साधना - ३
मागील भागात साधनेच्या विविध मार्गांचा उल्लेख झाला होता. साधनेचे हे जे मार्ग आहेत, त्यांचा खरा उपयोग पापक्षालनासाठी होतो. दुष्कर्मांचा नाश झाल्याखेरीज परमेश्वराच्या सन्निध जाण्याचा मार्ग मोकळा होत नाही व साधनेचे हे एक अनिवार्य अंग आहे. यासाठी मागे ज्या मार्गांचा उल्लेख केलेला आहे, त्यांपैकी - मोठमोठे यज्ञ वगैरे सांप्रतच्या काळात होत नाहीत. तसेच उपवास, व्रते, प्रदक्षिणा यांचा हठयोगाशी संबंध आहे. त्यांच्या आचरणाने मनोधैर्य, सहनशक्ती वाढते.
व्रत म्हणजे काय , तर कर्तव्य म्हणून पाळला जाणारा विधायक किंवा निषेधात्मक निश्चय अशी मिताक्षरी टीकेत व्याख्या दिलेली आहे.