काव्यलेखन

रामधारीसिंह दिनकर हिंदी साहित्यातले फार मोठे नाव आहे. त्यांच्या कविता स्वातंत्र्यलढ्याच्या आणि स्वातंत्र्यप्राप्तीनंतरच्याही कठीण काळात तलवारीप्रमाणे तळपत होती. हल्ली त्यांची सुप्रसिद्ध कविता "सिंहासन खाली करो कि जनता आती है!" वारंवार आठवते. आणि असंही वाटतं रामधारीसिंहांनी कळकळीनं वर्णन केलेली ही ’जनता’ - नक्की कडेलोटाच्या कुठल्या टोकाला जाऊन पेटून उठते? किती राख होईपर्यंत थांबते? कुठवर ताणले जाऊ शकते तिला? आणि का?
आज रामधारीसिंह असते तर त्यांची लेखणी किती धाय मोकलून रडली असती?

असो. त्यांच्या या सुप्रसिद्ध कवितेचा मराठीत भवानुवाद करायचा छोटासा प्रयत्न -

आता आकाश जांभळे, दिस होतील सावळे
पानोपानी जीवनाचे, पुन्हा येतील उमाळे

आता साचतील तळी, पाणी झरेल ओहळी
शुभ्र कागदाची नाव त्यात सोडतील बाळे

चुडा सजेल हिरवा, ऋतू बहरेल नवा
नव्या काकणाचा नाद, साऱ्या देही सळसळे

काही झुरतील जीव, काही मिलना आतुर
आता उभरत्या वया, नव नवल डोहळे

©निखिल मोडक

आता आकाश जांभळे, दिस होतील सावळे
पानोपानी जीवनाचे, पुन्हा येतील उमाळे

आता साचतील तळी, पाणी झरेल ओहळी
शुभ्र कागदाची नाव त्यात सोडतील बाळे

चुडा सजेल हिरवा, ऋतू बहरेल नवा
नव्या काकणाचा नाद, साऱ्या देही सळसळे

काही झुरतील जीव, काही मिलना आतुर
आता उभरत्या वया, नव नवल डोहळे

©निखिल मोडक

वेन यिदुओ (Wen Yiduo) या चायनिज कवीच्या काही कविता मध्यंतरी वाचनात आल्या आणि फार आवडल्या. त्यातल्या एका ’Perhaps' नावाची गाजलेली कविता मनाला खूप स्पर्शून गेली. कातर करून गेली.
या कवितेचा मराठीत भावानुवाद करण्याचा प्रयत्न केलाय.....

'बहूतेक…..'.

बहूतेक फार फार रडून झालंय तुझं.
आणि आता डोळ्यांत पाणी येईना झालंय…

बहूतेक. बहूतेक जराशी झोप घेणं आवश्यक आहे तुझ्यासाठी.
तर मग आता या रातकिड्यांना आपण शांत व्हायला सांगू.
बेडकांना सांगू की तुमचा गलका गप्प करा.
वटवाघळांनो…, तुमची फडफड बंद करा!

सारी खरी कहाणी सांगू नको कुणाला
अंधारल्या दिशा की परतून ये घराला

प्रत्येक मेघ नसतो आषाढ श्रावणाचा
अपुल्याच आसवांनी भिजवून घे स्वतःला

पानांस गंध येतो कोमेजल्या फुलाचा
कुठली व्यथा कळेना ठाऊक पुस्तकाला

सोडून झाड मागे कोठे उडून जावे
अद्याप ना उमगले कुठल्याच पाखराला

हेही असे निघाले तेही तसे निघाले
आता नवीन नाते लावू नको पणाला

वस्तीत सज्जनांच्या हिंडून पाहिले मी
गर्दी प्रचंड होती माणूस ना मिळाला

एकटा मी,
एकटा पाऊस,
चंद्रही एकटाच.
अन, सोबतीला,
ती ही दूर रानातली एकांत शांतता ।

ना चंद्र भिजलेला,
ना शब्द चंद्राळलेले,
ना थेंबांना शब्दात गुंफले.
तरी एक आंतरिक दुवा,
ती ही दूर रानातली एकांत शांतता ।

अंधारात कुठे खळखळते एक जलधारा,
थरथरते रान सारे, प्राशून थंड वारा.
काळोख किती हृदयी ह्या रानच्या !
स्फुरले त्यास काही
ती ही दूर रानातली एकांत शांतता ।

स्वतःचे स्वरूप ,पाहू दे मज डोळा
नाही मी भोळा , कळेल मज .

जाऊ दे मला , माझीया आत्म्याकडे
अन्य कुणीकडे , कळेल निजरूप???

पहीला मी खादाड , नंतरचा आसक्त
त्यानंतर अजून काही (?), भ्रम हा गेला !

आसक्ती हे मूळ , त्यावरी अनंत बांडगूळ
वेगवेगळे खूळ , पोशिले मी आवडीने .

ऐश्या निरंतराची , आहे मज गाठी
याशिवाय पाठी , नाही काही !

आत्मा म्हणे आता , पाहूनी मूळ रुप
होऊ नको तद्रूप , पुन्हा एकदा .

मूळ रुप खरे , जन्मांतरीचे बरे
. साफ करुनी त्याला , घडव पुन्हा .

धरा एकची सोयरा
वरा रखुमाईवरा
अन्य नाते खोटे
दैन्य येता पोबारा

वचनी तो पक्का
धावे तो रक्षाया
न मारता हाका
प्रचिती द्यावया

अनुभुती ही संतांची
खोटी कशी जाईल
विसरा मायिक सारं
विठू तुमचा होईल

रोज किती कष्टता
प्रपंची उलाढाल चाले
त्याचे स्मरण सोडून
सुखदु:खची भोगले

सुखदु:खाच्या पल्याड
वसे निर्गुणाचे गाव
व्हावे गोत्र तयाचे
द्यावा तिथेची पडाव

तिथे नांदे चिरशांती
नसे कशाचीही भ्रांत
पुसले जाता मीपण
सुखदुःखही पावे अंत

© दत्तात्रय साळुंके

अग्निकुंड

धगधगत्या अग्निकुंडाशी तिचे जुनेच नाते |
होमकुंडातून जन्मली द्रौपदी
पेटती ज्वाला मानली जाते
अपमानाची मनी आग तिच्या
पेटती अखंड राहते|
धगधगत्या अग्निकुंडाशी तिचे जुनेच नाते |

असहाय्य सितामाता होती शत्रू दारी
होता रामही वनवासी जरी
पावित्र्य कसोटी फक्त सीतेची
अग्नि परीक्षा एकटी स्त्रीच देते |
धगधगत्या अग्निकुंडाशी तिचे जुनेच नाते |

प्रेम नाही म्हणतेस मग गालात का हसतेस
जरा काही बोललं की रुसून का बसतेस
शब्द देतात नकार तुझे डोळे मात्र वेगळच बोलतात
सूर्याकडे पाहून जणू सूर्यफूल डुलतात
प्रेम नाही म्हणतेस मग लाडात का येतेस
लालचुटुक ओठांनी आमंत्रण का देतेस
कसं सांगू तुला किती प्रेम करतो मी
तुझ्या डोळ्यात पाहताच स्वतः ला विसरतो मी
दुःख जरी तुझं असलं डोळे मात्र माझे रडतात
तुला खुशीत पाहून माझे सुध्दा गाल हसतात
माझ्या इतकं प्रेम तुझा साजण तरी करतो का ग
तुझे आश्रु टिपण्यासाठी रुमाल तरी धरतो का ग
खूप झालं प्रेम आता दूर जायला हवं