भाषा (२) : शब्दवेध व शब्दरंग

<<<पांदी’ या शब्दाचा वापर असलेले हे एक सूचक वाक्य:>>>
पांदीतलल्या खट्याळ पाण्याची घुंगर छुमछुमली
हे
माझीच एक कविता "परंपरा" तित वापरलय...
आमच्याकडे खोल ओघळीला पांद बोलतात. साधारण फेब्रुवारी, मार्च पर्यंत तिला उथळ पाणी असते . त्यातच शेतात जाणारी पायवाट असते.

प्रतिसाद दोनदा पडला. एक काढून टाकला.

पांदी पाणंद, पाणंदी म्हणजे पावसाळ्यात पाणी वाहून जाण्याची वाट, असे वाचले होते. पावसाळ्यानंतर ती एक सुंदर पायवाट बनते. ती अरुंद म्हणजे झऱ्याचे पाणी वाहून नेईल इतकीच असते. पाणी वाहून वाहून ती बाकीच्या जमिनीपेक्षा थोडी खोलगट होते. ओलसरपणामुळे बाजूला झाडझाडोरा उगवतो. छान वाटतं चालायला. थंड शीतल एकांत, पातेऱ्याची सळसळ वगैरे.

पांदीत भेटलंस, आंगाक खेटलंस
हातांत धरलंस हात, जालो झिनाझिनाट!

थोडीशी बोरकरांच्या कवितेसारखी भासणारी ही कविता महेश केळूसकर ह्यांची आहे.

होडके हा शब्द संस्कृत उडूप वरून आला असावा.
होडो, होडलो हे शब्द कोंकणीत अजूनही प्रचलित आहेत. आशीर्वाद देताना होड्डो जा असे म्हणतात . म्हणजे तू वृद्ध व्हावेस, वृद्ध होईपर्यंत जगावेस . आपल्याकडेसुद्धा म्हाताssरा हो बाळा किंवा मोठा ss हो असे म्हणतात. त्यावरून मोठेपणा, अहंकार असा अर्थ आला असावा. म्हणजे वृद्ध हा मूळ शब्द दिसतो.

होडू, होडे, होडो, होडौ, होडं, होड: हे शब्द पण शोधले पाहिजेत आता.

गेम ऑफ थ्रोनस् मधला होडोर आठवला. त्याच्या नावाची व्युत्पत्ती हे एक रहस्य आहे या मालिकेत. पण ते यापैकी नाही.

छान माहिती.
>>>पांदी >>>
पांदी नावाची मिरचीची एक जात असते

ड पो

पांदीत भेटलंस, आंगाक खेटलंस
हातांत धरलंस हात, जालो झिनाझिनाट!

हीरा ही पूर्ण कविता द्या ना _/\_

<<<म्हाताssरा हो बाळा किंवा मोठा ss हो असे म्हणतात.>>>
दिर्घायु हो..
हीरा...तुमचं पांदिचं वर्णन अगदी बरोबर... उथळ पाण्याच्या बाजूला कधी दाट बारीक गवताची गादी असते. तिला बेदांड म्हणतात आमच्याकडे. कुठे, कुठे पानकनिसही असते....झाडझाडोरा असल्याने ही वाटुली खरंच रमणीय असते.

आमच्याकडे खोल थोडं रुंद ओहोळाला बेंद हा शब्द आहे. बहुदा त्यातही बेंदाड असते. त्यावरून बेंद म्हणत असावेत.

फारच गोड (इथे 'क्यूट' जास्त चपखल आहे) शब्द आहे हा

पांदी मिरची :
इथे मुंबईत बाजारात त्या मिरचीला पांडी मिरची म्हणतात.

>>> एकाकी (पडलेला) म्हणजे लोकांनी टाकून दिलेला / दुर्लक्ष केलेला
किंवा ती मनाची अवस्थाही असू शकते, नाही का? एखाद्याला गोतावळ्यातही एकाकी वाटू शकतं. (alone Vs. lonely).
आणि माणूस 'एकटा' परिस्थितीमुळेदेखील असू शकतो, पण तो एकांतप्रिय असला तर त्याला एकाकी वाटेलच असंही नाही.

या यादीत 'एकांडा'ही घालता येईल का? हा स्वेच्छेने एखाद्या कामा/मोहिमेवर एकट्याने काम करणारा शिलेदार.

(पडलेला) ह्या क्रियापदाने अर्थ बदलतो. एकटा पडलेला - हा देखील स्वतःहून एकटा नसून लोकांनी टाकल्यामुळे, सोडून गेल्यामुळे एकला आहे.

>>>बालचंद्र>>> सुंदर शब्द आहे.

ऊठ पंढरीच्या राजा वाढवेळ झाला
थवा वैष्णवांचा दारी दर्शनासी आला