निसर्गाच्या गप्पा (भाग २९)

Submitted by जागू-प्राजक्ता-... on 15 January, 2016 - 01:19

सर्व निसर्गप्रेमींना मकर संक्रांतीच्या व निसर्गाच्या गप्पांच्या २९ व्या भागाच्या हार्दिक शुभेच्छा.

निसर्गाच्या प्रत्येक ऋतूचा बाज अगदी निराळाच असतो. ग्रिष्मातला सळसळता रंगीत निसर्ग मनाला नव चैतन्य देतो. पावसाळ्यातला कोवळा निसर्ग मन हिरवगार करुन टाकतो. तर ऑक्टोबर हिटला अलविदा करत येणारी गुलाबी थंडी तरुणाईचा उत्साह वाढवते. या ऋतू बदलाला मानवा सोबतच निसर्गातील प्रत्येक घटक आपआपल्या परीने साद देत असतो. पानगळ, पालवी, मोहर, फळ-फुलां सोबत प्रत्येक सजिव आपली दैनंदिनी बदलत असतो. या नियमालाच अनुसरुन काही परदेशी पाहुणे आपल्या पिल्लांना मायेची ऊब मिळावी म्हणून दर वर्षी न चुकता आपल्या आजोळी स्थलांतर करतात. हिवाळ्यातील हे 'स्थलांतर' म्हणजे भटक्यांसाठी एक पर्वणीच असते.

भारतीय उपखंडातील हिवाळा हा विविध पक्ष्यांच्या स्थलातंराचा आवडता काळ. उत्तर ध्रुवाकडील कडाक्याच्या थंडी पासून संरक्षण मिळावे व लहान पिल्लांना अन्न मिळावे हा एकमेव उद्देश घेऊन फ्लेमिंगो पासून ते छोट्या प्लोवर पर्यंतच्या शे-दिडशे जाती-प्रजाती भारतातल्या विविध पाणथळ जागी स्थलांतर करतात. लडाख पासून ते कच्छच्या रणा पर्यंत... आसामच्या काझीरंगा पासून ते दक्षिणेतील पश्चिम घाटा पर्यंत आपला बसेरा टाकतात. आशिया उपखंडातील कमी थंडीचा प्रदेश या परदेशी पाहुण्यांच्या प्रजननाचा आवडता काळ असतो. राजस्थानातील वाळवंटांत येणार्‍या सारस क्रेनच माहेरपण तेथिल स्थानिक नागरिक अगदी आवडीने करतात. गुजरात मधिल Little Runn of Kutch सरोवराला गुलाबी छटा देणार्‍या रोहितपक्ष्यांची संख्या वर्षा गणिक वाढत असते. LRKच्या या सुदृढ अन्नसाखळीला मिळालेली ही पोचपावतीच आहे. काही स्थलांतरीत पक्षी भारतील दक्षिण भागाला जास्त पसंती देतात. त्याच मुख्य कारण म्हणजे केरळ पर्यंत पसरलेलं पश्चिम घाटाच सदाहरित जंगल, समुद्र किनारे आणि खाड्यांवर पसरलेली खारफुटीची जंगलं...

पक्ष्यांच्या या नैसर्गिक अधिवासा वर होणारं मानवी अतिक्रमण हा एक चिंतेचा विषय बनला आहे. निसर्गातील अन्न साखळी अबाधित राखली पाहिजे याची जाणिव प्रत्येकांत रुजवावी म्हणून Bombay Natural History Society आणि इतर पक्षी मित्रांच्या माध्यमातून अनेक चळवळी सुरु आहेत. त्याला महाराष्ट्र सरकार कडूनही सकारात्मक पाठिंबा मिळत आहे.. नामशेष होण्याच्या मार्गावर असलेल्या माळढोक पक्षासाठी राखिव जंगल मिळावं या करता मुख्यमंत्र्यांन कडून हिरवा कंदिल देण्यात आला आहे. सरकारी पातळीवर असे प्रयत्न होतच राहतील. पण त्या सोबतच सामान्य नागरीकांनीही निसर्गा प्रती आपल्या जाणिवा रुंदावल्या पाहिजेत. तरच ही पाहुणे मंडळी न चुकता दरवर्षी स्थलांतर करुन येत राहतील.

वरील मनोगत व फोटो मायबोली निसर्गप्रेमी इंद्रधनुष्य यांच्याकडून.

निसर्गाच्या गप्पा या धाग्याची सुरुवात ५ डिसेंबर २०१० पासून झाली.
मागील धागे.

