तत्त्वज्ञान

युक्ताहार -
यापुढील भागात आहाराबाबत काही मुद्दे पाहू.
साधनेच्या दृष्टीने आहारशुद्धीचे फार महत्त्व आहे. अन्नाद् भवति भूतानि। (भ.ग३/१४)

मागील भागात साधनेच्या विविध मार्गांचा उल्लेख झाला होता. साधनेचे हे जे मार्ग आहेत, त्यांचा खरा उपयोग पापक्षालनासाठी होतो. दुष्कर्मांचा नाश झाल्याखेरीज परमेश्वराच्या सन्निध जाण्याचा मार्ग मोकळा होत नाही व साधनेचे हे एक अनिवार्य अंग आहे. यासाठी मागे ज्या मार्गांचा उल्लेख केलेला आहे, त्यांपैकी - मोठमोठे यज्ञ वगैरे सांप्रतच्या काळात होत नाहीत. तसेच उपवास, व्रते, प्रदक्षिणा यांचा हठयोगाशी संबंध आहे. त्यांच्या आचरणाने मनोधैर्य, सहनशक्ती वाढते.
व्रत म्हणजे काय , तर कर्तव्य म्हणून पाळला जाणारा विधायक किंवा निषेधात्मक निश्चय अशी मिताक्षरी टीकेत व्याख्या दिलेली आहे.

साधनेचे विविध मार्ग
त्रयी सांख्यं योग: पशुपतिमतं वैष्णवमिति ।
प्रभिन्ने प्रस्थाने परमिदमद: पथ्यमिति च ॥
रुचीनां वैचित्र्याद्रृजुकुटिलनानापथजुषां।
नृणामेको गम्यस्त्वमसि पयसामर्णव इव॥ (श्री शिवमहिम्नस्तोत्र – ७)
अर्थ - वेद,सांख्य,योग,शैवमत, वैष्णवमत अशा वेगवेगळ्या पंथांत आपलाच मार्ग हितकर आहे, असे रुचिवैचित्रयामुळे म्हणणार्‍या, सरळ किंवा वक्र अशा नाना मार्गांनी जाणार्‍या सर्व लोकांचे अंतिम ध्येय ; जसे सर्व नद्यांचे अंतिम मीलन महासागरात होते, ; तसे तूच केवळ आहेस.

नमस्कार मंडळी.
माझ्या परिचयातील एका ज्येष्ठ व्यक्तीने केलेली काही टिपणे, त्यांच्या निधनानंतर माझ्या हाती देताना त्यांच्या पत्नीने खंत व्यक्त केली की, त्यांचा हा अभ्यास लोकांपर्यंत पोहोचला असता तर बरे झाले असते. त्यांमध्ये त्यांचे अभ्यासपूर्ण विवेचन आणि नोंदी असे स्वरूप आहे. तर आता मुख्य मुद्द्याकडे येते. प्रस्तुत लेख हा त्या टिपणांचं संकलनात्मक रूप आहे, याची कृपया नोंद घ्यावी म्हणजे त्यामधील मते वा उल्लेख माझे व्यक्तिगत व अभ्यासपूर्ण असे नसून केवळ उद्धृत केलेले आहेत.
मायबोली हे विचारांना व्यक्त करण्याचे योग्य व सुलभ माध्यम असल्याने केलेला हा एक प्रयत्न.

नमस्कार मंडळी.
माझ्या परिचयातील एका ज्येष्ठ व्यक्तीने केलेली काही टिपणे, त्यांच्या निधनानंतर माझ्या हाती देताना त्यांच्या पत्नीने खंत व्यक्त केली की, त्यांचा हा अभ्यास लोकांपर्यंत पोहोचला असता तर बरे झाले असते. त्यांमध्ये त्यांचे अभ्यासपूर्ण विवेचन आणि नोंदी असे स्वरूप आहे. तर आता मुख्य मुद्द्याकडे येते. प्रस्तुत लेख हा त्या टिपणांचं संकलनात्मक रूप आहे, याची कृपया नोंद घ्यावी म्हणजे त्यामधील मते वा उल्लेख माझे व्यक्तिगत व अभ्यासपूर्ण असे नसून केवळ उद्धृत केलेले आहेत.
मायबोली हे विचारांना व्यक्त करण्याचे योग्य व सुलभ माध्यम असल्याने केलेला हा एक प्रयत्न.

“मनुष्याणां सहस्त्रेषु कश्चिद्यतति सिद्धये।
यततामपि सिद्धानां कश्चिन्मां वेत्ति तत्त्वत:॥“ ( गीता - ७.३)
अर्थ - हजारांत एखादाच माझ्या प्राप्तीकरिता प्रयत्न करतो व तशा प्रयत्न करणार्‍यांमध्ये एखाद्यालाच माझ्या स्वरुपाचं ज्ञान होतं.

..

हा लेख तत्वज्ञान विभागात हलवला आहे.

हर हर महादेव

उमापति थोर । सांब सदाशिव । हर हर महादेव । कैलासीचा ।।

गजचर्मधारी । विभूती लेपन । त्रिशूल धारण । डम्रुसह ।।

योगीयांचा योगी । देवांचाही देव । मुळींचा प्रणव । आदिनाथ ।।

आशुतोष रुद्र । भैरव शंकर । नामे शुभंकर । वोळखिजे ।।

संसारी-विरक्त । कृपाळू-संहारी । ऐसा मदनारि । वर्णवेना ।।

साष्टांग नमन । एकविध भावे । भक्ती योग द्यावे । दीनालागी ।।

( शब्द हा शब्द लिहायचा राहून गेला होता धाग्याच्या नावात)

तुम्हालाही हा अनुभव आला असेलच, पण मला फारवेळा येतो. तरी हल्ली सावध झाले आहे, तरी अधुनमधुन ‘ते’ दगा देतंच.
‘ते’ म्हणजे.... शब्द, ऑटोकरेक्ट...
म्हणजे काय होतं, मी मेसेज लिहिते.. इंग्लीशमधुन, मिंग्लीशमधुन. लिहिताना कळतं की ‘हे शाब्बास, बरोब्बर‘ लिहीलंय‘. आणि ‘सेंड’ वर टिचकी मारली रे मारली की .... मेले डोळ्यादेखत शब्द बदलतात आणि हताशपणे पहाण्यावाचुन उपाय उरत नाही. आणि नंतर तो उडवता येत नाही कारण अख्ख जग व्हाटसपवर नजरा लाऊन बसलेलं असल्याकारणाने सर्वांनी ते वाचलेलंही असतं आणि मग सुरु होतो फिदफिदण्याचा काळ.