Submitted by कुमार१ on 31 March, 2023 - 21:53
भाग १ इथे : https://www.maayboli.com/node/78349
......................................................................................................................
दोन वर्षांपूर्वी सुरू केलेल्या पहिल्या भागाची पृष्ठसंख्या बरीच वाढल्याने नवा भाग काढत आहे.
सर्व नव्याजुन्या वाचकांचे आणि प्रतिसादकांचे स्वागत !
नव्या वाचकांसाठी सूचना :
१. या भागात शक्यतो मराठी आणि अन्य मूळ भारतीय भाषांबद्दल लिहावे.
२. इंग्लिश आणि अन्य परदेशी भाषांमधील रंजक मुद्दे लिहिण्यासाठी हा धागा उपलब्ध आहे (https://www.maayboli.com/node/62893).
अर्थात ही विभागणी ढोबळमानाने आहे ;चर्चेच्या दरम्यान आंतरभाषिकता येऊ शकते.
सुस्वागतम !
येऊद्या भाषेविषयी काहीही..
अपभ्रंश, अर्थभ्रंश.. .. बहुरंगी आणि बहुढंगी शब्दप्रयोग.. आणि बरंच काही रंजन ..........
विषय:
Groups audience:
Group content visibility:
Public - accessible to all site users
शेअर करा
ओह, त्यांनादेखील मुखर्या
ओह, त्यांनादेखील मुखर्या म्हणतात का! मस्त दिसतायत!
मुखर चर्चा व (सचित्र) विणकाम
मुखर चर्चा व (सचित्र) विणकाम आवडले.
तुला फारेन्डाचं आवडतं 'धागे तोड लाओ… रोशनी से नूर के' माहीत नाही का?
>>>> 'बोल ना हलके हलके' माझंही भयंकर आवडतं गाणं आहे. पण यात पिवळा पितांबर कुठे आहे? 'पितांबराची पिवळी रंगछटा मजला तू आण' म्हटलं तर पुनरुक्तीचा दोष लागणार नाही. ('नूर' म्हणजे दैवी तेज/आभा आणि 'रोशनी' म्हणजे प्रकाश. दैवी तेजातून निघालेल्या प्रकाशाच्या दोन चार किरणांचे दुवे आण' म्हटल्या सारखं वाटतं हे)
चूभूद्याघ्या.
क्रोशामधील नाजूक मुखर्या
क्रोशामधील नाजूक मुखर्या आवडल्या. आता हे शब्द व्यवहारात, आवर्जून वापरले पाहीजेत तरच ते पक्के होणार.
आता हे शब्द व्यवहारात,
आता हे शब्द व्यवहारात, आवर्जून वापरले पाहीजेत >>> + ११
..
'मुख' परिवाराने मजा आणली
>>> 'नूर' म्हणजे दैवी तेज/आभा
>>> 'नूर' म्हणजे दैवी तेज/आभा आणि 'रोशनी' म्हणजे प्रकाश
दैवीबैवी कै नैये!
नूर म्हणजेही प्रकाशच - आठवा : कोह-ए-नूर (आपला कोहिनूर), नूरजहाँ (light of the world)
आभा, तजेला, लस्टर याही अर्थी वापरला जातो हे बरोबर. आठवा :'हँसता हुआ नूरानी चेहरा'. त्याउलट बेनूर म्हणजे लॅकलस्टर.
(हजारों साल नर्गि़स अपनी बेनूरी पे रोती है
बडी़ मुश्किल से होता है चमन में दीदावर पैदा!)
दीदावर = मेव्हणा अशी माझी एक
दीदावर = मेव्हणा अशी माझी एक समजूत
हमारे बगीचे में पैदा हुवा
हमारे बगीचे में पैदा हुवा फुलददाणा
"नवऱ्याची बहीण" यासाठीचे
"नवऱ्याची बहीण" यासाठीचे नेहमीचे नातेवाचक शब्द म्हणजे
वन्स, नणंद आणि वहिनी.
एक वेगळाच ३ अक्षरी एकारांत शब्द नव्याने समजला.
….
…..
विचार करताय थोडा वेळ ?
मग लिहीतो….
भवानी
भवानी
वहिनी नाही हो नणंदेसाठी??
वहिनी नाही हो नणंदेसाठी??
फारतर कजाग, ढालगज म्हणू शकता
कोणता बरं असेल???
तसच मेहुण्यासाठी (बहिणीचा नवरा म्हणून) जरा छान शब्द हवा. दाजी आहे पण तो फारच गावाकडचा वाटतो.
मानव
मानव
वहिनी नाही म्हणत नणंदेला.
वहिनी नाही म्हणत नणंदेला.
आणि ‘वन्स’ही नाही. वन्सं!
(वेगळा शब्द म्हणून ‘ट्वाइस’ (twice) सुचवायचा मोह होत होता. )
वहिनी हा पर्यायी म्हणून चालू
वहिनी हा पर्यायी म्हणून चालू शकतो.
