निसर्गाच्या गप्पा (भाग ११)

जुनी नसावीत.. आपल्या महाराष्ट्रात मातीखाली कातळ आहे, म्हणून कि काय माहीत नाही, पण झाडे फार ऊंच वाढत नाहीत. प्रा. घाणेकरांच्या पुस्तकात पण बहुतेक झाडांचे, मोठे अवतार उत्तरेकडे बघितले असा उल्लेख आहे.

आफ्रिकेत प्रदूषणमूक्त वातावरण, नियमित पाऊस यामूळे झाडे भराभर वाढतात. नैरोबीला मी सहाव्या मजल्यावर होतो, आणि आजूबाजूची काही झाडे, मला घरातूनच दिसत. इथे लोक फार कोळसा वापरतात, बांधकामातही लाकूड असते, ( म्हणजे झाडांची तोड होतेच ) तरी झाडे भरपूर आहेत. आमच्याकडचे फर्निचर क्वचितच प्लायवूडचे असते. बहुदा भरीव लाकडाचेच असते ते. नैरोबीत एक फर्निचर बाजार आहे, तिथले सर्व फर्निचर उघड्यावरच, ऊन / पाऊस / थंडी सोसत पडलेले असते. ना ते कूजत ना वाकडे तिकडे होत.

शेतकर्‍याची, शेतीची अवस्था चांगली नाही,पत कमी झाली आहे, ५-१० एकर बागाईत शेती असणार्‍या तरुणाला लग्नाला मुलगी मिळत नाही पण ५-१० हजार पगार असणार्‍याला लगेच मिळते, ५ एकर पेक्षा कमी शेती असणार्‍याला त्यात जिराईत शेती असणार्‍याला तर मुलगी बघायला देखील मिळत नाही हे वास्तव आहे > खरंच दुर्दैवी आहे हे.
भविष्यकाळात ही परिस्थिती नक्की बदलेल.

सातत्याने येउ घातलेली मंदीची चक्रं, क्षणात चढणारे आणि उतरणारे बाजार, अत्यंत तीव्र आणि वाढत जाणारी रहाणीमानातली दरी या सर्वात शाश्वत असलेल्या काही गोष्टींपैकी `अन्नाची गरज' ही एक आहे.

पण हे जेव्हा बदलेलं ; तेव्हा गरीब माणूस हा चांगल्या अन्नापासून वंचित झालेला असेल आणि त्यात शहरी गरीब हा सर्वात आधी .

<<आफ्रिकेत प्रदूषणमूक्त वातावरण, नियमित पाऊस यामूळे झाडे भराभर वाढतात. नैरोबीला मी सहाव्या मजल्यावर होतो, आणि आजूबाजूची काही झाडे, मला घरातूनच दिसत. इथे लोक फार कोळसा वापरतात, बांधकामातही लाकूड असते, ( म्हणजे झाडांची तोड होतेच ) तरी झाडे भरपूर आहेत. आमच्याकडचे फर्निचर क्वचितच प्लायवूडचे असते. बहुदा भरीव लाकडाचेच असते ते. नैरोबीत एक फर्निचर बाजार आहे, तिथले सर्व फर्निचर उघड्यावरच, ऊन / पाऊस / थंडी सोसत पडलेले असते. ना ते कूजत ना वाकडे तिकडे होत.<<

हे भारीय! तिथली लोकसंख्याही कमी असेल म्हणुन प्रदुषणमुक्त वातावरण!

दुर्दैवाने आपल्याकडे टेकड्या फोडण्याने आणि जंगलतोडीने फार नुकसान झालय.
मागे गोंदवल्याला जातांना सातार्‍याच्या अलिकडे दिसणार्या सुंदर टेकड्या फोडतांना बघितलं तेव्हा असच काळजावर घाव घातले गेले.

लोकसंख्या.. हा आता कुणालाच भारतापुढचा प्रश्न वाटत नाही !
अटेंबरो साहेबांचाच एक कार्यक्रम होता, आणखी किती लोकसंख्येचा भार ही पृथ्वी सोसू शकते, यावर त्यांची मते होती.. अगदी नेमक्या आकडेवारीने बोलले आहेत ते. यू ट्यूबवर आहे तो भाग.

अंगोलात, इंद्रधनुष्य नाही दिसले अजून. नायजेरियातही बघितल्याचे आठवत नाही. नैरोबीत मात्र खुपदा दिसायचे.. आणखी एक म्हणजे, सूर्यास्ताच्या वेळी, इथे एक नवल दिसते. अगदी त्याच वेळी, पूर्वेकडेही तशीच लाली पसरलेली असते. म्हणजे पश्चिमेला जसे रंगाचे खेळ चाललेले असतात, तसेच पूर्वेलाही. फक्त सूर्यबिंब नसते. मी हे नवल अनेकांना दाखवतो. सगळ्यांना आश्चर्यच वाटते. भारतात असे बघितल्याचे आठवत नाही. हा प्रकार मी नायजेरियात पण बघितलाय. दोन्ही देश पश्विमेकडे आहेत. दोन्ही देशात वाळवंट आहे, पण अंगोलाच्या पश्चिमेला आणि नायजेरियाच्या दक्षिणेला, समुद्र आहे.

