भारतीय संगीतशास्त्राचे जीर्णोद्धारक - पं विष्णु नारायण भातखंडे
गेली अनेक शतके मनुष्याला अखंड साथ लाभत आली, ती स्वर आणि सूररूपी संगीताची! मात्र या प्रवासात अनेकदा अशी वळणे येतात, जेव्हा या कलेची मीमांसा करणे गरजेचे होऊन जाते. काही टोकदार प्रश्न विचारावे लागतात, प्रसंगी कलेच्या काही अंगांवर अभ्यासक-समीक्षकांना कठोर शब्दांत टीकादेखील करावी लागते. कारण, या संगीतकलेचा तिच्या उगमस्थानाशी असलेला संपर्क तुटलेला असतो.
येत्या शनिवारी दिनांक २६ जुलै २०१४ रोजी सायंकाळी ६ ते ९ ह्या वेळेत "स्वर सुमनांजली" ह्या सांगीतिक कार्यक्रमाचे आयोजन ज्योत्स्ना भोळे सभागृह, हिराबाग, पुणे येथे करण्यार आले आहे.
माझे आजोबा श्री. म. ना. कुलकर्णी ह्यांनी नुकतेच ८५ व्या वर्षात पदार्पण केले आहे आणि नुकतीच गुरु पौर्णिमा देखील झाली आहे.
तेव्हा ह्या दोन्ही गोष्टींचे औचित्य साधून हा कार्यक्रम आखण्यात आलेला आहे.
बर्‍याचदा बंदिशीचे शब्द आणि त्यांचे अर्थ कळत नाहीत म्हणून हा धागा.
याआधीची चर्चा इथे आहे -
चीजांचे शब्द आणि अर्थ : धागा क्रमांक - १
चीजांचे शब्द आणि अर्थ : धागा क्रमांक -२
चीजांच्या पोष्टींचे दुवे :
पान १ :
काल ३१ जानेवारी २०१२ रोजी कवीवर्य कै. गंगाधर महाम्बरे ह्यांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ त्यांनी लिहिलेल्या काही राग गीतांवर 'सूर शब्द लहरी' हा कार्यक्रम सुमनांजली तर्फे सादर करण्यात आला.
ह्या कार्यक्रमातील गीते पूर्व पश्चिम ह्या पुस्तकात गंगाधर महाम्बरे ह्यांनी लिहिलेली आहेत. पुस्तकात एकूण ५८ अशी गीते आहेत त्यातील निवडक गीते सादर केली गेले.
मुंबईतले सेंट झेविअर्स कॉलेज हे 'मल्हार फेस्ट', इंग्लिश बोलणारी मुलं, 'कपडे आहेत कि कापडं आहेत' असं वाटणारे कपडे घालणाऱ्या मुली, 'बड्या बापाचे' असणारे विद्यार्थी ह्या गोष्टींसाठी बरेच चर्चेत असते. पण फार कमी लोकांना माहिती आहे ते तिकडे असलेल्या एका 'लायब्ररी' बद्दल! ही लायब्ररी पुस्तकांची वगेरे नसून चक्क संगीताची आहे.ह्या लायब्ररीचा हेतू 'भारतीय शास्त्रीय संगीत प्रचार' हा आहे. १९७० च्या सुमारास इथल्या प्राचार्यांना ही कल्पना सुचली. त्यांनी 'इंडिअन म्युसिक ग्रुप' नावाची संस्था सुरु केली.
बर्‍याचदा बंदिशीचे शब्द आणि त्यांचे अर्थ कळत नाहीत म्हणून हा धागा.
याआधीची चर्चा इथे आहे -
चीजांचे शब्द आणि अर्थ : धागा क्रमांक - १
या पुढची चर्चा इथे आहे -
चीजांचे शब्द आणि अर्थ : धागा क्रमांक - ३
चीजांच्या पोष्टींचे दुवे :
पान १ :
चित्रपटात शास्त्रीय अंगाने एखादे गाणे असेल तर पडद्यावर ते तितक्याच बारकाव्याने साकारणारे कलावंत किती असतील? बर्‍याचदा अशा गाण्यांना पडद्यावर योग्य न्याय मिळत नाही. आज अचानक हा दुवा गवसला. तीनचार वेळा बारकाईने बघूनही हे ती स्वतःच गातेय असे वाटले. (तिच्यासारख्यांचा काय भरोसा नाय, एखाद्या पंधरा-वीस सेकंदाच्या सीनमध्येही जिवंतपणा आणण्यासाठी वाटेल ती मेहनत घेतील.)
बर्‍याचदा बंदिशीचे शब्द आणि त्यांचे अर्थ कळत नाहीत म्हणून हा धागा.
या धाग्यानंतरची चर्चा इथे आहे -
चीजांचे शब्द आणि अर्थ : धागा क्रमांक - २
चीजांचे शब्द आणि अर्थ : धागा क्रमांक - ३
===========================
नंद्याने या धाग्यावरच्या ज्या पोस्टींमध्ये चीजांचे दुवे आहेत अशा पोस्टी शोधून काढलेली ही यादी -
यापुढे ही यादी अपडेट करत राहू.
पान ३:
