडून फांदीवर
कधी खाली कधी वर
शेपूट राही वरचेवर
कधी सोडी सैलसर
गिरकी घेते हातावर
थांबत नाही क्षणभर
खाऊ दिसता जमिनीवर
खाली येते सरसरसर
खाऊ घेऊन मूठभर
भरभर जाते झाडावर
जाऊन बसते फांदीवर
दात विचकते वरचेवर
केस किती ते अंगभर
खाजवते खरखरखर
सरसर सरसर झाडावर
माकड फिरते भरभरभर ......
अमृतधारा - स्वामी स्वरूपानंद (पांवस)
आजारपण हे काही आपल्यापैकी कोणालाही नवीन नाही. कुणाकुणाची आजारपणे लिहून काढायची म्हटली तर प्रत्येकाचा एकेक ग्रंथ होईल इतकी विविधता अणि व्यापकता त्यात आहे.
पण याच आजारपणाचा उपयोग आपल्या अध्यात्मिक प्रगतीसाठी कोणी करुन घेतल्याचे ना ऐकिवात आहे ना पहाण्यात आहे.
पांवसचे पूजनीय श्री स्वामी स्वरुपानंद यांनी हा अनुभव स्वतः घेतला व तो "अमृतधारा" या अगदी छोटेखानी पुस्तकात लिहून ठेवला. अतिशय सुरेख व प्रासादिक साकीवृत्तात हे सर्व त्यांनी लिहिले आहे. हे सगळे अनुभव म्हणजे एका साधकाचा सिद्धावस्थेपर्यंतचा प्रवास म्हणायलाही हरकत नाही.
घरटं नि पिल्लू ...
ये लौकर इकडे बघ
एक भारी गम्माडी
घरटं कसं तयार होतंय
जोडून काडीला काडी
बोलू नकोस काही आता
पहात रहा जरा नीट
आण्तो काड्या चोचीत कशा
बुलबुलराव मोठा धीट
काड्या गुंतवत एकात एक
घरटं होईल गोल छान
घाल्तील मग बुलबुलबाई
अंडी त्यात ल्हान ल्हान
काळजी घेतील दोघे मिळून
काही दिवस पहा वाट
पिल्लू येता अंड्यातून
सुरु होईल कलकलाट
पिल्ले भारी अधाशी
सार्खी म्हणे आणा खाऊ
आईबाबा आण्तात किती
किडेबिडे धाऊ धाऊ
इवलाले फुट्तील पंख
पिल्लांना नाजुकसे
बोलावतील आईबाबा
घरट्याबाहेर जरासे
घाबरत घाबरत उड्या मारत
पिल्लू येईल बाहेर जरा
पंख हलवत छोटुकले ते
वर्म भक्तिचे ...
भक्तिचे ते वर्म | संतांसीच ठावे | येर ते करावे | कवायती ||
कवायती जेथे | नाही काही भाव | सर्व काही वाव | वृथा शीण ||
वृथा शीण सारा | टाकून आघवा | घेई त्वरे ठावा | संतांपायी ||
संतापायी कळे | भावचि निर्मळ | भेटवी केवळ | भगवंत ||
भगवंत नित्य | राही ह्रदयात | कौतुके पहात | भक्ताकडे ||
भक्तासि कदापि | नसे विभक्तता | लाभते मुक्तता | अनायासे ||
अनायासे ऐसे | घडेल का सारे | पुन्हा पुन्हा जारे | संतांपायी ||
--------------------------------------------------------------------------
श्री ज्ञानेश्वरीचा अभ्यास - भाग ५
म्हणौनि सद्भाव जीवगत | बाहेरी दिसती फाकत | स्फटिकगृहींचे डोलत | दीपु जैसे ||४७६ अ. १३||
अमानित्वमदम्भित्वमहिंसा क्षान्तिरार्जवम् |
आचार्योपासनं शौचं स्थैर्यमात्मविनिग्रहः ||अ. १३-७ ||
नम्रता दंभ-शून्यत्व अहिंसा ऋजुता क्षमा । पावित्र्य गुरू-शुश्रूषा स्थिरता आत्म-संयम ॥ गीताई ॥