अजबच

आईशप्पथ! तुझ्याकडे आता पपईत पण रोपं तयार व्हायला लागलीत जागु!

जागू, हे नवलच ! नारळात कोंब वाढलेला असतो, पण पपईत बघितले नव्हते कधी.

सुप्रभात!!!!

"निसर्गातील वैविध्य, रचनाचातुर्य, रंगाची योजना, हे झाडात, फुलांत दिसते. तसे ते 'बी' मध्येही दिसते. पुननिर्मिती, वाढ, प्रसार, म्हणजे उत्पत्ति, स्थिती, विलय यांतून पुन्हा नवनिर्मिती अशा निसर्ग चक्रांतून निसर्ग वंशसातत्य टिकवत असतो.
----- पंखपरया वनस्पती स्रुष्टीमधील .... उषःप्रभा पागे.... लोकसत्ता, मुंबई व्रुत्तान्त २१ नोव्हेंबर २०१२

लेख छान आहे. वाचनीय आहे. पण सगळी झाडे माहीत नाहीत. गुगलून पहावे लागेल. त्या शिवाय लेख वाचण्याचा आनंद घेता येणार नाही.

कालच मी 'सिंहांच्या देशात' हे पुस्तक वाचलं ; बर्नाड आणि मायकेल ग्रझिमिक हे बापलेक सेरेंगेटी नॅशनल पार्क मधे साधारणत: १९५६ ते १९५९ या काळात काही महिने राहिले.
हाताशी अत्यंत कमी साधनं.जवळजवळ उघड्यावरच (कारण त्यांची झोपडी अगदीच तकलादू पत्र्याची बांधलेली होती) ते राहिले होते. पण त्यांनी जी निरीक्षणं नोंदवली आहेत ती आजही खूप उपयुक्त आहेत. त्यांची धडपड, त्यांचं काम आणि तो थरार ह्या पुस्तकात मांडला आहे.
अगदीच छोटं म्हणजे जेमतेम १०० पानांचं, श्री.व्यंकटेश माडगूळकरांनी संक्षिप्त अनुवादित केलेलं हे पुस्तक खूपच वाचनीय आहे. 'Serengeti Shall Not Dia' हे ते मूळ पुस्तक.
त्यातला मायकेल हा डॉ.बर्नाड ग्रझिमिक यांचा मुलगा ह्या मोहिमेच्या शेवटी सालेई मेडोज मधे अवघ्या २५ व्या वर्षी विमान अपघातात जातो. गोरोंगोरा क्रेटरमधे ते कसे राहिले हे वाचताना अक्षरश: काटा येतो.
व्यंकटेश माडगूळकरांची खूप सुंदर रेखाचित्रं या पुस्तकात आहेत.मिळालं तर जरूर वाचा!
दिनेशदा, तुम्ही हे गोरोंगोरा क्रेटर पाहिलं आहे का? असल्यास त्याची काही माहिती इथे द्या ना.

दिनेशदा, झाडाखालच्या बाजाराचा फोटो टाका ना असला तर..

जागु, कसलं भारी ना..

पंखपरया वनस्पती स्रुष्टीमधील .... उषःप्रभा पागे.... लोकसत्ता, मुंबई व्रुत्तान्त २१ नोव्हेंबर २०१२>>>>हा लेख सुरेख आहे. मला बित्तुने फोन करून आवर्जुन वाच सांगितलेला.

हि त्या लेखाची लिंक (धन्यवाद मधुरा या लेखाची आठवण करून दिल्याबद्दल )

http://www.loksatta.com/trek-it-news/wings-trees-in-the-nature-12353/

शांकली, मी नाही पाहिले ते क्रेटर. या जागा सिनेमात दिसतात तेवढ्या सुंदर असल्या तरी तिथे जायचा प्रवास खुपच कष्टाचा आहे.
मी नैरोबी पार्कात गेलो होतो त्यावेळी सिंह दिसलाच नव्हता, पण माझा एक मित्र, केनयात ट्रांझिट मधे होता, तेवढ्यात त्याने सफारी केली, तर त्याला दिसला.. केनयातले सिंह, पर्यटकांकडे ढुंकून ( की डरकाळी फोडून ) बघत नाहीत.

