भाषांतर

"गरिबावर दया करा साहेब. तीन दिवस अन्न चाखलं नाही साहेब. रात्रीच्या मुक्कामापुरते पाच कोपेक्सदेखील नाहीत हो. देवाशपथ सांगतो. पाच वर्षं गावाकडे मास्तर होतो. झारच्या या नव्या झेम्स्तवो सरकारच्या कारस्थानामुळे नोकरी गेली माझी. खोटी साक्ष देऊन बळी घेतला त्यांनी माझा. वर्ष झालं, मला राहायला घर नाही, साहेब."

सेंट पीटर्सबर्गमधले वकील स्क्वॉर्तसोव्ह त्याच्याकडे बघत उभे होते. त्याचा तो गडद निळा फाटका कोट, नशा केल्यासारखे धुंद डोळे, गालावरचे तांबडे डाग पाहून त्यांना वाटलं, आपण याला याआधी कुठेतरी पाहिलं आहे.

बाबांनी दिवा आणला तेव्हा....

पूर्वप्रसिद्धी - मिसळपाव दिवाळी अंक २०२१
------------------------------------------------------
फिनिश भाषेतील मूळ कथा - When Father Brought Home The Lamp by Juhani Aho (1883)
इंग्लिश भाषांतर - R. Nisbet Bain.

मूळ फिनिश कथेचे लेखक Juhani Aho (१८६१-१९२१) या टोपण नावाने लिहिणारे Johannes Brofeldt हे फिनिश भाषेतील एक प्रसिद्ध पत्रकार, लेखक, कादंबरीकार होते. त्यांच्या लिखाणात रोजच्या साध्या आयुष्यापासून राजकीय संदर्भापर्यंत विविध विषय येत. नोबेल पारितोषिकासाठी त्यांचं बारा वेळा नामांकन झालं होतं.

कुणाल कामरा यांच्या Shut up ya Kunal या कार्यक्रमात जावेद अख्तर आणि योगेन्द्र यादव आलेले असताना, त्या कार्यक्रमाच्या शेवटी जावेद अख्तर यांनी साजिश ही कविता सादर केली. सद्यपरीस्थितीवर घणाघाती प्रहार करणारी ही कविता माझ्या ऑल टाईम फेवरेट मधे आहे. ही कविता तुम्ही युट्युब वर इथे बघु शकता. पुढे वाचायच्या आधी हे दोनच मिनीटांचं अत्यंत सुंदर सादरीकरण आवर्जुन बघा.

मूळ कथा: The Birds in the Letter Box
Original French Author : René Bazin , English translation : Francis J. Reynolds

त्या माणसाने स्वतःच्या मनाशी ठरवले - हीच मोठी लाकडी पेटी न्यावी. उचलण्याचा प्रयत्न केला तर पेटी एक इंचही हलली नाही. अवजड पेटीशी झटापट करत असतांना दुसरा त्याला बघत होता. ह्या दुसऱ्याला स्वतःसाठी काही सापडले नव्हते.

- 'मी मदत करू का तुला?' त्याने पहिल्याला विचारले. पहिला तयार झाला.

मजबूत हातांनी पेटी उचलून पाठीवर ठेवली. पहिल्याने फक्त हात लावला जरासा. दोघे बाहेर निघाले.

काही दिवसा पूर्वी मुलीबरोबर बाहेर चाललो होतो डोक्यावरून पक्ष्यांचा थवा चिवचिवत गेला,
मुलगी म्हणाली “बाबा तो बघ पक्ष्यांचा थवा” इंग्लिश मीडियम च्या ६ वर्षांच्या मुलीने बरोबर शब्द वापरलेला ऐकून मलाच बर वाटलं. पण लगेच आपण मुलीचा मराठीशी संपर्क तुटू दिला नाही आहे म्हणून स्वत: भोवती आरती ओवाळून घेण्याची अनिवार इच्छा झाली आणी तिला पुढचा प्रश्न विचारला ” पक्ष्यांचा थवा, तसा फुलांचा..???” उत्तर आला “सडा” खरतर उत्तर चुकलं नव्हते, पण मला “फुलांचा गुच्छ” अपेक्षित होते.
फुलांचा सडा आणी फुलांचा गुच्छ यातला फरक सांगताना अजून शब्द समोर आले

२०१६ च्या मराठी भाषा दिवसा निमित्त आयोजित उपक्रमांचा भाग म्हणून शब्दवेध नावाचा एक उपक्रम राबवला होता.
http://www.maayboli.com/node/57867
अर्थातच मभादि निमित्त असा उपक्रम चालवण्याला कालावधीची सीमा होती. पण तरीही हा उपक्रम निरंतर चालू रहावा असे वाटल्याने हा धागा काढत आहे. (विशेषतः नवीन / समकालीन) इंग्रजी शब्दास अथवा शब्दसमुहास पर्यायी मराठी शब्द शोधून काढणे हा ह्या धाग्याचा हेतू आहे.

इथून पुढचा भाग तिकडूनच चिकटवला आहे. ज्यायोगे ह्या उपक्रमाची नीट कल्पना येईल.

नमस्कार,

(हा जुना लेख आहे, बर्‍याच वर्षापूर्वी ब्लॉग वर लिहीला होता.माझी काय वाट्टेल ते होईल ची घरातली कॉपी हरवली, आणि माहेरी गेल्यावर परत पूर्ण वाचले त्यामुळे आठवणी ताज्या झाल्या.याचे मूळ इंग्रजी पुस्तक दुर्मीळ साहित्य आहे आणि अमॅझॉन वर १६००० ला आहे.(एक पेपरबॅक एडिशन २००० ला आहे पण त्यावर क्लिक केल्यास ती फ्रेंच आहे असं दिसतं.) काही वेळा आपल्या स्वत:च्या व्हॅल्यूज, उसूल, आदर्श इंग्रजी वर्णमालेतली शेवटची दोन अक्षरं आहेत असं जेव्हा जेव्हा वाटते तेव्हा हे पुस्तक वाचते आणि खूप रिफ्रेश व्हायला होतं. जर कथा उघड झालेली आवडत नसेल तर हा लेख पुढे वाचू नका, स्पॉयलर अ‍ॅलर्ट.)

पुस्तक : काय वाट्टेल ते होईल!

मूळ इंग्रजीत प्रकाशित झालेल्या, ब्रिगेडिअर हेमंत महाजन लिखित पुस्तकाचा, श्री.नरेंद्र गोळे ह्यांनी केलेला, ’आव्हानः जम्मू-आणि-काश्मीर मधील छुप्या युद्धाचे’, हा मराठी अनुवाद १०-०५-२०१४ रोजी पुण्यात प्रकाशित झाला. हे पुस्तक माधवी-प्रकाशन-पुणे येथे, खालील पत्त्यावर विक्रीस उपलब्ध आहे.

चंद्रशेखर जोशी
दत्तकुटी, १४१६ सदाशिवपेठ, पुणे ४११०३०