प्रस्तावना:
१.
मे २०१८ च्या शेवटच्या आठवड्यात लेह, लडाखला जाऊन आले. ह्या प्रवासाचे वर्णन नक्की लिहून काढायचे असे ठरवले होते. मग नाव काय द्यायचे त्याचा विचार सूरु केला. आजकाल इंग्लिशमधेच बऱ्याचदा विचार करायची सवय झालेली असल्याने, सुरुवातीला नावसुद्धा इंग्लिशच सुचलं - Leh Ladakh Trip - A Journey Within! पण मग बाकीचे लेखन मराठीमध्ये करणार असल्याने हे नाव कसं चालणार, म्हणून मग पुन्हा विचार सुरु केला. ह्या इंग्लिश नावाचे मला वाटणारे 'लेह लडाख सहल - एक अंतर्मनातला प्रवास' असे भाषांतर सुचले. पण ते फारंच कृत्रिम वाटले. मग पुन्हा नावासाठीचा शोध आणि विचार सुरु झाला.
आपली माती ... आपली झाडं
लेखिका - केतकी घाटे, मानसी करंदीकर (Founders & Managing Partners, oikos for ecological Services)
आपण गुलमोहर, स्पॅथोडिया, टॅबोबिया इत्यादी सुंदर फुलणारी "परदेशी" झाडे लावतो. आणि त्यांच्या देखणेपणाविषयी आवर्जुन कौतुक करतो. तेव्हा मनात असा विचार येतो की पळस, पांगारा, तामण, राईकुडा, नाणा ह्या तितक्याच सुंदर फुलणार्‍या स्थानिक/स्वदेशी झाडांकडे दुर्लक्ष का व्हावे? ह्यात कुठेही "स्वदेशी - परदेशी" चा हेका न ठेवता, पर्यावरणाच्या दृष्टीने समजावून घेण्याचा सरळ मुद्दा आहे.
सुरु झालिया पेरन..!
वाऱ्याचा सोसाट, ढगांचा गोंगाट
आकाशी झिंगाट, रोषणाई !
पाऊस मिठीत चिंब भिजला
घास भरवते एकमेकाला तरुणाई
जोडून तिफन, वादळावर आरूढ़
रचते भारुड, बैलांची सवाई !
पाऊस मिठीत चिंब भिजला
जोत सरकतो फुलवत हिरवाई
छपुर ठिबकलं ओसरीत भरलं
चिखलाचं जिणं जागीच सरकलं
पाऊस मिठीत चिंब भिजला
बळी घेत रोज एक रोगराई
― अंबज्ञ
"सर" लांबून कुठूनतरी लहान मुलीचा आवाज कानावर पडल्यासारखं वाटलं त्याला. फळा पुसता पुसता त्याने मागे वळून पाहिलं. मुलांच्या नजरा फळ्यावर होत्या. भास झाला असेल असं वाटून पंकजने हाताने खडूची पावडर झटकली. तो हात पाठीमागे बांधून बाकांच्या मधून फिरत राहिला. मुलांच्या चेहर्‍यावरचा कोवळेपणा निरखून पाहता पाहता त्याला बिल्वाची आठवण येत होती. कशी दिसत असेल? १४ वर्षाची असेल आता. म्हणजे जवळजवळ याच मुलांएवढी. ओळखेल? स्वीकारेल? तिला मुळात आपल्याबद्दल काही माहीत असेल? मनात येणार्‍या प्रत्येक प्रश्नाबरोबर त्याच्या फेर्‍यांचा वेग वाढत होता. आपण वर्गात आहोत. बाकांच्या मधून फेर्‍या मारतोय.
अनोळखी वाट घनदाट वनी बोलाविते
निब्बरल्या तनामना नितळ गारवा देते
हिरव्या रंगाच्या छटा पानोपानी अगणित
सळसळ लहरते वार्‍यासंगे अविरत
विजनात दूरवर घुमतसे घुघुत्कार
पसरती अंधाराचे पडसाद रानभर
पाखरांनो घरट्यात पिले हळूच जोजवा
लखलख काजव्यांचा झाडाझाडावर दिवा
औद्योगिकरणाच्या विमानाचे कोसळणे टाळा. औद्योगिकरणाचे विमान मानवजातीला व जीवसृष्टीला विनाशाकडे वेगाने नेत आहे. ते कोसळणार हे तर निश्चित आहे. ते कोसळण्याआधी सुरक्षितपणे उतरवावे. थोडक्यात क्रॅशलॅडिंग टाळावे. ते, त्यातील प्रवासी म्हणजे मानवजात वाचवण्यासाठी आवश्यक आहे.