त्या लेखाची लिंक मला स्वप्नाने पाठवली होती. पण फोटो नाही त्यात. कौशी चा फोटो मी आणि जिप्स्याने पण इथे टाकला होता. राणीच्या बागेत झाड आहे हे.

राम राम मंडळी. कसे आहात सगळे?

कोकणात दिवाळीच्या सुमारास हे तुर्‍याचं रोप सगळीकडे फुललेलं दिसतं. याच्या फुलांची रचना फारच सुंदर आहे. फुलांची रास मांडल्यासारखं दिसतं ह्याच्याकडे बघून......

याची पानं मात्र डोंबियाच्या पानांची भाईबंद वाटावीत इतकी सारखी वाटतात.

शोभा, कुठे गायब होती ? दौरा कि काय ?
आणि शांकलीचा, कोकण दौरा ?

जिप्सी, लेखाच्या लिंक बद्दल खूप खूप धन्यवाद. मस्त आहे लेख. खरंच ह्या सगळ्या बिया पंखपर्‍याच आहेत!! किती समर्पक नाव दिलंय नै!
त्यातली लापतानी (anodendron) ही अगदी कावळीसारखीच दिसतीये बरंका! पानं, त्या शेंगा, फुलं सगळं अगदी कावळीसारखंच! फॅमिली मात्र वेगळी आहे. लापतानीची apocynaceae आणि कावळीची periplocaceae!! ही लापतानीसुद्धा विषारी आहे की नाही हे मात्र बघितलं पाहिजे.

हो ना दिनेशदा, आम्ही सर्व कुटुंबीय दिवेआगरला गेलो होतो दीड दिवस. तिथेच काढलाय हा फोटो.

छान गाव आहे दिवेआगार !
या उडणार्‍या बिया गोळा करुन, गच्चीतून खाली टाकायचा छंद होता मला... बालपणीचा नाही, अलिकडचा, नैरोबीचा. ठोसेघर जवळ पण अर्जूनाच्या बिया, धबधब्याकडे भिरकावल्या होत्या. माझ्या सोबतचा मायबोलीकर.. बघतच राहिला माझ्याकडे.

हे काय आहे? दिवेआगरच्या समुद्र किनार्‍यावर दिसलं. एका शंखात हे होतं. आम्ही ते घेऊन खोलीवर आलो. ज्यांच्याकडे उतरलो होतो त्यांना विचारलं. पण ते सांगू शकले नाहीत. आणि काही वेळाने ते जे काय होतं ना ते चक्क परत त्या शंखात गेलं.. ( हे मत शांकलीचे आहे, माझ्या मतानुसार तो प्राणी त्या शंखात मावणे शक्यच नव्हते - त्याला इतर कुठल्या पक्ष्याने / प्राण्याने पळवले असणार - त्यामुळे नंतर फक्त शंखच दिसत होता - शशांक.)

शांकली, ते सी अ‍ॅनिमन (Sea Anemone) असावेत असं वाटतंय.

फारच गंमतशीर दिसतेय ते. मृण्मयी धन्यवाद माहितीबद्दल. समुद्राखालचे जीवन बघायला मला खूप आवडते.

जागुचेही आभार मानले पाहीजेतच. निसर्ग जवळुन पाहण्याची संधी ( प्रत्यक्षात नसली तरी इंटरनेटद्वारा) तिच्या मुळे आणी बाकी सहभागी माबोकरांमुळे पण मिळाली.:स्मितः

शांकली हे असले प्राणी मुंबैच्या अ‍ॅक्वेरिअममध्ये होते.

मृ, तू म्हणतेस तसंच असणार, ते नक्कीच सी अ‍ॅनिमन असणार. मी आत्ताच गुगलून बघितलं. धन्स गं.
मुंबईच्या अ‍ॅक्वेरियममधे म्हणजे तारापोरवालाच नं? जवळजवळ ३० वर्षांपूर्वी मी बघितलं होतं हे अ‍ॅक्वेरियम. खूप मज्जा वाटली होती. पण आता फारसं आठवत नाही त्यावेळी काय काय बघितलं हे.

टुनटुन मी फक्त निमित्त आहे. थिएटरचा दरवाजा उघडणारी. पिक्चर आतल्या कलाकारांमुळे तयार होतो.>>>>> हा हा हा हा - हे कोणाचे आहे सर्व -
"रानफुलांच्या रान वाटेवर (भाग - ७)"

जागू आज "बाळ विनया" कॅटेगरीत दिस्तेय.....

शांकली
मी पण ही फुलांची रास पाहिली आहे बरेचदा, फारच छान दिसते.

तो शंख भारीच आहे. तो प्राणी आत गेल्यावर फोटो काढला नाही का? आकार केवढा होता त्याचा?
असले काहि जपूनच हाताळायला पाहिजे.