'आम्हाला मातृभूमी नाही'

माझेही लग्न असेच. सुदैवाने वाईटच्या मानाने बरे अनुभव जास्त आले. दोन्ही कडूनच. आणि अश्या वेळी चांगल्या अनुभवांचे वेटेज नेहमी जास्त पकडण्याची सकारात्मकता दाखवावी. कदाचित मी एकुलता एक असल्याने तुलना करायला कोणी रशियन सून नव्हती त्यामुळे असावे. पण चांगले घडलेय तर का खोलात शिरावे. असो, खूपच रिलेट होणारा विषय आहे, म्हणून लेखाबद्दल तटस्थपणे रिप्लाय सध्या सुचत नाहीये.

आवडला

सूरेख लेख. आवडला.

लेखाबद्दल तटस्थपणे लिहायला जमणार नाही.
+१

आवडलं..

लेख आवडला.

माझा एक चुलत जावई बौद्ध आहे. नवदांपत्य जर्मनीस स्थाइक होणार आहे. त्यांनी अगदी जवळच्या नातेवाइकांना एका कोकणातील रिझॉर्ट वर नेउन तिथे लग्न लावले. ह्या मुलीच्या आजींनी मी दत्तक असून मला कधीच स्वीकारले नाही. आता असत्या तर जावया बद्दल काय त्यांची मते असती असे वाटले. तथापि का ळाच्या रेट्यात सर्व मागे गेले. आता फक्त नवीन जोडप्यास शुभेच्छा दिल्या .

आवडला लेख.

लेख छान आहे. माझ्या माहितीत २ उदा. आहेत . एक मराठा मुलगी धनगर घरात लग्न करून गेलेली. तिच्या माहेरच्यांनी तिच्याबरोबरचे पुर्ण संबंध तोडले आहेत. दुसरी एक ब्राह्मण मुलगी नवबौद्ध घरात. पण तिलाही भरपूर त्रास झाला होता. तिच्या आई वडीलांनी तर सम्बंध तोडलेलेच. पण सासरची माणसे देखिल जातीपासून इतर प्रत्येक गोष्टीतच टोचून बोलायची. जातीबाहेरच्या लग्नात बायाकांनाच जास्त त्रास सोसावा लागतो , मग ती बाई कोणत्याही जातीची का असेना

अता लोक म्हणतील , की धागा कोणताही असो या बाई स्त्रीवाद घेऊन येतातच

श्री.गुणे यांचा लेख समाजमनाचे, स्थितीचे अगदी हुबेहूब चित्रण करीत आहे. एकीकडे आंतरजातीय विवाह करण्या-यांची संख्या लक्षणीय आहे असे दिसत आहे (पुण्यामुंबईतच नव्हे तर कोल्हापूर बेळगाव अशा ठिकाणीसुद्धा) त्याचे स्वागत निदान काही प्रमाणावर होत असले तरी कौटुंबिक पातळीवर "हे तुमचे असे कसे ? हे आमचे तू स्वीकारले पाहिजेस " अशा स्वरूपाच्या मागण्या ज्येष्ठांकडून (सुशिक्षित अशिक्षित फरक नाही...केवळ ज्येष्ठ या पदवीला पात्र आहेत म्हणून) आग्रहाने आणि सातत्याने होत असल्याचे मी माझ्या समाज निरिक्षणात अनुभवले आहे. त्यात जर सून नोकरी करणार असेल तर हा जाच काहीसा पातळ स्वरूपाचा असतो पण मुलाने प्रेमविवाह करून आणलेली मुलगी घरीच कामाला जुंपलेली असली तर तिचे कांडप ठरलेले आहेच.

आंतरजातीय विवाहाची नवलाई फार लवकर सुकते, आशय. मी वयाने तुमच्यापेक्षा सीनिअर आहे त्याच्या आधारे प्रत्यक्ष पाहिलेल्या उदाहरणावरून हक्काने सांगू शकतो की काही महिन्यांनी या मजनूचा इश्की ज्वर उतरला की तोही मग लैलाला लैला न समजता कुटुंबियांच्या कलाने तिने कसे घेतले पाहिजे हे हक्काने सांगायला लागतो. अशावेळी त्या मुलीची जी घुसमट व्हायला सुरू होते त्याचे परिणाम मग सुरुवातीला तिच्या वर्तणूकीवर व नंतर प्रकृतीवर दिसायला सुरुवात होते. हे व्यावहारिक जग आहे आणि ह्या पटरीवरील गाडी नित्यनेमाने खडखडत चालत राहते. यशस्वी उदाहरणेही पाहिली आहेत (अगदी एक हिंदू मुलगा व मुस्लिम मुलगीचेदेखील) पण ह्या जोड्या स्वतंत्र राहत असल्यानेच....अर्थात याना झालेल्या अपत्यांच्या वाढीचाही डोकेदुखी व्हावी असा वाद आहे, पण ह्या धाग्यात ते अवांतर होईल.

