निसर्गाच्या गप्पा (भाग २९)

Submitted by जागू-प्राजक्ता-... on 15 January, 2016 - 01:19

सर्व निसर्गप्रेमींना मकर संक्रांतीच्या व निसर्गाच्या गप्पांच्या २९ व्या भागाच्या हार्दिक शुभेच्छा.

निसर्गाच्या प्रत्येक ऋतूचा बाज अगदी निराळाच असतो. ग्रिष्मातला सळसळता रंगीत निसर्ग मनाला नव चैतन्य देतो. पावसाळ्यातला कोवळा निसर्ग मन हिरवगार करुन टाकतो. तर ऑक्टोबर हिटला अलविदा करत येणारी गुलाबी थंडी तरुणाईचा उत्साह वाढवते. या ऋतू बदलाला मानवा सोबतच निसर्गातील प्रत्येक घटक आपआपल्या परीने साद देत असतो. पानगळ, पालवी, मोहर, फळ-फुलां सोबत प्रत्येक सजिव आपली दैनंदिनी बदलत असतो. या नियमालाच अनुसरुन काही परदेशी पाहुणे आपल्या पिल्लांना मायेची ऊब मिळावी म्हणून दर वर्षी न चुकता आपल्या आजोळी स्थलांतर करतात. हिवाळ्यातील हे 'स्थलांतर' म्हणजे भटक्यांसाठी एक पर्वणीच असते.

भारतीय उपखंडातील हिवाळा हा विविध पक्ष्यांच्या स्थलातंराचा आवडता काळ. उत्तर ध्रुवाकडील कडाक्याच्या थंडी पासून संरक्षण मिळावे व लहान पिल्लांना अन्न मिळावे हा एकमेव उद्देश घेऊन फ्लेमिंगो पासून ते छोट्या प्लोवर पर्यंतच्या शे-दिडशे जाती-प्रजाती भारतातल्या विविध पाणथळ जागी स्थलांतर करतात. लडाख पासून ते कच्छच्या रणा पर्यंत... आसामच्या काझीरंगा पासून ते दक्षिणेतील पश्चिम घाटा पर्यंत आपला बसेरा टाकतात. आशिया उपखंडातील कमी थंडीचा प्रदेश या परदेशी पाहुण्यांच्या प्रजननाचा आवडता काळ असतो. राजस्थानातील वाळवंटांत येणार्‍या सारस क्रेनच माहेरपण तेथिल स्थानिक नागरिक अगदी आवडीने करतात. गुजरात मधिल Little Runn of Kutch सरोवराला गुलाबी छटा देणार्‍या रोहितपक्ष्यांची संख्या वर्षा गणिक वाढत असते. LRKच्या या सुदृढ अन्नसाखळीला मिळालेली ही पोचपावतीच आहे. काही स्थलांतरीत पक्षी भारतील दक्षिण भागाला जास्त पसंती देतात. त्याच मुख्य कारण म्हणजे केरळ पर्यंत पसरलेलं पश्चिम घाटाच सदाहरित जंगल, समुद्र किनारे आणि खाड्यांवर पसरलेली खारफुटीची जंगलं...

पक्ष्यांच्या या नैसर्गिक अधिवासा वर होणारं मानवी अतिक्रमण हा एक चिंतेचा विषय बनला आहे. निसर्गातील अन्न साखळी अबाधित राखली पाहिजे याची जाणिव प्रत्येकांत रुजवावी म्हणून Bombay Natural History Society आणि इतर पक्षी मित्रांच्या माध्यमातून अनेक चळवळी सुरु आहेत. त्याला महाराष्ट्र सरकार कडूनही सकारात्मक पाठिंबा मिळत आहे.. नामशेष होण्याच्या मार्गावर असलेल्या माळढोक पक्षासाठी राखिव जंगल मिळावं या करता मुख्यमंत्र्यांन कडून हिरवा कंदिल देण्यात आला आहे. सरकारी पातळीवर असे प्रयत्न होतच राहतील. पण त्या सोबतच सामान्य नागरीकांनीही निसर्गा प्रती आपल्या जाणिवा रुंदावल्या पाहिजेत. तरच ही पाहुणे मंडळी न चुकता दरवर्षी स्थलांतर करुन येत राहतील.

वरील मनोगत व फोटो मायबोली निसर्गप्रेमी इंद्रधनुष्य यांच्याकडून.

निसर्गाच्या गप्पा या धाग्याची सुरुवात ५ डिसेंबर २०१० पासून झाली.
मागील धागे.

(भाग १) http://www.maayboli.com/node/21676 (भाग २) http://www.maayboli.com/node/24242
(भाग ३) http://www.maayboli.com/node/27162 (भाग ४) http://www.maayboli.com/node/29995
(भाग ५) http://www.maayboli.com/node/30981 (भाग ६) http://www.maayboli.com/node/32748
(भाग ७) http://www.maayboli.com/node/34014 (भाग ८) http://www.maayboli.com/node/34852
(भाग९) http://www.maayboli.com/node/35557 (भाग१०) http://www.maayboli.com/node/36675
(भाग ११) http://www.maayboli.com/node/38565 (भाग १२) http://www.maayboli.com/node/40660
(भाग १३) http://www.maayboli.com/node/41996 (भाग १४) http://www.maayboli.com/node/43114
(भाग १५) http://www.maayboli.com/node/43773 (भाग १६) http://www.maayboli.com/node/45755
(भाग १७) http://www.maayboli.com/node/47785 (भाग १८) http://www.maayboli.com/node/48236
(भाग १९) http://www.maayboli.com/node/48774 (भाग २०) http://www.maayboli.com/node/49280
(भाग २१) http://www.maayboli.com/node/49967 (भाग २२) http://www.maayboli.com/node/50615
(भाग २३) http://www.maayboli.com/node/51518 (भाग २४) http://www.maayboli.com/node/52059
(भाग २५) http://www.maayboli.com/node/53187 (भाग २६) http://www.maayboli.com/node/54423
(भाग २७) http://www.maayboli.com/node/55016 (भाग २८) http://www.maayboli.com/node/55962

