साहित्य

जीवघेणी भूक होती , मांडला बाजार माझा
श्वापदांच्या रंजनाला जाहला व्यवहार माझा

चांदणेही पाहिले अन् चंद्रही तो पाहिला मी
पण जवळचा वाटला मज शेवटी अंधार माझा

एकदा तो भेटल्यावर तृप्त झाले एवढी की
टाळला आयुष्यभर मी भाबडा शृंगार माझा

ऐनवेळी पाडले का भाव हे त्यांनी पिकाचे ?
सांग सांभाळून घेऊ मी कसा संसार माझा ?

सूर वेड्या मैफिलीचे कोंडले त्यांनी कितीही
मज पुरे हा धुंद होण्या जन्मभर गंधार माझा

अंतरीचे युद्ध आहे आणि शत्रू ओळखीचे
सोबतीला या शराच्या गर्जतो अंगार माझा

अजय आणि मनीषा दोघे बहीण भाऊ. दोघेही अभ्यासात, खेळात हुषार. आईबाबांचं आणि शाळेत शिक्षकांचं ऐकणारे, एकदम गुणी होते. त्यांना एकच वाईट सवय होती. दोघांना खादाडीची प्रचंड आवड आणि कुठे कोणताही खाण्याचा पदार्थ दिसला की कोणालाही न विचारता ते त्यावर डल्ला मारायचे. साहजिकच आई बाबा वैतागायचे. कोणत्याही गोष्टीला विचारल्याशिवाय हात लावायचा नाही असं शंभरदा सांगून, समजावून, ओरडून झालं होतं. तेवढ्यापुरते अजय मनीषा सॉरी म्हणायचे पण परत ये रे माझ्या मागल्या! शेवटी आईबाबांनीही कंटाळून नाद सोडून दिला.

"त्या नोटा बाद झाल्यात आता!".. अद्वैतनं, माझ्या भाचीच्या नवर्‍यानं, मी माझ्या पाकीटातले पैसे मोजताना पाहून सुनावलं. कोव्हिडमुळे यावेळी तब्बल 4 वर्षानंतर भारत भेटीला आलो होतो. खूप पूर्वीपासून, जेव्हा एटीम नव्हते तेव्हापासून, भारतातून परत जाताना थोडे फार भारतीय चलन घेऊन जायची सवय लागली होती. कारण, परत भारतात आल्यावर विमानतळावरून घरी जाण्यासाठी ते कामाला यायचं. त्या सवयीचा दणका असा अचानक बसला.
"कुठल्या नोटा बाद झाल्या?".. नोटा पण आता फलंदाजांसारख्या बाद व्हायला लागल्या की काय या शंकेला प्रयत्नपूर्वक बाद करून मी संभ्रमित चेहर्‍यानं पृच्छा केली.

काही लोक 'वय काय? नुसता एक आकडा तर आहे' असं एखाद्या तत्वज्ञान्याचा आव आणून म्हणतात.. किंबहुना, असं म्हणायची एक फॅशनच झाली आहे. याच लोकांना वाढदिवसाच्या शुभेच्छा आल्या की त्यांचा आकडा वाढल्याची जाणीव अस्वस्थ करून जाते. लग्न जमवायच्या वेळेला तर या आकड्याला अअसामान्य महत्व येतं. वयाला एक आकडा म्हणणं म्हणजे सजीवाला एक हाडाचा सापळा किंवा अणुंचा ढिगारा म्हणण्याइतकं अरसिकपणाचं आहे. वय एक आकडा असला तरी तो आपल्याला लावता येत नाही. खरं म्हटलं तर वयाला एका आकड्यापेक्षा इतरही काही वैशिष्ट्यपूर्ण गुणधर्म आहेत.

प्रतिबिंब

कितीदा तुज पाहुनी मन माझे झुरावे
कधी तुला गुज माझ्या मनीचे कळावे
का तु समोर येता ओठ माझे मिटावे
का मुखातून माझ्या शब्द ही न फुटावे
का प्रितीच्या फुलाने आपल्या न फुलावे
का फुलण्या आधीच ते कोमेजून जावे
स्वप्नांत अलगद जशी येतेस तू अवचित
आयुष्यात ही माझ्या तू का न तसेच यावे
कितीदा तुझ्या आठवांचे क्षण येता
का डोळ्यांतून माझ्या आसवांनी झरावे
प्रेमात तुझ्या मिळाले फक्त दुःख पदरी
का तरीही मी वेदनेस या बिलगून राहावे

गुरुवार १८/७/२०२४ , ११:०६ PM
अजय सरदेसाई (मेघ)

प्याले से जो जाम छलक जाए,तो छलकने दो।
जब आंखों से छलक रही थी,तब किसने रोका था।।

गम अपना है,न दामन छुडाओ इससे।
खुशी जब दामन छोड़ गयी ,तब किसने रोका था ।

सच कहता हूँ यारों,पिई नहीं है मैंने, मुझे पिलाई गई है।
उन हाथों को,जो पिला रहे थे,उनको,तब किसने रोका था।।

झूमने दो मुझे आज यारों ,अगर नशे में ही सही ।
जब मै होश में था जनाब,तब ग़म ने रोका था।।

खुशी मिली तो जिन्दगी में,ऐसा नही के मिली नहीं ।
क्या बताऊं यारों,तब मैं झुमा नहीं,किसी नजर की शरम ने रोका था।।

सोमवार, ७/८/२४ ०२:३८ PM
अजय सरदेसाई (मेघ)

https://cdn.bmm2024.org/wp-content/uploads/2024/06/BMM-Ebook-25.06.2024.pdf

गेल्या दोन तीन वर्षांपासून मला एका गोष्टीचं अत्यंत कुतूहल वाटतंयं. काळा जाड्या फ्रेमचा चष्मा आणि अर्थात त्यामागील ते मिश्किल, प्रेमळ, आणि हसरे डोळे.. म्हणजे इतकं की तुम्हाला काय व्हायला आवडेल असा एखादा निबंधाचा विषय दिला तर माझा विषय अगदी पक्का- तो जाडा काळा चौकोनी चष्मा किंवा त्यापलीकडची ती दृष्टी.. ती जादुई नजर.. .

क्वांटम फिजिक्समध्ये श्रोडिंगरची मांजर हा एक अतिशय प्रसिद्ध असा वैचारिक प्रयोग आहे. तुम्ही समजा एखाद्या मांजरीला एका बॉक्समध्ये बंद केले आणि त्यामध्ये जहाल विष यादृच्छिकपणे (randomly) सोडले जाईल अशी व्यवस्था केली तर बॉक्स उघडे पर्यंत ती मांजर जिवंत आहे की मृत हे कळणार नाही. म्हणजे जोपर्यंत आपण बॉक्स उघडत नाही आणि मांजरीचे निरीक्षण करत नाही तोपर्यंत मांजर एकाच वेळी मृत आणि जिवंत आहे. क्वांटम फिजिक्समध्ये ह्या अवस्थेला सुपर पोझिशन असे म्हणतात. (Superposition is the ability of a quantum system to be in multiple states at the same time until it is measured)