निसर्ग

गमती पक्षीनिरीक्षणाच्या!

रानडुकराची शिकार

यवतमाळ जिल्ह्यातील दारव्हा तालुक्यातील गणेशपुर पारधी बेडा. दारव्हा तसं जुनं शहर. असं म्हणतात की येथील शेतात पूर्वी मोती पिकायचे. म्हणजे ज्वारीचे दाणे असे काही टपोरे असायचे की जणू काही मोतीच! म्हणून ह्या गावाच्या रेल्वे स्टेशनाला दारव्हा मोतीबाग असेच नाव आहे. गावाच्या उत्तरेला इंग्रजांच्या जमान्यातले ईवलेसे रेल्वे स्टेशन आहे. काल-परवापर्यंत ‘शकुंतला एक्स्प्रेस’नावाची आगगाडी कोळशावर ‘चालत’ असे. आताशा कुठे तिला डिझेल इंजिन मिळालेय. तिचे भाग्य फळफळले म्हणायचे.

हिरव्या आठवणी

आत्ता आत्ताच ,
उन्हे उबदारशी होताहेत !

अन फुटलीय पालवी,! त्यात लपलेली चिमणी
चिवचिवतेय अखंड !
आत्ता आत्ताशी उन्हे उबदारशी होताहेत !

कळ्यांनी बहरलेली,अन पालवीने लगडलेली
चमकत्या प्रकाशात ,नाहताहेत झाडे !
आत्ता आत्ताशीच उन्हे उबदारशी होताहेत !

गोल गोल घिरट्या घालत वारा
गवतातून पिंगा घालतोय
रानफुले उमलायला लागलीत आणि
आत्ता आत्ताशीच उन्हे उबदारशी होताहेत!

आता नको पुन्हा ,काळ्या अंधाराचे काटेरी क्षण ...
ओंजळीत पकडूदेत मला उबदार उन्हाचे कण !
आत्ता आत्ताशीच उन्हे उबदारशी होताहेत !

गिधाडे कुणी खाल्ली? गिधाडे नामशेष होत आहेत!

‘देवा खोटं नाही सांगत. गेल्या दहा वर्षात एकबी गिधाड पाह्यलं नाही. गावाकडे दुष्काळ पडत होता तेव्हा देव आमच्यासाठी आकाशातून गिधाडं पाठवत होता. माहे सगळे लेकरं गिधाडायचं मटण खाऊनशान वाचले. दुसरं कायचं मटण त्यायले आवडतच नव्हतं’.

85 वर्षांचा पारधी भुरा सोनावजी सोळंकी शपथेवर सांगत होता. माझ्याकडच्या पुस्तकातील गिधाडांची चित्रे बघुन त्याचे डोळे पाणावले होते. कंठ रुद्ध झाला होता.

झाड

असतात झाडांना भावना
असतो त्यांनाही रागलोभ
लोभ मायेच्या स्पर्शाचा
सोस सुमधुर संगीताचा

असतात झाडेही लाजरी बुजरी
काही काटेरी स्वभावाची, बोचरी
काही स्वभावानेच विषारी, विखारी
तर काही रक्तबंबाळ करणारी

असतात झाडांनाही नातीगोती
असतात पाळेमुळे रुजलेली खोलवर
करीत हस्तांदोलन भूगर्भात
भुमिगत चुगल्यांची खलबत

घाट उतरून मुंबई गोवा रस्त्याला लागलं कि कोकण आपले रूप दाखवू लागतं. गर्द हिरवाइतून वळणे घेत जाणारा रस्ता , मधूनच डावीकडे आणि उजवीकडे दिसणार्या डोंगर आणि दर्या.. आणि रंग फक्त दोनच. धरित्रीचा हिरवा आणि आकाषाचा निळा.. आणि हो.. मातीचा तांबडा. निसर्ग मनुष्यावर इतका खूष आहे इथला कि , तुम्ही कॅमेरा कसाही कुठेही धरून क्लिक करा , येणारा फोटो कुठल्याही स्पर्धेत सहज इतर फोटोंना मागे टाकेल.

मी प्रथम कोकणात , गुहागरला गेलो मित्रांसमवेत , मित्राच्याच घरी... १९८५ मधे.
अगदी आपण कोकणतलं घर म्हणून जे सर्व ऐकलेलं असतं , ते सारं आहे त्या घरात. खालच्या पाटातलं हे १०० वर्षे वयाचं कौलरू घर . पडवी , सोपा , झोपाळा , माजघर , देवघर इतर खोल्या...मागे परसात विहीर , नारळ , सुपारी ची शेकडो झाडं... आणि त्या मागे थेट पुळण आणि अथांग पसरलेला , डोळ्याला फक्त आणि फक्त निववणारा सागर... सतत गाज देऊन आधाराची भक्कम जाणीव करून देणारं त्याचं अस्तित्व !

फुलपाखरांचे मराठमोळे नामकरण

कुठलेही विज्ञान मातृभाषेतून शिकविले तर ते शिकायला आनंद मिळतो आणि ते शिकायला सोपे जाते. मग आपल्या आजूबाजूला विहरणार्‍या बागडणार्‍या पक्षी – फुलपाखरांना मातृभाषेत नावे नकोत का?

बहूपतीत्व पाळणार्‍या कमळपक्ष्याची वीण