माझा जन्म तसा श्रावणातल्या एका सोमवारचा. ईतके सात्विक रत्न माझ्या आईच्या पदरात टाकायला देवाला हिच तिथी योग्य वाटली असावी. पण वाढदिवस साजरा मात्र आम्ही करतो ईंग्रजी कॅलेंडरनुसार ११ ऑगस्टला. त्यामुळे माझ्या दर तिसर्‍या वाढदिवसाला श्रावणातला एखादा सण येणे माझ्यासाठी नवीन नाही. कधी हंडी, कधी नागपंचमी, तर यंदा रक्षाबंधन, हे चालूच असते. काही नाही तर फिरूनी श्रावणी सोमवार येतोच. मला वगळता घरी सर्वांचेच मांसाहार करायचे वांधे होत असल्याने माझ्या वाढदिवशी तो ओरडाही मलाच खावा लागतो. पण त्यामुळे माझ्या जन्मदिवशी आणखी एखाद्या जीवाचा मृत्युदिन होत नाही हे चांगलेच होते.
न्यायालयाच्या निकालानुसार यंदाच्या दहीहंडीमध्ये 18 वर्षाखालील बालगोपाळ सहभागी होऊ शकणार नाहीत.
तसेच हंडीची उंची 20 फूटांपेक्षा उंच असता कामा नये.
(नशीब समुद्रसपाटीपासून वीस फूट नाही म्हणाले)
अत्यंत अयोग्य आणि लोकांच्या उत्साहावर विरजन घालणारा निर्णय.
मी काही प्रखर हिंदुत्ववादी नाही जे हिंदूंच्याच सणांना का लक्ष केले जाते म्हणत ओरडा करत फिरतो.
तसेच मी उत्सवप्रिय माणूस असलो तरी दुष्काळात रंगपंचमीला केलेली पाण्याची नाशाडी तसेच गणपती नवरात्रीला उशीरापर्यंत चालणारे स्पीकर यांना विरोधच करतो.
पण या निर्बंधांना मात्र अर्थ नाही.
अंकुश सावंत कालपासूनच उदास होतो. सालाबाद प्रमाणे याही वर्षी दहीहंडी उत्सव आलेलो. तेच्या आवशीन अंकुशाक कधी दहीहंड्येक जावूक दिल्यान नाय. “बाकीच्यान्का चार चार प्वारा आसत, माजो एकलोच आसा” ह्या तिचा म्हणणा. अंकुश शिकलो, मोठ्या कंपनीत सायेब झालो तरी तेच्या मनातलो सल काय जावूक नाय. भायेर लाऊडस्पीकरवरून “मच गया शोर” गाणा लागला की भूतूर अंकुश पाण्याभायेरल्या मासोळीसारखो फडफडायचो. अंकुश ल्हान असताना सावतीन तेका तेच्या मामाकडे धाडून देयची. अंकुशचो मामा चाळ्येत नाय तर येका कोलनेत रवायचो. थयसर ह्या दहीहांडेचा धुमशान नवता. आतापन चेहरो पाडून बसलेल्या तेका बघान सावतीनीने त्वांड सोडल्यान.
गोपाळष्टमी, गोपालकाला, कृष्णाष्टमी, कृष्णजन्म...... वगैरे वगैरे एखादे नाव चुकले असल्यास चु.भू.दे.घे.. कारण माझ्यासाठी किंवा आम्हा चाळकरी मित्रांसाठी हा सण आजही दहीहंडी म्हणूनच ओळखला जातो. अगदी बालपणाच्या आठवणी जिथून सुरू होतात तिथे जाऊन आठवायचे म्हटल्यास पहिली हंडी घरातल्या घरात वडिलांच्या किंवा बाळूमामाच्या खांद्यावर बसून फोडल्याचे आठवतेय. दाराच्या चौकटीला बांधलेला पाण्याने भरलेला फुगा फोडताना जी मजा त्यावेळच्या बालमनाला गवसली होती तीच तशीच पुढेही या हंडीचे स्वरूप बदलत गेले तरी कायम राहिली.
दहीहंडी हा खरं तर श्रीकृष्णाच्या बाललीलांमधून जन्मलेला खेळ. त्याचा आता ‘स्पोर्ट’ झालाय ‘स्पोर्ट’. त्यात संस्कृती किती उरलीय हा वादाचा मुद्दा झाला, पण त्याचं स्वरूप फार (जरा जास्तच) मोठं झालंय. बक्षीसांच्या रकमांमधे शून्यावर शून्य चढवली जातायत. (गोविंदांच्या हातात किती पैसे येतात हा एक वेगळाच प्रश्न आहे.) वर्गणी चं स्वरूप वर्गणी सारखं कमी आणि खंडणी सारखं अधिक वाटायला लागलंय. स्पॉन्सर्स चे बॅनर आणि डीजेंचे स्पीकर दोन्ही वर्षागणिक मोठे होतायत. यातले गोविंदा मात्र मनो-यासरशी वर जातात आणि मनो-यागत खाली येतात.
