एप्रिल १९९८. माझी नववीची परीक्षा संपली. ही सुट्टी काही खरीखुरी सुट्टी नसतेच. मी आणि माझ्याच वयाची मुंबईची माझी आतेबहीण दहावीला शंभर गुणांचं संस्कृत घेणार होतो. माझी जांभूळपाड्याची आत्या संस्कृत शिकवायची. त्यामुळे सुट्टीचा सदुपयोग करण्यासाठी आम्हा दोघींची रवानगी तिच्याकडे झाली. जांभूळपाड्याची आतेबहीण आमच्यापेक्षा एकच वर्षाने लहान. तिघींचा मस्त कंपू जमला. अभ्यास आणि मौजमजा एकत्रच होऊ लागली. अधूनमधून अभ्यास, बाकी दिवसभर टेपरेकॉर्डरवर गाणी ऐकणं, अखंड गप्पा मारणं, बॅडमिंटन, पत्ते, संध्याकाळी टेकडीवर किंवा समोरच्याच पाली-खोपोली रस्त्यावर फिरायला जाणं यात दिवस भराभर जायला लागले.
✪ शाळा सोडून जाणा-या शिक्षिकेद्वारे विद्यार्थ्यांसाठी आकाश दर्शनाचं आयोजन
✪ ८० हून अधिक मुलं, ३५ हून अधिक पालक, शिक्षक व ग्रामस्थांचा सहभाग
✪ बलून प्रज्वलनाद्वारे सत्राची सुरुवात!
✪ औरंगाबादच्या लाडसावंगीजवळ गवळीमाथा येथील सुंदर आकाश
✪ ग्रह, तारे, तारकागुच्छ, तेजोमेघ आणि "शाळा चांदोबा गुरुजींची"
✪ धुमकेतू बघण्याचा दुर्मिळ अनुभव आणि डोळ्यांची तपासणी!
✪ समंजस ग्रामस्थांचा आणि उत्साही विद्यार्थ्यांचा सहभाग
✪ विद्यार्थी नव्हे, ही तर सावित्रीची लेकरं!
✪ अंधारलेलं आकाश पण अनेक उजळलेल्या चांदण्या
पुरस्कार
फोनची रिंग वाजली तसं आचार्य सरांनी त्यावरील नाव पाहिलं.
फोन प्रथमेशचा होता. प्रथमेश त्यांचा विद्यार्थी आणि आताचा प्रकाशकही!
``सर, तुमची प्राक्तन कादंबरी राज्य पुरस्कारासाठी पाठवली आहे. सर, ही तुमची आत्तापर्यंतची सर्वात अप्रतिम कादंबरी उतरलेली आहे. याला साहित्य अकादमीचा पुरस्कार मिळाला तरी मला आश्चर्य वाटणार नाही. त्यामुळे राज्य पुरस्कार नक्कीच मिळेल असं वाटतंय.``
सर यावर काहीच बोलले नाहीत. प्रथमेशच पुढे म्हणाला,
त्याच शाळेत मला इंग्रजी शिकवायला मिळाल्या, त्या कळंबे मॅडम. सावळ्या पण स्मार्ट, शेलाटा बांधा, कुणावरही लगेच छाप पडेल, असे व्यक्तिमत्व.साडी नेसावी, दिमाखात कॅरी करावी, तर ती त्यांनीच ! अतिशय सुंदर डिझाईन च्या, फेंट कलर च्या उत्तम रंगसंगतीच्या साड्या आम्हाला खूप आवडायच्या.
इंग्रजी विषयावरचे त्यांचे प्रभुत्व वादातीत होते. खूप उत्साहाने, मनापासून शिकवायच्या. त्यांची शिकवण्याची पद्धत एवढी सोपी होती, की आम्हाला कुणालाच त्या परक्या भाषेची कधी भीती वाटली नाही.
आज 5सप्टेंबर. शिक्षक दिन. सगळ्याच लोकांच्या मनात आपापल्या शिक्षकांबद्दल कृतज्ञतेची भावना असतेच. या दिवशी आपण आवर्जून ती व्यक्त करतो एवढेच.
सध्याच्या या व्यवहारी युगात शिक्षणक्षेत्र पण पूर्वी एवढे पवित्र राहिलेले नाही, अशी ओरड आपल्याला ऐकू येते. पण माझ्या सुदैवाने मला मात्र असे शिक्षक लाभले, ज्यांनी फक्त वर्गात शिकवणे, एवढे स्वतःचे नेमून दिलेले काम न करता विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासावर लक्ष केंद्रित केले. माझ्या एकूणच जडणघडणीवर ज्या त्रिमूर्तींचा खूप प्रभाव आहे, त्यांचे आजच्या दिवशी स्मरण करणे हा या प्रस्तुत लेखाचा हेतू आहे.
नमस्कार मंडळी,
जून महिन्याच्या आगमनाबरोबरच नव्या शालेय वर्षाचे वेध समस्त विद्यार्थ्यांना, पालकांना व शिक्षकांना लागलेले असतात.
गेली दोन-तीन वर्षे आपल्यातील काही मायबोलीकर समाजाचे काही देणे फेडायचा अल्पसा प्रयत्न करत आहेत. मायबोलीच्या माध्यमातून एकत्र येऊन एका देवदासीं व गरीबवर्गातील मुलांच्या गरजू शाळेत मुलांना 'हसत-खेळत' स्पोकन इंग्लिश शिकवत आहेत.
माझा मुलगा आता बारावीला आहे. सायन्स ला आहे. मी अभ्यासात कधी लक्ष घातले नाही असे नाही. पण दहावीनंतर जसे स्ट्रीम्स बदलले तसे मलाच टेन्शन आले. मी सायन्स साईड ची नाही की त्याचा बाबा पण नाही. पण मुलाला एका विशिष्ट प्रकारे अभ्यास करून चांगले मार्क्स कसे मिळतिल याचे मार्गदर्शन करू इच्छिते. कॉलेज, ट्युशन्स आहेत, मेरिटनेशन चे सबस्क्रिप्शन देखिल आहे पण तरीही प्रश्न भेडसावतात ते असे की
१. अभ्यास कसा करायचा?
२. डेफिनेशन पुस्तकात दिले नसतील तर ते कसे बनवायचे? उदा. फिजिक्स मधे wavefront, wavespace and wavenormal यात वेव्हस्पेसचे डेफिनेशन कुठेच नाही पण प्रश्न मात्र आहे.
'शिक्षण' ही समाजाची गरज आहे हे खरे आहे! पण 'शिक्षण' कशाला म्हणावे हे मात्र समाजाला अजून कळले नाही असं कधी-कधी वाटतं. चार पुस्तकं वाचण्याला समाज शिक्षण म्हणत आला आहे. परंतु हे पुस्तकांचे 'शिक्षण' किती फसवे असते असे आज-कालच्या....नव्हे आजच्या शिक्षकांकडे बघून प्रकर्षाने जाणवते. आम्ही ज्या पिल्लै कॉलेज मध्ये शिकलो त्यात अश्या शिक्षकांचे प्रतिनिधित्व काही लोकांनी स्वखुशीने केले होते! त्याच 'हिटलरशाही' मध्ये आम्ही काही गोष्टी शिकायचा प्रयत्न केला पण थोड्या दिवसांनी तो नाद सोडून दिला! पण आम्ही पडलो विद्यार्थी! त्यामुळे आम्ही ३ वर्षांनी आनंदाने ह्या कारभाराला राम राम ठोकला!
आपल्याकडे गुरूची किव्हा शिक्षकाची तुलना ब्रह्मा, विष्णू , महेश ह्यांच्याशी जरी केली असली तरीही त्यावर विश्वास बसेल असे फार थोडे गुरु माझ्या नशिबात आले आहेत.खरं सांगायचं तर, शाळेत आणि नंतर कॉलेज मध्ये माझे मार्क हे पी चिदंबरम ह्यांच्या बजेट सारखे असायचे! एका विषयात जास्त मार्क मिळाले की दुसऱ्या विषयात कमी मिळून त्याची भरपाई होयची. एकूण काय मार्कांच्या बाबतीत आम्ही मध्यमवर्गीय - खूप जास्त नाही आणि खूप कमी देखील नाही! आणि त्यामुळेच मध्यमवर्गीय लोकांसारखे आम्ही दुर्लक्षित! कधी कौतुक नाही आणि कधी निंदा देखील नाही. कौतुक व्हावं असं आम्ही काही करत नव्हतो असं नाही.
