तत्त्वज्ञान

शीर्षक अगदी ढोबळ दिलेलं आहे. या लेखाला शीर्षक काय द्यावे हे समजत नाही. मुळात हा लेख लिहावा का ? प्रकाशित करावा का हे ही कळत नाही. गेल्या काही वर्षात काही धूमकेतूसारखे विचार येतात आणि दिसेनासे होतात. नंतर त्याचा मागमूस राहत नाही. पण पुन्हा काही काळाने नवा धूमकेतू दिसला कि जुन्यांची आठवण व्हावी तसा प्रकार आहे. या वेळी हे विचार मावळण्याच्या आत मांडावे असे वाटल्याने हा प्रपंच. याला आस्तिक नास्तिक संघर्ष म्हणायचे का हे वाचून ठरवावे. पण दिशा पाहून आत्मा ओळखून त्याप्रमाणे प्रतिसाद द्यावेत ही विनंती.

अवकाश....

अणुरेणु पासून तारे दीर्घिका पर्यंत खूप मोठा विश्वव्यापी पसारा.

आपले अवकाश (सूर्यमाला):
सूर्य, बुध, शुक्र, पृथ्वी, चंद्र, कृत्रिम उपग्रह, मंगळ, लघुग्रह पट्टा, गुरु, शनी, युरेनस, नेपच्यून, प्लुटो(?), हेलिस्फिअर, क्यूपर बेल्ट, टर्मिनल शॉक, धूमकेतू, उर्ट क्लाऊड

छोटे छोटे अवकाश:
अणु, रेणू, बोसॉन, फोटॉन, ग्लुओन, फर्मीओन, इलेक्ट्रोन्स, क्वार्क्स, क्वांटम्स, स्ट्रिंग्ज

समीक्षाग्रंथः अखईं तें जालें ● तुकाराम: हिन्दुस्तानी परिवेशात
लेखकः समीर चव्हाण
आवृत्ती : पहिली | हार्ड बाऊंड |
खंड १: पृष्ठे ३५०, खंड २: पृष्ठे ६००
प्रकाशकः शुभानन चिंचकर, स्वयं प्रकाशन, पुणे
मुखपृष्ठः भास्कर हांडे
छायाचित्रे: रुपेश शेवाळे
प्रकाशनः २२ जुलै, ६.०० वा. महाराष्ट्र साहित्य परिषद, पुणे

आपल्याला जीवसृष्टीची उत्पत्ती कशी झाली हे नक्की माहिती नाही. पहिला एकपेशीय जीव कसा तयार झाला ह्याबद्दल पुरेशी माहिती नाही. तुलनेने सरळसाध्या एकपेशीय जीवापासून अतिशय गुंतागुंतीचे जीव कसे तयार झाले ह्याबद्दल पुरेशी माहिती नाही. ह्या गोष्टींचे उत्तर देव नाही हे तू कशावरून सांगू शकतोस ?
- तुझे वैज्ञानिक दावे ह्या क्षेत्रात काम करणाऱ्या जाणकार व्यक्तीकडून एकदा तपासून घे. मी त्यातला तज्ञ नाही त्यामुळे तुझ्याशी बोलताबोलता प्राथमिक वाचन करून सुद्धा उत्तर देऊ शकत नाही. आणि, तसेही मला पूर्ण संदर्भासहित उत्तरे मिळवणे शक्य नाही कारण माझा तितका अभ्यास नाही.

नास्तिक म्हणजे काय ?
-नास्तिक म्हणजे देवावर विश्वास नसणारा माणूस.

विश्वास नसणे म्हणजे काय ?
- देव आहे असे मानण्यास कसलेही कारण नाही, त्यामुळे देव आहे असा विश्वास नाही.

देवावर विश्वास नसणे म्हणजे देव अस्तित्वात नाही हे सत्य मानणे आहे का ?
- नाही.

