साहित्य

नेहमीप्रमाणे आपल्याच तंद्रीत चालत अमेय शाळेतून घरी येतो, तर दाराला कुलूप! त्याला एकदम आठवतं, सकाळी आई म्हणाली होती 'आज दुपारी मेघाची डान्स प्रॅक्टिस आहे. मला बहुतेक उशीर होईल घरी यायला. तोपर्यंत वरती लेले मावशींकडे बस.'. त्याला खरं तर हे असलं दुसऱ्याकडे बसून रहायला अजिबात आवडत नाही, शेजारी असले म्हणून काय झालं! कुक्कुलं बाळ का आहे तो आता? लेले मावशी तस्सच वागवतात त्याला अजून. नाईलाज म्हणून तो जिना धाडधाड चढून वरती जातो. मावशींनी बहुतेक त्याला रस्त्यातून येतांनाच बघितलं असणार, ब्लॉकचा दरवाजा सुद्धा उघडाच आहे. तो आत जातो, नेहमीच्या सवयीनी बॅकपॅक दाराशीच टाकतो.

'नेहमीचं आहे हे हिचं. फालतू गोष्टींवरून कटकट करत बसायचं, आईचं डोकं खायचं आणि मग निघायला उशीर होतो. धावत धावत जाऊन कशीतरी बस गाठायची.' घरातून बाहेर पडतांनाच अमेयच्या डोक्यात विचार चालले होते. त्याची धाकटी बहीण मेघा आज काही नाही तर लंच बॉक्स कुठच्या रंगाचा न्यायचा ह्यावरून हट्ट करत बसली होती. 'जेमतेम शाळेत जायला लागली नाही तर एवढे नखरे तिचे, उद्या मोठी झाली की काय ताप देईल' - उगाच नाही आई-बाबा बारा वर्षाच्या अमेयला आजोबा म्हणत! असलेच काही तरी खुळ्यासारखे विचार करत तंद्री लागलेली असते त्याची. त्याच्या वर्गातली मुलं सुद्धा त्याची टिंगलच करत, शिक्षक खोचकपणे टोमणे मारत.

बीप-बीप..! बीप-बीप..!! बीप-बीप...!!!

गजर झाला अन त्यांची झोप चाळवली. नेहमीच्या सवयीने तिला जवळ ओढण्यासाठी, दुलईमधून हात बाहेर काढत, त्याने पलंग चाचपडला. तोपर्यंत डोळ्यांमधली झोप बरीच कमी झाली होती.

ती हाताला आली नाही.

अचानक; त्याला रात्रीचं कडाक्याचं भांडण आठवलं. मग साग्रसंगीत आदळआपट. थयथयाट. आरोप प्रत्यारोप. शेवटी , एकाच पलंगावर छत्तीसचा आकडा करून, एकमेकांपासून शक्य तितक्या अंतरावर झोपणे वगैरे त्याला सर्व आठवलं. सुस्पष्ट.

हात दुलईत खेचून तो ढिम्म पडून राहिला.

मागच्या भागात आणि या भागात खूप जास्त कालावधीच अंतर आहे हे मान्य आहे मला... थोडे व्यक्तिगत इश्युज सुरू होते त्यामुळे लेखनाला अजिबात वेळही मिळत नव्हता आणि लिंक सुद्धा लागत नव्हती आणि त्यामुळे बराच वेळ झाला झाला आहे त्याबद्दल क्षमस्व...

गाव- पांदीत पायाचा , आता उमटेना ठसा
सांदीकोपऱ्यात उभा , गाव रडे ढसाढसा ...

ओढ आटली; जिव्हाळा, नात्यातला हरपला
अंगणातला पिंपळ, उभ्या उभ्या करपला...

रस्ते डांबरट झाले, वीज उजळते गाव
मिणमिण कंदिलास, कवडीचे मोल भाव...

लेकबाळ माहेराला, सणासुदीला पारखी
मायमाऊली सचिंत, लागे उचकी सारखी...

