जिवलगा राहिले रे दूर घर माझे
हे गाणे लहान पणापासून मनावर खोल प्रतिमा सोडून गेले आहे. जसे संगीत शिकत गेलो आणि काव्य आवडू लागले तशी ही प्रतिमा आणखीन अमूर्ततेकडे परावर्तित झाली.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
दूर , धूसर होत गेलेल्या क्षितिजावरून येणार्या षड्जाने भरून राहिलेल्या आसमंतात जिवलगाच्या स्मरणाचे आर्त तरंग उमटवणारा कोमल ॠषभ ..
मनातील प्रतिमेतल्या घराचे दू ssssss र पण कोमल धैवताच्या श्रुतीप्रमाणे व्याकूळ करणारं
तालाविषयी माझे काही प्रश्न आहेत त्याची उत्तरे लवकरात लवकर कुणी देऊ शकेल का? तुम्हा सर्व मित्रमैत्रिणींचे खूप खूप आभार.
१) समजा गाण्याचा ताल तीनताल आहे आणि जी व्यक्ती तबला वाजवत आहे ती व्यक्ती एक आवर्तन अतिशय हळूवार पण वाजवू शकते, मध्यम गतीमधेची वाजवू शकते आणि जलद गतीमधेही वाजवू शकते. म्हणजे, एक आवर्तन हे १ मिनिटात पुर्ण होऊ शकते तसे ते ३० सेकंदामधेही पुर्ण होईल. तर तबल्याची ही गती नक्की गायकाच्या आवाजावर अवलंबून असते? की ह्या गतीमधे गाणे गायचे हे आधीच संगीतकारानी ठरवलेले असते की हे तबला वाजवण्यावर ठरलेले असते?
मन घुंघुर घुंघुर
लडिवाळ त्याचा नाद|
सवे दारी-अंगणात
पारिजात पारिजात|
मन खळखळ लाट
मन शंखले-शिंपले|
ओंजळीत साठवले
नभ सूर्य चंद्र तारे|
मन मोगर्याचे फूल
मन कस्तुरी दरवळ|
पहाटेच्या नीरवात
मन काकड्याचा स्वर|
मन माथी मोरपीस
मन सुरेल बासरी|
उभ्या 'सावळ्या'च्या संगे
मन चैतन्याच्या सरी|
मन समईची वात
त्यात 'मी'पण जळावे|
मन सोने उजळता
मन 'सावळे'ची व्हावे|
लय जुळता सख्याची
मन होई निराकार|
मागे उरे माझे मन
त्यात 'सावळा' साकार||
स्वरगंगा - स्वरांची शिवस्थाने
सा सांगतो
ओंकारात मी, एकरुप ठसा
श्वासासंगे माझा वसा
रे रेखितो
रेशमात मी, म्रुदू भास रे
करुणेचे काटे देती अंगारे
ग गातो
गंमतीत मी, दंग गुंग
भक्तीभावाचा रुजे चंग
म माळतो
मनातले मस्तकात सम
उग्र पण शितल मध्यम
प पाळतो
अचलता, अस्थिर मिलाप
उंच विहार शिखरासमीप
ध धरीतो
आध्यात्माचा पवित्र बंध
कोमलतेचा चंचल सुगंध
नी निश्चितो
निरव शांततेची रजनी
सुखद विश्रांती नयनी.
२३/१२/२००३ = मृणाल कानडे