निसर्गाशी निगडीत काही पुस्तकांची यादी १५ व्या धाग्यापर्यंत पाहता येईल.

विषय: 
निसर्ग
शब्दखुणा: 
निसर्ग
Groups audience: 
घरची बाग
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users
शेअर करा

सायु, मस्त फोटो.
अहाहा! मानुषी, खूप खूप धन्यवाद! काय सुरेख फ़ोटो आहेत. Happy (शेवटून ६ वा फोटो का दिसत नाही? :अओ:)

Submitted by शोभा१ on 23 April, 2016 - 03:47

व्हीटी....आता दिसतो का? >>> धन्यवाद मानुषी आता दिसतोय आणि सुंदर आहे हा फोटो सुद्धा! पण आता त्याच्यानंतरचा नाही दिसत.

Submitted by vt220 on 23 April, 2016 - 06:58

मस्त चेरी ब्लॉसम! इथल्या गप्पा मी नेहेमी वाचत असते पण मोबाईलवरून लिहिता येत नाही त्यामुळे गप्पांमध्ये भाग घ्यायला काही जमत नाही.

आमच्या घराशेजारच्या रस्त्याला एक बर्‍यापैकी मोठा मोकळा प्लॉट आहे. म्हणजे खरं तर शेतंच, पण बिल्डर लावतात तसं पत्र्याचं कुंपण घालून ठेवलंय काही वर्षांपासून. फार दिवस जागा मोकळी राहील असं वाटत नाहीये ती. एक मोठा बिल्डर तिथे बांधकाम करणार असं ऐकून आहे. रस्त्याच्या दुसर्‍या बाजूला बिल्डिंग आहेत, जरा बरा फुटपाथपण आहे. या बाजूला मात्र बराच कचरा पडलेला असतो. त्यामुळे पायी जाताना नेहमी रस्त्याच्या दुसर्‍या बाजूने जाते मी. मागच्या महिन्यात या बाजूचं एक झाड लक्ष वेधून घेत होतं. पूर्ण झाड कुसुम्बी रंगाचं. पानं वाळलीत, का फुलं आलीत हे लांबून कळत नव्हतं. रस्ता ओलांडून नीट बघायचं रोज राहून जात होतं. मागच्या आठवड्यात पाहिलं तर झाड आता बरंचसं हिरवं झालंय:

सगळी पानं लाल दिसत असताना फोटो न काढल्याबद्दल आता हळहळ वाटतेय. हे कुसुम्बाचं झाड आहे ना? आता पुढच्या वर्षीच्या पालवीपर्यंत वाट बघायला हवी परत!

Submitted by गौरी on 23 April, 2016 - 06:59

हे कुसुम्बाचे झाड का? घणसोली-शिळफाटा रस्त्याला सुद्धा २-३ आठवड्यापुर्वी असेच एक झाड बघितलेले. पण
http://www.flowersofindia.net/catalog/slides/Kusum%20Tree.html
हे खुपच लाल दिसते. मी बघितले ते कदाचित धुळीने भरलेले कुसुम्ब म्हणता येइल... पण मग अशा रंगाची पालवी बर्याच झाडांना येते असे वाटते... :-o

Submitted by vt220 on 23 April, 2016 - 07:59

मला "दिवड" (एकेए चेकर्ड किलबॅक) वाटतोय. पण जनरली फार सापातलं कळत नाही.
डीसीचे चेरी ब्लॉसमचे फोटो मस्तच आहेत. Happy

Submitted by वेका on 25 April, 2016 - 15:37

अशाच प्रकारचा (अंगावर पट्टे असलेला) साप आईकडे घराबाहेर आला होता.हलल्यासारखे वाटले,म्हणून आईचे लक्ष गेले तर्साप होता.दोघेही शांत एकमेकाकडे पहात होते.पण पट्टे असलेला साप म्हणजे तो विषारी असणार म्हणून आईच्या मदतनीसाने,आई घरात आली असता मारून टाकला.

Submitted by देवकी on 25 April, 2016 - 15:39

ते पिल्लू आमच्या अंगणात आले होते. काठी आणि कागदाचा वापर करुन बाहेर बागेत सोडून दिले. हा कुकरी जातीचा साप होता असे कळले आहे.

Submitted by माणिकमोती on 28 April, 2016 - 08:39

काल लाल सिमला मिरची कापली तर त्यात अजून एक छोटं हिरवं पिल्लू निघालं. फोटोत लाल आणि हिरवा दोन्ही रंग फिक्के दिसताहेत.


Submitted by मानुषी on 28 April, 2016 - 09:31

Pages