चिल्या-पिल्यांचा गलका, नाही पदराशी झोंबी
चिंचा आवळे सुकले, गेली करपून ओंबी...

गुरावासरांचा गोठा; नाही हंबरत गाय
डेअरीच्या दुधावर, मेली येईनाच साय...

माझे वडील सरकारी B.Ed. कॉलेजचे प्राचार्य असल्यामुळे दर एक-दोन वर्षांनी बदली व्हायची. त्यामुळे महाराष्ट्रातील काही खेडेगाव-वजा-शहरात माझं बालपण जास्त गेलं. मी बारा भानगडी केलेल्या नसल्या तरी बारा गावचं पाणी जरूर प्यालेला माणूस आहे! पुण्याच्या बाहेरच्या शाळा विशेषत: मराठवाड्यातल्या प्रचंड विनोदी होत्या. मराठवाडा तेव्हा मागासलेला होता त्यामुळे त्यांचा दर्जा पुण्यातल्या शाळांच्या खूप खाली आणि अभ्यासक्रम सुद्धा एक वर्ष अलिकडचा होता. नववी मधे पुण्यातल्या शाळेत आल्यावर मला समजलं की मला कुठल्याच विषयातलं काहीच समजत नाही आहे.

      अजूनही हवी तशी पक्की माहिती मिळत नव्हती.आम्ही हॉटेल वर परत आलो. विचार करता करता लक्षात आलं की त्या दिवशी मला दम देणारी माणसं शंकरभैया ऊर्फ शंकर पाटलाची होती. दोनतीन दिवसात फार काही साधेल असं वाटत नव्हतं. मलाही माझी नोकरी होती.बॉससुद्धा फार दिवस जमवून घेईल असं वाटत नाही.असो..... आता शंकर पाटलाचा वाडा शोधला पाहिजे. दुसऱ्या दिवशी सकाळी नाश्ता वगैरे झाल्यावर देखणे आणि पवार यांना न सांगता मी स्वतःच भटकायला निघालो. तसं आता बदलेलं गाव मी फारसं पाहिलं नव्हतं. भिडे आळीतून जाता जाता बरीच आरसीसी कन्स्ट्रक्शन दिसली. आमच्या वेळी जिथे जंगल होतं तिथे घरं दिसली.

लिखाण असे घडले

खरंतर लेखन कसे घडले/घडते ह्या सांगण्याचा मला काहीच अधिकार नाहीय. कारण माझी ‘लेखनसंपदा’ ती कित्ती.. तर चार-सहा कथा अन् तितपतच कविता! पण कुणीसं काहीतरी म्हटलंय नं, ‘हंसाचे चालणे.. म्हणोनी कोणी..’

तर मला लहानपणापासून वाचनाची आत्यंतिक आवड. म्हणजे आठवतंय तेव्हापासून वाचतेच आहे. अक्षरओळख केव्हा झाली, ते सुद्धा आठवत नाही, पण अगदी लहान असल्यापासून, बाबांचं बोट धरून रस्त्याने चालतांना माझं लक्ष मात्र दुकानांवरच्या पाट्यांकडे असायचं.

(अन्यत्र पूर्वप्रकाशित)

थरांवर थर

सुमा रिक्षेतून उतरली, तेव्हा रात्रीचे आठ वाजून गेले होते. कशी बशी रिक्षेतून तिने तिची अवजड लोखंडी ट्रंक एकटीनेच खाली काढली. थंडीचे दिवस होते, तरी एवढा वेळ सायकल रिक्शा चालवल्याने, घामाघूम झालेला रिक्षेवाला घाम पुसत होता. तिने दुसरी छोटी बॅग काढून ट्रंकेवर ठेवली. पर्स मधून पैसे काढून त्याला दिले, अन् त्याने रिक्शा वळवली, तशी ती कुंपणाचं लाकडी फाटक उघडायला वळली.

फाटक उघडतांना तिचं लक्ष आता घराकडे गेलं. सगळी कडे अंधार होता. रस्त्यावरच्या दिव्याच्या प्रकाशात दिसलं, घराच्या दाराला कुलूप होतं.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------