ते आपण नंतर पाहू...
तूर्त तीन अक्षरी एकारांत बघावा
होणजे / व्हणजे
होणजे / व्हणजे
(दाते शब्दकोष)
साटेलोटे (साठंलोटं) करतात
साटेलोटे (साठंलोटं) करतात तेव्हा नवऱ्याची बहीण वहिनी होते म्हणून वहिनी म्हणतात का?
मानव बरोब्बर !
मानव बरोब्बर !
..
होणजे/ से
(मोल्सवर्थ शब्दकोश)
त्याच्या मूळ भाषेची कल्पना नाही परंतु त्याचा झालेला अपभ्रंश खालील प्रकारे असावा असा अंदाज:
होणजे >>व्हणजे >>>वन्सें >>> वन्सं
आणि
अपभ्रंशांची तर ही घ्या यादी:
वनसें = वहिनी + असा
वैनसें, वैससें, वंतसें
हुश्श
ओह ओके
ओह ओके
ते वरती, दीदीचा नवरा (वर)
ते वरती, दीदीचा नवरा (वर) म्हणून दीदावर = मेव्हणा असं लॉजिक लावलं होतं मी (किंवा दीदी ज्याला आवर घालते तो दीदावर).
छान !
छान !
..
मराठीत मेव्हणा हा शब्द अनेकार्थी आहे:
बहिणीचा नवरा, बायकोचा भाऊ, मामेभाऊ.
(https://bruhadkosh.org/words?shodh=%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%81%...)
परंतु हिंदीच्या काही बोलीभाषांमध्ये संबंधित दोन नात्यांसाठी स्वतंत्र शब्द वापरले जातात :
*बहनोई = बहिणीचा नवरा
* साला = बायकोचा भाऊ .
आणि..
आणि..
दाते शब्दकोशानुसार:
साला =
१ बायकोचा भाऊ; २ बहिणीचा नवरा. (या अर्थानें आज फारसा रूढ नाहीं).
३. एक शिवी.
दीदावर:-)
दीदावर
BTW, आपल्याकडे दोन बहिणींचे नवरे एकमेकांचे साढू किंवा साढूभाऊ. समहाऊ, कानाला बरा नाही वाटत हा शब्द.
उर्दूत त्यांच्यासाठी सुंदर शब्द आहे - हमजुल्फ !
तेलुगुमधे ते बावा किंवा बावागारू (validated by अमा)
गारु हा आदरार्थी प्रत्यय आहे
गारु हा आदरार्थी प्रत्यय आहे अनिंद्यगारु.
कन्नडमधेही बहुतेक बहिणीच्या
कन्नडमधे बहुतेक बहिणीच्या नवऱ्याला बावा म्हणतात. जावयाला अळिया.
गारू..तसा कन्नडमधे अवरू आहे.
हमजुल्फ भारी आहे शब्द. हमसफर म्हणजे सहप्रवासी, मग हमजुल्फची व्युत्पत्ती काय आहे?
हा पण एक शब्द :
हा पण एक शब्द :
सवसा = साडू; बायकोच्या बहिणीचा नवरा. [सं. स्वसा = बहीण]
(दाते शब्दकोश)
गारु हा आदरार्थी प्रत्यय आहे…
गारु हा आदरार्थी प्रत्यय आहे…
बरोबर! आणि तो जेंडर न्यूट्रल आहे.
शंकर गारु तसेच लक्ष्मी गारु, दोन्ही गारूच
होणजे नव्हता ऐकला कधी शब्द.
होणजे नव्हता ऐकला कधी शब्द. कुठल्या भागात प्रचलित आहे/होता हा?
हमजुल्फही नव्हता ऐकला. (एकाच केसाने गळा कापला गेलेले दोघं? )
एकाच केसाने गळा कापला गेलेले
एकाच केसाने गळा कापला गेलेले दोघं?
ही व्युत्पत्ती मान्य होण्यासारखी आहे
हमजुल्फही नव्हता ऐकला. (एकाच
हमजुल्फही नव्हता ऐकला. (एकाच केसाने गळा कापला गेलेले दोघं?
>>>
होणजे कुठल्या भागात प्रचलित
होणजे कुठल्या भागात प्रचलित आहे >>>
व्हणजे-से = व्हंजी
व्हंजी =
स्त्री. १ (माण.) वहिनी. २ (कों.) नणंद. [वहिनी + जी]
जर 'व्हंजी' हे सर्वांचे मूळ मानले तर मग माणदेश व कोकण असे दिसतेय
ओह ओके. (‘वहिनीजी’चा अपभ्रंश
ओह ओके, धन्यवाद.
(‘वहिनीजी’चा अपभ्रंश असू शकेल की काय असं वाटतं.)
Pages