भाषा (२) : शब्दवेध व शब्दरंग

सारखं सगळ्या गोष्टींना 'हो हो'+'जी जी' करावं लागतं नाही तर सासूचे व नवऱ्याचे कान फुंकण्यात येतात. ही व्युत्पत्ती असावी कदाचित.

एकाच केसाने गळा कापला गेलेले दोघं

अस्मिता.

तेलुगुमधे ते बावा किंवा बावागारू (validated by अमा)
हे बहुदा चूक आहे. तेलुगु मध्ये साडू ला वेगळा शब्द नाही असे मला वाटते.

माझे तेलुगू मित्र बहिणीच्या नवऱ्याला बावागारु म्हणतात.

>>> पाहुण्यांत साडू आणि हत्यारांत माडू
माडू म्हणजे काय?

माडू-डु
पु. हरिणाच्या दोन जोडलेल्या शिंगांना पोलादी पातीं बसविलेलें हत्यार. म्ह॰ सोयऱ्यांत साडू, हत्यारांत माडू, भोजनांत लाडू.

ओह ओके, धन्यवाद.
इतकं काय करत होते साडू कोण जाणे!

आपल्या बहिणीच्या नवऱ्याला भाऊजी म्हणण्याची प्रथा कोंकणात, गोव्यात आणि कारवारमध्ये आहे. आणि मग तो नवरा सगळ्या गावाचा भाऊजी बनतो. कारण त्याची बायको ही गावातल्या पुरुषांची बहीण मानली जाते.
देशावर जसा दाजी तसा कोंकणात भाऊजी .
आपल्या दिरालासुद्धा भाऊजी म्हणतात. पण हा शब्दार्थ त्या दोघांच्या नात्यापुरताच मर्यादित आहे

छापील आवृत्तीत 'शक्य' आहे.

करायला काय? त्यांना अशक्त वि सशक्त तसं अशक्य वि. सशक्य वाटलं असेल.

स उपसर्ग लागतो तेव्हा सह असा अर्थ घ्यायचा असतो. सशक्त, सादर (प्रणाम), सालंकृत वगैरे. शक्यतेसह असा अर्थ असेल तर सशक्य ठीक आहे. पण बातमीत तसं दिसत नाही. त्यामुळे इथे सशक्य चूक.

हा शब्द मजेशीर वाटला. पण व्याकरणदृष्ट्या चूक आहे. अवांतर हा अव + अंतर असा बनला आहे. त्यात अव हा उपसर्ग आहे. तिथे स वापरायचा असेल तर सांतर होईल. किंवा अवांतरासहित अशा अर्थाने हवा असेल तर सावांतर असा होईल. पण तो काही अवांतरच्या विरुद्धार्थी होणार नाही.

लोकसत्तेच्या काही दिवसांपूर्वीच्या अग्रलेखात (यूपीएससी निकालांबद्दलच्या) स्त्रैण हा शब्द, जो एरवी सामान्यतः पुरुषांसाठी हेटाळणीच्या स्वरूपात वापरला जातो, तो स्त्रीचे गुण, या अर्थाने, feminine या अर्थाने वापरलेला दिसला आणि आधी विचित्र वाटलं तरी नंतर तो बरोबर असल्यामुळे गंमत वाटली.

हो रच्याकने, विकांत सारखे शब्द मलाही आवडतात.

स्त्रैण, बाईलबुद्ध्या, बायल्या >> आताच्या निरनिराळ्या लिंगभावनांच्या अस्तित्वाचा स्वीकार केल्या जाणाऱ्या काळात हे शब्द अपमानकारक वाटणार नाहीत का? हे अजिबात आवडले नाहीत.

आसंदी

आज प्रथमच हा शब्द वाचला.

आसंदी = सिंहासन/ उच्चासन

आसंदी >> छानच.

यावरून एक शब्द आठवला 'विष्यंदी'. महाराष्ट्र राज्य विज्ञान परिभाषा कोशात हा आहे. व्हिस्कस फोर्ससाठी विष्यंदी प्रेरक असा शब्द त्यांनी दिला आहे. विष्यंद म्हणजे प्रवाह. द्रव (किंवा वायू) एका जागी स्थिर असेल तर हे बल लागू होत नाही. ते प्रवाही असेल तरच ते बल निर्माण होतं. मुख्यतः प्रवाहाच्या वेगवेगळ्या प्रतलांमध्ये होणार्‍या घर्षणामुळे ते निर्माण होतं. त्यामुळे विष्यंदी हा शब्द त्यांनी दिला असावा. आणि त्यावरून व्हिस्कॉसिटीसाठी विष्यंदिता असाही शब्द तिथे दिला आहे.

'विष्यंदी

विष्यंदिता

नवीन माहिती.

आभार !

दोन शब्द वाचनात आले (लेख प्रकाशन वर्ष १९२३)

१) घबाड- याचा अर्थ मी अवचित / फ़ार प्रयत्न न करता सापडलेली मौल्यवान वस्तू असा समजत आलो आहे. इथे तसा नव्हता.

२) गर्भध - हा शब्द ‘घबाड’ ला समानार्थी वापरला आहे.

दोन्हींचा अर्थ दिला आहे तो असा :

गर्भध = घबाड म्हणजे गर्भ धारण करवण्याचा अवयव, पुरुषाचे लिंग