गद्यलेखन

"ऑन द लाईन" हे सेरेना विल्यम्सचे आत्मचरित्र नुकतेच वाचले. सगळ्यात पहिले वयाच्या अठ्ठाविसाव्या वर्षी आत्मचरित्र लिहिता येईल एव्हडं जबरदस्त अनुभवविश्व असल्याबद्दल सेरेनाचा खूप हेवा वाटला. सध्याच्या सगळ्याच तरूण खेळाडूंनी वयाच्या पाचव्या-सहाव्या वर्षी पासून खेळायला सुरुवात केलेली असल्याने तिशीच्या आसपासच त्यांचं साधारण वीस वर्षांचं करियर झालेलं असतं !

श्री. विजय तेंडुलकर - मराठी रंगभूमीला एक वेगळं वळण देणारे लेखक - यांचा प्रथम स्मृतिदिन १९ मे २००९ ला झाला. त्या दरम्यान चिन्मय दामले (चिनूक्स) यांनी त्यांचा नाटकांवर/व्यक्तिमत्वावर आधारित एक लेखमाला चालू करण्यासंबंधी विचारणा केली. हे का करावंसं वाटलं यासंदर्भात त्यांनी शेवटच्या लेखात ( श्रीमती विजया मेहता) लिहिलं आहे. मायबोली नेहेमीच अश्या नवीन उपक्रमांना पाठींबा देत आली आहे त्यामुळे नकाराचा प्रश्नच नव्हता.

स्पॉइलर वार्निंगः पुस्तक वाचले नसल्यास ही पोस्ट वाचू नये.

मराठीत मी वाचलेल्या काही सर्वोत्कृष्ट पुस्तकांपैकी एक पुस्तक. पहिल्याच पानापासून जबरदस्त पकड घेत हे पुस्तक एका विशिष्ट वेगाने जयदीप सरदेसाई नावाच्या इंजिनिअर-पत्रकार-सेल्समन-दारुडा-वेश्याबाज माणसाची कहाणी मांडते. कदाचित ह्या पुस्तकातले ज्युनिअर कॉलेज, आजूबाजूचा परिसर, इंजिनिअरिंग कॉलेज, नाशिकची अंबड एमआयडीसी आणि तिथली एक बंगाली लोकांची वरचश्मा असलेली कंपनी अश्या अनेक गोष्टी समान असल्याने हे पुस्तक मला थेटच भावले. त्यामुळे कदाचित बाकी काही गोष्टींकडे कानाडोळा झाला असेल. पण त्यामुळे हे पुस्तक भिडले पण खूप जोरात.

प्रवेशिका पाठवण्याची अंतीम तारीख: २० फेब्रुवारी २०१०

आजच श्री सदानंद देशमुख लिखीत 'बारोमास' कादंबरी वाचली.

दिनेशदादांनी अगोदरच सांगितल्या प्रमाणे डिस्टर्ब झालो. हे सगळं अगदी माझ्या अवती भवती घडतेय असे वाटले..माझ्या ही गावात काही घतना झाल्याच होत्या... ती कुटुंब पुन्हा डोळ्यासमोर आली..
संवेदनशील माणसानं कधीही वाचु नये अशी ही कथा!

इडा पिडा टळो
बळी चे राज्य येओ!

दोन महिन्यांपूर्वी पुण्यात एका प्रसिद्ध वृत्तसमूहानं त्यांच्या एका साप्ताहिकाच्या वर्धापनदिनानिमित्त डॉ. प्रकाश व डॉ. मंदा आमटे यांच्या मुलाखतीचा कार्यक्रम आयोजित केला होता. टिळक स्मारक मंदिरात हा कार्यक्रम होणार होता. त्या आधी काही महिन्यांपूर्वीच प्रकाशकाका आणि मंदाकाकूंची एक मुलाखत तिथेच झाली होती. लोकांनी त्या मुलाखतीला प्रचंड गर्दी केली होती. तशीच गर्दी याही कार्यक्रमाला असेल, असं मला वाटलं होतं. म्हणून सहाच्या कार्यक्रमाला साडेपाच वाजता पोहोचलो, आणि थक्कच झालो. सभागृह अगोदरच प्रेक्षकांनी तुडुंब भरलं होतं. आतमध्ये पाय ठेवायलाही जागा नव्हती.

लेखकाच्या, किंवा कुठल्याही कलाकाराच्या वैयक्तिक आयुष्याचा आणि त्याने घडवलेल्या कलाकृतीचा संबंध असतो का? बहुतेक असावा. सृजनशील कलावंताचं आयुष्य आणि त्याच्या कलाकृती यांतील नातं तसं अगम्य असतंच. पण त्या कलावंताच्या व्यक्तिमत्त्वाचे कंगोरे थोडेफार समजले की मग ती कलाकृती अधिकच भावते. पिकासोचं आयुष्य, त्याच्या बायका, त्याच्या आयुष्यात आलेल्या स्त्रिया यांच्याबद्दल कळलं की त्याची चित्रं सोपी होतात. त्याच्या चित्रातले रंग, त्याने वापरलेली प्रतिकं त्याचे मनोव्यापार कळले की लगेच उलगडतात.

श्रेष्ठ कादंबरीकार गो. नी. दाण्डेकर यांनी लिहिलेली एकमेव रहस्यकथा, किंवा कादंबरिका म्हणजे 'रुमाली रहस्य'. बालवयात गोनीदांवर नाथमाधव आणि ह. ना. आपट्यांच्या कथा-कादंबर्‍यांचा विलक्षण प्रभाव होता. 'ह. ना आपट्यांची कळस ही रहस्यकथा वाचूनच आपणही पुढे रहस्य प्रांतात शिरलो', असं गोनीदा म्हणाले होते.

'रुमाली रहस्य'चं कथानक अठराव्या शतकातल्या पुण्यात घडतं. मराठेशाही, नाना फडणवीस - घाशीराम कोतवाल - रामशास्त्री प्रभुणे यांच्या परिसर आणि सामाजिक - राजकीय पर्यावरणात घडणारी ही कादंबरिका गेली पंचेचाळीस वर्षे उपलब्धच नव्हती. मृण्मयी प्रकाशनाने ती नुकतीच पुनर्मुद्रित केली आहे.