तत्त्वज्ञान

हरिः ॐ

विकावं लागतं रोज उठून स्वतःला

मुलगी म्हणून, योग्य वधू म्हणून

कधी चांगली बायको म्हणून

तर कधी चांगले मित्र म्हणून.

दाखवावा लागतो

आपला चांगुलपणा, आपली योग्यता

आणि पात्रता पदोपदी.

बरं माझ्यापाशीच ते थांबत नाही.

तुलाही झगडावं लागतं

स्वतःला सिद्ध करण्यासाठी,

एक पती म्हणून, मुलगा म्हणून,

वडील तर कधी यशस्वी पुरुष म्हणून.

विकावं लागतं रोज उठून

आपलं कौशल्य, कला, अनुभव,

स्वाभिमान,स्वत्व आणि मूल्यंही

रोजची भाकरी मिळवायला

तर कधी मोठं नाव कमवायला.

आज सकाळी उठल्यावर

लॉजिक म्हणजे काय?
लॉजिकला आपण मराठीत तर्क म्हणतो. एखादे विधान वा वागणे वा कृत्य हे लॉजिकल म्हणजे तार्किक किंवा इल्लॉजिकल म्हणजे अतार्किक असते. तार्किक वागणे, विधान मनात, समाजात, कोठेही, अगदी वैज्ञानिक वर्तुळांत स्वीकार्य असते (अपवाद - मात्राशास्त्र). अतार्किक वागण्याची विधानांची खिल्ली उडवली जाते, त्यांना स्वीकारले जात नाही. इथेही भावनात्मक वा ज्याला आपण सेंटीमेंटल म्हणतो अशा वर्तनांचा अपवाद असतो.

श्री तुकोबांचे अभंग धन

परीसाचे अंगे सोने जाला विळा । वाकणे या कळाहीन नोहे ।१|
अंतरी पालट घडला कारण । मग समाधान ते चि गोड ।२|
पिकली सेंद पूर्वकर्मा नये। अव्हेरू तो काय घडे मग ।३|
तुका म्हणे अाणा पंगती सुरण । पृथक ते गुण केले पाके ।४|गाथा ३३२२॥

वाकणे - वक्र, कळाहीन - निस्तेज, परिस - नुसत्या स्पर्शाने लोखंडाचे सोने करणारा काल्पनिक पदार्थ, सेंद - एक फळ, अव्हेर - अस्विकार

नुसत्या जलाचा अर्थ देखता
जाणवते तुझी अभेदता
द्रव - वायू - जड प्रकारे
सामावले ज्यात विश्व सारे

तूची ब्रह्मा तूची विष्णू
तूची माझा महेश्वरारे
तीनही लोके भरूनी राहिला
हरि माझा सावळा रे

काय सुंदर दिलीस रे जाण
सोडुनिया सारा बुद्धिभेद
जल हेच जीवन जाणले मी
त्यापासुनीच जीवनाचा आरंभ वेध

अक्षरांची ओळख नेत्रांपासुनी
आकलन जेव्हा बुद्धीला
प्रगट उच्चार होतो त्याचा
श्रेय जाते जिव्हेला
सुग्रास भोजने मुखी पडता
चवीचे गोडवे जियेला
नामाचा लळा नसेल तर
काय म्हणावे अशा जिव्हेला
नटखट म्हणुनी वाकुल्या दाखवीत
बाल सवंगडी एकमेकाला
मोठे होताच हीच मंडळी
ओठात दडवीत सत्याला
क्रोधाने जेव्हा अर्वाच्य बोले
बंधन नीतीचे पाळेना
दुशब्दानी आसमंत भरुनी राहिला

जमुनाबाई एकदम फाटक्या तोंडाची,
"बापू तू रंडीखान्यात गीतेचं ग्यान शोधतोस का ! पागल आदमी...
इथे चमडीचा धंदा होतो, जिस्मफरोशी ! दहा मिनिटात काम तमाम...
वाटल्यास अर्धा एक तास ज्यादा. जास्तीचा कंड असेल तर बारा घंटे नाहीतर फुल नाईट. ..
तू बारा गावचे पाणी पिला असशील, मी बारा गावची लोकं पचवलीत."
असं सांगताना ती छातीवर तळहाताने ठोकत असते अन तिच्या चेह-यावर अनामिक अभिमान असतो.
या अभिमानाची वर्गवारी मला अजूनही करता आली नाही.
हातातल्या पंख्याने ओल्या झालेल्या गळ्यावर हवा घेत ती आधी पचकन थुंकते, पुढे बोलते,
"इथे कुठली गीता अन कुठला भगवान ?"

काही वर्षांपूर्वी वडिलांचा मृत्यू झाला. आमच्या मूळ गावापासून दूर शहरात असणाऱ्या मोठ्या इस्पितळात आयसीयूमध्ये त्यांचा दुर्दैवी मृत्यू झाला. ती त्यांची अखेरची रात्र होती हे त्यांना कळून चुकले होते. ते त्यांनी आम्हाला डोळ्याच्या खुणेने सांगायचा प्रयत्न केला पण आम्हाला ते कळले नाही. पोक्तपणाने सल्ला देणारे मोठे असे कोणी आमच्याजवळ नव्हते. आईच्या मनाला हि गोष्ट फार लागून राहिली आहे. इतक्या वर्षानीही तिला असे वाटते कि त्यांना त्या रात्री आपण गावाकडे हलवले असते तर बरे झाले असते. एकटेपणी आयसीयूमध्ये त्यांचा शेवट झाला.

अगणित शत्रू मिळून न केले
द्विगुणीत नुकसान मीच माझे
गरज पडता धावा केला देवाचा
ईप्सित साधता आठव फक्त स्वार्थाचा
असा मी माझीच झोळी फाडाया तत्पर झालो
विसर होताच तुझा, माझा "मी" मोठा झालो
मीच माझा ..... या अहंकारात गुरफटता
पुन्हा काठी बसली न आवाज करता
अकारण कारूण्य तुझे
ज्यामुळे मी भानावर आलो
तुझ्या चरणी माथा टेकता
सुखी अनन्य झालो

काल रात्री अमेरिकन फूटबॉल लीग (NFL) चा अंतिम सामना - सूपरबोल - पार पडला. मस्त झाला गेम. चारातल्या तीन क्वार्टर्स अ‍ॅटलांटा फाल्कन्स ने वर्चस्व गाजवल्यावर न्यू ईंग्लंड पेट्रियट्स ने मागून येत, बरोबरी साधली आणी सूपरबोल च्या ईतिहासात प्रथमच सामना एक्स्ट्रॉ टाईम मधे गेला, ज्यात न्यू ईंग्लंड पेट्रियट्स ने टचडाऊन (गोल) करत बाजी मारली. मागाहून पुढे येत असताना, त्यांनी रचलेले डावपेच, आत्यंतिक तणावाच्या वेळी दाखवलेली शांत पण झुंजार वृत्ती आणी त्या खेळाचा थरार, सगळच अफलातून होतं. ३९ वर्षाच्या टॉम ब्रेडी ह्या क्वार्टरबॅक ने हा स्वप्नवत विजय प्रत्यक्षात आणला.