(भाग १) http://www.maayboli.com/node/21676 (भाग २) http://www.maayboli.com/node/24242
(भाग ३) http://www.maayboli.com/node/27162 (भाग ४) http://www.maayboli.com/node/29995
(भाग ५) http://www.maayboli.com/node/30981 (भाग ६) http://www.maayboli.com/node/32748
(भाग ७) http://www.maayboli.com/node/34014 (भाग ८) http://www.maayboli.com/node/34852
(भाग९) http://www.maayboli.com/node/35557 (भाग१०) http://www.maayboli.com/node/36675
(भाग ११) http://www.maayboli.com/node/38565 (भाग १२) http://www.maayboli.com/node/40660
(भाग १३) http://www.maayboli.com/node/41996 (भाग १४) http://www.maayboli.com/node/43114
(भाग १५) http://www.maayboli.com/node/43773 (भाग १६) http://www.maayboli.com/node/45755
(भाग १७) http://www.maayboli.com/node/47785 (भाग १८) http://www.maayboli.com/node/48236
(भाग १९) http://www.maayboli.com/node/48774 (भाग २०) http://www.maayboli.com/node/49280
(भाग २१) http://www.maayboli.com/node/49967 (भाग २२) http://www.maayboli.com/node/50615
(भाग २३) http://www.maayboli.com/node/51518 (भाग २४) http://www.maayboli.com/node/52059
(भाग २५) http://www.maayboli.com/node/53187 (भाग २६) http://www.maayboli.com/node/54423
(भाग २७) http://www.maayboli.com/node/55016 (भाग २८) http://www.maayboli.com/node/55962

निसर्गाशी निगडीत काही पुस्तकांची यादी १५ व्या धाग्यापर्यंत पाहता येईल.

विषय: 
शब्दखुणा: 
Groups audience: 
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users

बस्स त्या दिवसापासून डॅफोडील्स आणी सोनेरी ,पिवळा रंग यांचे कनेक्शन फिक्स झाले डोक्यात. अजूनही नुस्तं हे दृष्य जरी आठवलं तरी मन प्रसन्न होतं , फ्रेश वाटतं अगदी!!! स्मित>>>> crux of the poem! Happy

For oft, when on my couch I lie
In vacant or in pensive mood,
They flash upon that inward eye
Which is the bliss of solitude;
And then my heart with pleasure fills,
And dances with the daffodils.

I'm not really a poetry lover or follower... I always felt understanding poetry is beyond my capacity... But this one and balkavi's shravanmasi are the two that make me not loose hope on myself Happy

Narcissus नावाचा अतिशय देखणा ग्रीक योद्धा होता. त्याला नेमेसिस ने एका तळ्याकाठी नेऊन त्याचे प्रतिबिंब दाखवले. तो स्वतःच्या प्रतिबिंबाच्या इतका प्रेमात पडला की खाणे पिणे सुद्धा विसरुन गेला. युद्ध तर दूरच.

Narcissus जिथे भान हरपून प्रतिबिंबाच्या प्रेमात पडला त्या जागी उमललेली अन तळ्याच्या पाण्यात प्रतिबिंबित होणारी फुले ती नार्सिसस उर्फ डॅफोडिल्स.

हरणं, ससे , खारी इत्यादी प्राणी डॅफोडिल्स चे कंद खात नाहीत. एकदा कंद लावले की ते हळू हळू पसरतात, फारशी देखभाल करावी लागत नाहीत. यासाठी ही फुलं पॉप्युलर आहेत. छोटे मोठे ओढे, तळी यांच्या कडेला लावलेले डॅफोडिल्स अन त्यांचं पाण्यातलं प्रतिबिंब पाहिलं की Narcissus ची गोष्ट एकदम खरीच असावी असं वाटतं.

भारतात कंद नेलेत तर साधारण डिसेंबर पासून फेब्रुआरी पर्यत कागदी पिशवीत गुंडाळून फ्रीज मधे ( फ्रीजर नाही ) ठेवावे लागतील.

डॅफोडिल्सच्या आधीचा फोटो आहे ते हायसिंथ आहेत. त्यांचा अगदी टिपिकल अन बर्‍यापैकी स्ट्रॉन्ग सुगंध असतो . एक दोन जरी बल्ब्स असले तरी मस्त वाटतं. ( मुंबैत दिसणारे जलकुम्भी ते वॉटर हायसिंथ ) .

इथे सुवासिक फुले फार कमी, जी आहेत त्यांचा सुगंध अतिशय मंद - फुलाजवळ जावून वास घेतला तरच जाणवेल इतपतच .

त्याला अपवाद हे हायसिंथ अन हनिसकल .

मेधा खूप छान माहिती
या प्रेमात पडला त्या जागी उमललेली अन तळ्याच्या पाण्यात प्रतिबिंबित होणारी फुले ती नार्सिसस उर्फ डॅफोडिल्स.>>>>>$
बरोब्बर. म्हणून्च सेल्फ ऑब्सेस्ड किंवास्वता:च्या अति प्रेमात असलेल्या लोकांना नार्सिसिस्ट म्हण्तात. आणि त्या वृत्तीला नार्सिसिझम :स्मितः

वा सुंदर फोटो.