चित्तचोरटा

तुलाच सांगते सखी कुरंगनेत्र राधिका
नकोच संग माधवा विरुन जाई ऐहिका

नकोस पाहु त्याकडे नको भुलूस केशवा
क्षणातही मनात ते ठसेल रुप तेधवा

विचार तू तुलाच गं, नको खुळावु साजणी
असेच वेणू वादनी भुलाविल्या किती जणी

कितीक सांगते तुला वनी न जाय एकली
सुरात वेणूच्या बुडून चित्तवृत्ती लोपली

चुकेल व्येवहारही नये पुन्हाचि जागृता
शुकादी गात तत्कथा हरुन भान पूर्णता

प्रपंच भान लोपले मीरा तुका विशेषता
नयेचि ओळखू तयात कोण भक्त देवता

कळेल काय कौतुका सदैव नाटनाटका
खुणा पुसून टाकितो कमाल चित्तचोरटा

जाणिवा

डोळे जाणतीना काही
व्योम अफाट केवढे
दिसे पटलावरी ते
पाहूनीच धन्य होते

गंध फुलांचा मोहक
जरी जाणिवा सजग
जग सुगंधाचे थोर
काय जाणवे सलग !

स्पर्श रुप रस गंध
जाणिवेत मावेना की
एका सानुल्या देहात
लाभे जरासी झुळुकी

विश्व होऊनिया जरी
भोगे विशाल सोहळे
थिटी जाणिव फाटता
माझे मीपण मावळे
----------------------------------------

व्योम......आकाश, अंतराळ
पटल.....मानवी डोळ्याच्या आतील पडदा ज्यावर प्रतिमा उमटते/रेटिना
थिटी.... मर्यादित, क्षुद्र

श्रीतुकयाबंधू - श्रीकान्होबा

दिसेचिना बंधुराज
कान्हो विचारीत जना
दिसला का तुम्हा कोठे
बंधु तुकोबा सांगाना !

पिंपुरणी वृक्षातळी
पाहे तुळशीची माळ
वीणा सतत जवळी
तुका हातीचे ते टाळ

तारा वीणेच्या झुकल्या
टाळ पडे अस्ताव्यस्त
माळ तुळशीची पडे
धुळीमाजी ती अस्वस्थ

पाही कान्होबा निश्चळ
गाली कोरडा ओघळ
काय केलेसी विठ्ठला
डोई नुरले आभाळ

डोह इंद्रायणी स्थिर
नुठे एकही तरंग
पान उडूनी एकुटे
कान्हा पुढ्यात अभंग

मन वढाय वढाय, उभ्या पीकातलं ढोर । किती हाकला हाकला, फिरी येतं पिकांवर ।।
मन मोकाट मोकाट, त्याले ठायी ठायी वाटा । जशा वार्‍यानं चालल्या, पानावर्हल्यारे लाटा ।।
मन लहरी लहरी, त्याले हाती धरे कोन? । उंडारलं उंडारलं जसं वारा वाहादन ।।
मन जह्यरी जह्यरी, याचं न्यारं रे तंतर आरे । इचू साप बरा, त्याले उतारे मंतर ।।
मन पाखरू पाखरू, त्याची काय सांगू मात?। आता व्हतं भुईवर, गेलं गेलं आभायात ।।
मन चप्पय चप्पय, त्याले नही जरा धीर । तठे व्हयीसनी ईज, आलं आलं धर्तीवर ।।
मन एवढं एवढं, जसा खाकसचा (खसखस) दाना । मन केवढं केवढं? आभायात बी मायेना ॥

पक्षी पळाले
चिवचिव संपले
कुठे हो गेले
होतोय विकास

रस्ते वाढले
मोठे जाहले
पुरात गेले
होतोय विकास

झाडे तोडली
घरे वाढली
ऊन काहिली
होतोय विकास

निसर्ग रडला
समतोल बिघडला
हाहाकार माजला
पण ... होतोय ना विकास