वृत्तबद्ध

जलभरला घट पेलत चालत अडखळले नकळत यमुनेवर
धुन मुरलीची रम्य खरोखर ऐकुन पद खिळले जमिनीवर..

मुरलीधर अवचित अवतरता कानन जल स्थावर मंतरले
सुमनलता तृण धुंद धरेवर पळभर गोचरही थरथरले...

चंदन लेप सुशोभित दिसला सौरभ रक्तिम मुखकमलावर
नंदकिशोर उभा खडकावर मोरपिसे विलसित मुकुटावर...

भरकटले मन मिलन समिपसे फुंकर मारत गुंफवले कर
उत्कट चंचल श्वास प्रकटले शब्द मुखी स्फ़ुरण्या अंतरले...

जलदगती भ्रमिला मजभवती पवनागत नटखट तो धुरंधर
नयन अचानक झाकत अलगद तनभर स्पर्श दिले मज नंतर...

घाव मनावर बालपणी ,जर योग्य कुणी दिधले असते
वाट कधी चुकलो नसतो , अन ध्येय कधी सुटले नसते...
कौरव मित्र जरी बनले , मन रोज उदासिन होत असे
सूतपुत्र म्हणतात मला , सल हाच मला दररोज डसे..

मत्सर द्वेष मनी भरले , अपमान सुडागत बाळगले
भिष्म पितामह द्रोण तथा, मुरलीधर गप्प कसे बसले..
जीवन प्राक्तन मोह घृणा , जर मातृदयेवर सोपवले
केवळ जन्म दिला म्हणुनी , मज का घटकाभर थांबवले..

युद्ध जरी ठरले हरले , मज सौख्य परी मिळणार कसे
जीत पराजय गौण मला , गणगोत सदोदित प्रीय असे..
अर्जुन भीम नकूल तथा , सहदेव युधिष्ठिर सर्व रिपू
भ्रातर हे जर सांग प्रभू , शर साधून आज कुणास टिपू ..

मानले डबक्यास सृष्टी हीच ज्यांची चूक होती
भेटली हरपावली ती माणसे बेडूक होती....

व्यर्थ सांभाळू कशाला अंगठी पत्रे तिची मी
ती पुन्हा परतायची जर शक्यता अंधूक होती...

यायची डोळ्यात माझे दुःख जाणायास वेडी
वेदना माझ्या मनाची केवढी भावूक होती...

लेकरे फ़ुटपाथवर का गोठली थंडीत देवा
आज त्यांनी पांघराया घेतली जर भूक होती....

ती उडाली उंच आभाळात... कारण पंख होते?
की गुलामीची पुरातन साखळी नाजूक होती...

प्रेम होते पण तिला मी दाखवू शकलोच नाही
वादळे डोळ्यातली सारीच तेव्हा मूक होती...

मी विकाया बैसलो ताजी सुखे स्वस्तात जेव्हा
का बरे दुःखास येथे मागणी घावूक होती....

देवाघरी बाप गेला दम्याने तरी माय शेतामधे राबली
कंठातुनी हाक बाहेर आली तिने मात्र ओठावरी दाबली
मातीत रेघा उभ्या मारताना तिची बांगडी ना कधी वाजली
पान्हा उन्हाने कमी होत गेला मला पेज पाण्यासवे पाजली...

कष्टांमुळे चामडी जीर्ण झाली शिरी केस झाले जरा पांढरे
बैलापरी ओढले नांगराला भरे कैक वेळा उरी कापरे
नेसायला वेदना घ्यायची ती घरी पातळे चांगली साचली
फ़ाटून गेल्या जुन्या सर्व चोळ्या नवी मात्र नाही कधी टाचली...

पायात काटे खडे टोचलेले मुके होउनी सोबती राहिले
झोळीमधे झोपलो मी सुखाने मी तिला राबताना स्वतः पाहिले
दुष्काळ आला तरी रोज पाणी सभोवार डोळ्यातले शेंदले

पेटली दिव्याची वात जाहली रात कधीची काळी
कानात गुंजते दूर अशी बेसूर कुणाची हाळी
पेरून थेंब डोळ्यात झोंबते रात रिकाम्या पोटी
हुंदके दाबुनी खोल जराशी ओल लागते ओठी...

झोपड्यात खुरटे श्वास खुळा विश्वास झोपला आहे
मोडक्या छतावर घास कुण्या देवास ठेवला आहे
आलीत वादळे जरी मनाने तरी दडपली भीती
घेऊन तनी आभाळ मनाचा जाळ पसरली माती....

सळसळ होता वार्‍यात थांबली रातकिड्यांची नांदी
ढेकळामधे रंगते कधी भंगते नभाची मेंदी
अंधार दाटला फ़ार वादळे गार धावली रानी
डोळ्यात असा आकांत नदीतुन शांत चालले पाणी.....

तळपेल सुर्य अंबरी कधी भूवरी तेज सांडावे
नाहीच मिळाला भाव रडीचे डाव तिथे मांडावे

(मंदाक्रांता वृत्त -गागागागा लललललगा गालगा गालगागा )

आकाशाशी धुरकट असा पुंजका काल होता
त्याच्यापाशी चमकत उभा पांढरा गोल होता
चांदी काही अविरतपणे पेरली तारकांनी
अंधाराला विरळ करण्या यत्न केलेच त्यांनी...

स्वर्गी जेव्हा फ़िरत असतो हा सखा चांदण्यांचा
कंठी त्याच्या गडद दिसतो हार मोती मण्यांचा
अंगी वस्त्रे तलम असती शुभ्रवर्णी ढगांची
कोणालाही भुरळ पडते पौर्णिमेलाच त्याची....

पाणी थोडे खळखळत होते नदीतील जेव्हा
वारा वेडा दरवळत होता वनी सौम्य तेव्हा
पाने काही रजतकण हातामधे घेत होती
झाडांखाली निळसर अशा तेवल्य़ा कैक वाती....

थोडे थोडे धुसर दिसले चांदणे पेटलेले

(मदिरा वृत्त = गालल गालल गाललगा , ललगा ललगा ललगा ललगा )

आठवतो मज काळ जुना , अन आठवतो मज गाव पुन्हा,
ओबडधोबड वाट जरी ,मज बोलवतो गतकाळ पुन्हा....
पेटवल्यावर चूल घरी ,खरपूस सुवासिकता फुलते,
माय कुठे घर आवरते ,पण कंकण मंजुळ वाजवते.....

पाणवठ्यावर कैक स्त्रिया, कमरेवर घागर,वावरती
गोंधळ घालत कायमचा, लटकेच पुन्हा रुसती हसती....
आदळते नववार कुठे ,दगडावर वाळण अंथरले,
कोण भिजे कुणि वाट बघे, उघडीच तिथे बसतात मुले...

अंगण सारवते गृहिणी, तुळशीपुढती पणती जळते,
घेत कडेवर बाळ तिचे, स्वयपाक धुणी सगळे करते....
नांगर घेत गळ्यात उभा, धडधाकट मालक रोज दिसे,

किनार्‍यावरी एकटी बैसलेली नदी लाजली चिंब वस्त्रातली
खुले केस सोडून ओलावलेले तिने वल्कले शुभ्र फ़ैलावली
उन्हाने जरी चेहरा लाल झाला तरी गोड गालात ती हासते
समुद्राकडे धावता संभ्रमाने मनी मुग्ध झाली वधू वाटते...

अकस्मात आला नभातून वारा कधी स्पर्शण्याला खुली कुंतले
असे वाटते की जणू हात त्याचे तिच्या मुक्त केसामधे गुंतले
निघाले बटांचे उतावीळ पाणी कसे शांत होणार कायेवरी
दुधी अंग झाकावया घेतलेली निळीगार पाने मुकी बावरी....

तिचे चालणे बोलणे पाहण्याला उभे वृक्षवेली अधाशापरी
शिटी वाजवी कोण काही कळेना नदीकाठच्या उंच झाडावरी ....
कटीमेखला गुंफ़ली कांचनाची अहा गौरकांतीवरी शोभते

बघून स्वप्न ते जगावया मिळो अशी तृषा
असून भागते कुठे, कृतीस ना तशी दिशा ?
प्रयास होत ना म्हणून अर्धस्वप्न भंगते
मलूल खिन्न रात्र ती मनामनात खंतते ॥
ㅤ
भरारतात पंख जे नभास साद घालण्या
तिथे न कुंपणे समर्थ हो तयास रोखण्या ।
उगाच का मनात बोल राहती उदासुनी
कशी न येत उत्तरे मुखामधून ठासुनी ?
ㅤ
असेल स्वावलम्ब भिस्त आपुल्या बळावरी
तया कशास सान्त्वना हवी दुज्या स्मितापरी ?
कसे बनायचे अधीन, सोबती कुणी हवे ?
पुढे चला नि आपसूक साथ धावती थवे !
ㅤ
असेल सौख्यलालसा तशी मिळेल यातना
म्हणून मूढ भावहीन थांबणे उपाय ना ।
मधेच भव्य उच्च लक्ष्य का कसे मिळायचे ?
पलायनास का सुवर्णमध्य नाव द्यायचे ?
ㅤ

विनविते तुम्हा राजसा, निवान्तच बसा, विसावा घ्यावा
शिणलात म्हणुन शिणगार करत अलवार, रातिचं ऱ्हावा ।
नि:शंक झोकला देह, कवेची ठेव, समर्पण करता
करवितो कसा हा खेळ, असुनिया वेळ जायचे म्हणता ?
ㅤ
प्रेमात कसा अनमान, फुकाची शान, काळजी घ्यावी
थकविता किती हा देह, चेपते पाय, जराशी प्यावी ।
उतरवा मनाचा भार, उगा बेजार एकटे बनता
बहरेल दिलाची साथ, मनाची गाठ मोकळी करता ॥
ㅤ
कसलीच नसे मज हाव, तुम्हावर जीव म्हणुन कळवळते
पाहता कपाळी अठी, भिरभिरी दिठी, मनाशी जळते ।
जो वाघ म्हणुन पाहिला, साजणा मला आज ना दिसला
दिलदार रांगडा वीर, मनाचा धीर आज का रुसला ?
ㅤ
दिवसात कितीही येत, बिदागी देत ऐकती गाणी