भाषा

मराठी भाषा गौरव दिनानिमित्ताने मी केलेली ही व्यंगचित्रे

"ही माझी अमेरिकन आई." माझ्या आईची मी शेजारच्या मेरीशी ओळख करुन दिली तेव्हा प्रश्न पडला की आई आता हिच्याशी कसं बोलेल? इंग्रजी समजलं तरी बोलण्याची सवय नाही आणि प्रयत्न केला तरी तिचं बोलणं उच्चारामुळे मेरीला समजणार कसं? पण आई तिच्याशी मराठीतच बोलली. खूप बोलली. आमच्या मुलीच्या बारशाला फक्त कुणी गोविंद घ्या, कुणी गोपाळ घ्या हे घोकून घोकून शिकलेल्या मेरीचं मराठीचं ज्ञान इतकंच. त्यामुळे आई बोलली त्यातलं मेरीला काय समजलं असेल अशा संभ्रमात मी असतानाच मेरी माझ्याकडे पाहून हसली. म्हणाली,

मायबोलीकर aschig यांच्या शब्दखुळ कडून प्रेरणा घेऊन मी सुद्धा त्या प्रकारचा मराठी शब्दखेळ तयार केला आहे. हा शब्दखेळ इंग्रजी Wordle शी जास्त साधर्म्य असणारा आहे. यामध्ये मराठी शब्दाची फोड करून त्यातील अक्षरे व मात्रा यांची गुप्त शब्दाशी तुलना केली जाते. त्यामुळे हा खेळ शब्दखुळ पेक्षा जास्त आव्हानात्मक व म्हणून मजेदार आहे असे मला वाटते. सर्व शब्द तीन अक्षरी व मराठी आहेत. शब्दांच्या यादीसाठी मायबोलीकर aschig यांचे आभार.

सर्वांना मराठी भाषा गौरव दिनाच्या हार्दिक शुभेच्छा !

गतवर्षीच्या महाराष्ट्रदिनी ‘मराठी: वाचन घडते कसे?’ (https://www.maayboli.com/node/83383) या धाग्याद्वारे मराठी वाचकांसाठी उपक्रम राबवला होता. आज त्याच संकल्पनेवर आधारित शीर्षकात दर्शवलेला विषय घेतो आहे. आपल्यातील अनेक लेखक विविध सार्वजनिक माध्यमांमधून मराठी लेखन करीत आहेत. अशा सर्व लेखकांनी या उपक्रमात सहभागी व्हावे हे आवाहन. यासाठी ‘लेखक म्हणजे कोण’, याची आपली व्याख्या अतिशय सोपी आहे ती अशी :

बाकीचे अजून आले नव्हते. गाडी यायला तसा वेळच होता तेवढ्यात त्याचं लक्ष तिच्याकडे गेलं...

टोपलीत फळं, उदास चेहेरा, डोक्यावरून घेतलेली ओढणी.
"तेरेकू कितनी बार बोला रजीया, मत कर इतनी भागदौड.."
युसुफ नेहमीप्रमाणे तिला म्हणाला.
तितक्यात लाहोर स्टेशनवर अनाऊन्समेंट झाली.
समझोता एक्सप्रेस कुछ ही वक्तमे आ रही है. .. .. ..
तिने आपली उत्सुक नजर गाडीकडे वळवली.

इशाकने तिला जबान दिली होती. मी हिन्दुस्तानला नसीब आजमावयला जातोय. याच गाडीने परत येईन आणि आपण निकाह करू.
तिचा त्याच्यावर पूर्ण भरोसा होता. फळं विकणं तर फक्त एक बहाणा होता.

दुसऱ्या धाग्यांवर चर्चा चालू आहे. त्या वाचल्यानंतर लक्षात आले की बऱ्याच म्हणी जवळपास सारख्याच अर्थाने एकापेक्षा जास्त भाषांमधे वापरल्या जातात. जसे की मराठीत 'हातच्या कांकणाला आरसा कशाला?' यासारखीच हिंदीत 'हाथ कंगन को आरसी क्या' अशी म्हण आहे . किंवा 'दुरून डोंगर साजरे ' सारखी ' दूर की डगर सुहानी ' अशी हिंदीत किंवा 'the grass is always greener on the other side' अशी इंग्रजीत म्हण आहे.
म्हणींचा प्रवास एका भाषेतून दुसरीकडे झाला असावा का?
आपल्याला माहीत असलेल्या अशा अर्थाअर्थी सारख्या म्हणी/ वाक्प्रचार येथे नोंदवून ठेवूया.

आपल्या मातृभाषेला समृद्ध करण्यासाठी तिच्यात अधिकाधिक नवीन शब्दांची भर टाकणे गरजेचे आहे.

आणि का आनि? पुष्कळ का लई? होतं की व्हतं? किल्ली का चावी? वॉशर का वायसर? वस्तू मिळते का भेटते? ?.........
ही यादी आपल्याकडे कितीही वाढवता येईल. यातला कळीचा मुद्दा वाचकांच्या लक्षात आला असेल - संभाषणात प्रमाणभाषा की बोलीभाषा ?

मायबोलीकर aschig यांनी तयार केलेल्या शब्दखूळ या कोड्याशी संबंधित धाग्यावर २००० प्रतिसाद झाल्याने हा नवा धागा उघडला आहे.

संबंधित कोड्यांसाठी दुवे

https://www.shabdakhoool.games/

दैनिक शब्दखूळ तीन अक्षरी

दैनिक शब्दखूळ चार अक्षरी

कोडं सोडवलं की आता दवंडी या धाग्यावर पिटूया.