वर्षूताई :स्मितः

मेधा हे मी वाचल होत. परत आठवण करुन दिलीस त्याबद्दल धन्यवाद. कोणी आणणार असेल डॅफोडील्स चे कंद तर मलाही आणा. पण मला नाही वाटत ह्या वातावरणात फुले येतील. मी असे दोन प्रयोग केलेत. काश्मिर वरून मी काही फुलांचे कंद आणले होते. विक्रेत्याने सांगितल की थंडीत फुले येतील. पण नुसते रोप वाढते आहे पण फुले दोन वर्ष झाली अजुन नाही आले. तसेच तिन वर्षापूर्वी मी महाबळेश्वर वरून एक कंद आणला होता. तो वाढून आता त्याच्या बाजूला पण रोपे झाली आहेत पण फुल येत नाही.

साधना मला वाटत ते काश्मिरी कंदाच रोप मी तुला पण दिल होत. जग्ल का?

ही आमची फुललेली अ‍ॅमेझॉन लिलि

डॅफोडिलस आणि ईतर ही फुले खुप सुंदर मानुषि ताई..
कविते साठी खुप खुप आभार, ११ व्या वर्गात होती ती, ईंग्रजीचे सर खुप रंगवुन आणि मनापासुन शिकवायचे..अगदी शा़ळेतच घेऊन गेलीस बघ!
हेमा ताई , खुप छान लिहीता तुम्ही आणि फोटो पण खुप सुरेख
मेधा माझ्यासाठी अगदी नविन माहीती..मस्त आवडली..
अ‍ॅमेझॉन लिलि खुप सुरेख,

मस्त फोटो आणि माहिती.

शोभा..
झाडांनी त्या त्या हवामानाला जुळवून घेतलेले असते. सहसा तशी झाडे दुसर्‍या ठिकाणी रुजत नाहीत पण रुजलीच तर फार विचित्र प्रकारेही रुजू शकतात. वेडी बाभूळ आणि निलगिरी हि दोन उदाहरणे. त्यांचे ऑस्ट्रेलियातले रुप आणि आपल्याकडचे रुप, यात खुपच फरक आहे.

डेजर्ट रोज आणि सदाफुली वर तर खुपच प्रयोग झालेले दिसताहेत. त्यातले रंग तर बदलले आहेतच आणि ते भरभरून फुलतानाही दिसतात.

सुंदर रंग आहे हाय्ड्रँजियाचा.

ही झाडे अ‍ॅसिडिक मातीत असली की फुलांचा रंग निळसर असतो . माती जर अल्कलाइन असली तर फुले गुलाबी रंगाकडे झुकतात . जुन्या घरच्या अंगणात २-३ झाडे होती. पहिल्या वर्षी माती अल्कलाइन व्हावी म्हणून लाइम सप्लिमेंट घातले . पण ते झाडाच्या कडेक़डेने घातले . त्यामुळे मधले गुच्छ निळे अन कडेचे गुलाबी असा गंगा-जमुना संगम झाला होता.

गेल्या ४-६ वर्षात हायब्रिड व्हरायटीज मिळायल्या लागल्या आहेत - त्या मात्र माती कशीही असली तर रंग बदलत नाहीत

सालसा लिझानो- शुद्ध शाकाहारी .. दिनेश तुझ्याकरता खास

इन्ग्रेडिएंट्स - पाणी, साखर, आयोडाइज्ड मीठ, कॉर्न स्टार्च, वेजीटेबल प्रोटीन्स,
molasses, spices , mustard, hot pepper ,वगैरे वगैरे.. प्लस प्रिझर्वेटिव्ह सोडोयम बेंझाईट

दिनेशदा :):
ते लिलिच फूल फारच सुरेख आहे.
रंजक गोष्टी, कविता, फोटो आणि माहिती.... खूप छान वाटत !

कुर्ग मधे एक प्रकारच्या फुलांपासून, निळ्या रंगाचे सरबत करतात. ते बहुतेक घरी संग्रहात असते. ती नेमकी कुठली फुले ते मात्र माहित नाही. कदचित ममोच्या फोटोमधलीच असावीत.

गोव्याला कला अकादमीच्या मागे याची झाडे आहेत, मी त्यांचे फोटो काढत असताना तिथे सुप्रिया पिळगांवकर बसलेली होती ( तिच्याच नाटकाच्या प्रयोगाला गेलो होतो मी ) त्यामूळे हि फुले आणि ती, यांची सांगड मनात बसलीत.
दोघी, मन प्रसन्न करणार्‍या.

<<<<< गोव्याला कला अकादमीच्या मागे याची झाडे आहेत, मी त्यांचे फोटो काढत असताना तिथे सुप्रिया पिळगांवकर बसलेली होती ( तिच्याच नाटकाच्या प्रयोगाला गेलो होतो मी ) त्यामूळे हि फुले आणि ती, यांची सांगड मनात बसलीत.
दोघी, मन प्रसन्न करणार्‍या. >>>>
वाह.....

हिमालयन माऊंटेनीयरींग इन्स्टीट्यूटच्या गेट जवळची फुले.

२)

३)

४)

५)

इतकी सुंदर, नाजूक फुले, पण योग्य त्या रंगाची पार्श्वभूमी न मिळाल्याने फोटोत आकर्षक वाटत नाहीत. पण नि. ग. करांच्या नजरेला त्यांचे सौंदर्य जाणवेलच.

Pages