डेलिया म्हणतात... "...जातीबाहेरच्या लग्नात बायाकांनाच जास्त त्रास सोसावा लागतो , मग ती बाई कोणत्याही जातीची का असेना...." ~ हे तर अगदी ठरलेले आहे. अर्थशास्त्र विषयात पीएच.डी. होल्डर असलेल्या माझ्या ओळखीच्या एका मुलीने (देब्रा) माझ्याच मित्राच्या मुलाबरोबर (मराठा) प्रेमविवाह केला....हा बॅन्केत, तर ती लेक्चरर....दोघांच्या वेतनावर तब्बल सहा लोकांचे घर आरामात चालते अशी परिस्थिती....तरीही माझ्याशी बोलताना सासूबाई "अहो पाटीलभावोजी, बाकी सगळे ठीक आहे हो, पण अजूनी हिला आपल्यासारख्या भाकर्‍या करता येत नाहीत. चपात्याच करते..." ~ काय बोलायचे या बाईच्या मनोवृत्तीवर ? एकीकडे नवर्‍यापेक्षाही ही लेक्चरर मुलगी जास्त पगार मिळविते, घरही प्रेमाने चालवित आहे....पण सासूबाईच्या मनी काहीतरी धगधगत आहे, ते अशा फुटकळ कारणाने समोर येत राहते. सहन करते ती मुलगी.

आशय....तुमच्या लेखातील मुलगी समाज उतरंडीवरील व्याखेप्रमाणे दलित आहे तर मुलगा उच्चवर्णीय. कदाचित त्यामुळे सासरच्या लोकांचा तिच्याकडे पाहाण्यच्या दृष्टिकोण काहीसा कुत्सित असू शकेल, पण बिलिव्ह मी....उच्चवर्णियाची मुलगी निम्नवर्णियाच्या घरी नांदताना तिलाही प्रसंगी हेटाळणी सहन करावी लागतेच असे चित्र दिसते. सामाजिक मनोवृत्तीचा तो एक अटळ असा भाग आहे.

दुटप्पीपणा हा आपल्या महान संस्कृतीचा स्थायिभावच आहे.

< जातीबाहेरच्या लग्नात बायाकांनाच जास्त त्रास सोसावा लागतो , मग ती बाई कोणत्याही जातीची का असेना> जातीबाहेरच्याच का, जातीतल्या लग्नातही बायकांनाच त्रास सोसावा लागतो. "आमच्याकडे हे अस्लं चालत नाही; हीच रीत आहे का तुमच्या घरची?" हे उद्गार जातीतल्या लग्नात येतातच ना.
तुमचा प्रतिसाद वाचून इंदिरा संत यांच्या 'मृद्गंध' मधील 'बरा संसार संसार' हा ललितलेख आठवला.

भरत....

"....जातीतल्या लग्नातही बायकांनाच त्रास सोसावा लागतो..." ~ असेही उदाहरण मी पाहिलेले आहे. फरक इतकाच की अशाप्रसंगी जातीतीलच ती सून कणखरपणे सासूला उलटून त्वेषाने बोलताना दिसली आहे. एका सूनेने तर अशा वादात "तुमच्या घराचे सांगू नका मला...माझ्या लग्नाअगोदर बॅन्केची नोटीस आली होती तुम्हाला, हे माहीत होते आमच्या घरी, तरीही माझे इथे लग्न लावून दिले, मुलाकडे पाहून..." हा वार जबराच होता.

असा विवाह... मग तो विवाह पारंपारिक असो वा प्रेम. सून त्याचे शाखेची असल्याचा तो एक फायदा मिळतोच तिला.

पण बिलिव्ह मी....उच्चवर्णियाची मुलगी निम्नवर्णियाच्या घरी नांदताना तिलाही प्रसंगी हेटाळणी सहन करावी लागतेच असे चित्र दिसते. सामाजिक मनोवृत्तीचा तो एक अटळ असा भाग आहे. >>>>> साधारण ३० वर्षांपुर्वीची गोष्ट. आमच्या शेजारची एक ताई (शेजारच्यांची पुतणी, जी बरेच वेळा आमच्या शेजारी येत असे) कुर्ला (पश्चिम) येथे रहाणार्‍या एका अत्यंत सज्जन नवबौद्ध मुलाच्या प्रेमात पडली. सुरुवातीला दोन्हीकडून विरोध होता. पलिकडून तर अगदीच कडवा विरोध. आमचे शेजारी आणि त्यांचे धोतर/नऊवारी नेसणारे म्हातारे आईवडिल सोवळे ओवळे पाळणारे होते तरी त्या रजिस्टर लग्नाला सह्या करायला हजर होते. मुलाकडील घरचे कुणीच आले नाही. मित्रांनी सह्या केल्या. नंतर ताई तिची छोटीशी बॅग घेऊन कुर्ल्याला सासरी गेली. स्वागत तिरस्काराने झालं. दुसर्‍या दिवशी नवपरिणित जोडप्याचे सामान भर गर्दीसमोर तमाशा करुन बाहेर फेकलं गेलं. ताईला नोकरी नव्हती. तिच्या यजमानांना छोटीशी नोकरी होती. मग आमच्या शेजारच्या काकांनी त्या दोघांना आपल्या घरी आणलं. सगळ्यांनी (अगदी शेजार्‍यापाजार्‍यांनीही) सामावून घेतलं, फक्त त्यांना एकच अट होती की त्या घरात मांस शिजवायचं नाही आणि आणायचंही नाही. तिथेच तिचं पहिलं बाळंतपण झालं. नंतर तिच्या यजमानांना एअर इंडियात नोकरी लागली आणि त्यांनी स्वतःची जागा घेतली. आता त्यांची दोन्ही मुलं मोठी झाली. मोठ्याचं लग्नही झालं. मोठा इंजिनियर होऊन यू.एस. ला आहे. धाकटा सर्जन आहे. ताईने सासरच्यांबद्दल मनात राग ठेवला नाही. तिची धाकटी जाऊ जातीतील असल्यामुळे सासरी नांदवली गेली. तिच्याशीही ताईचे चांगले संबंध होते.

जातीबाहेरच्या लग्नात बायाकांनाच जास्त त्रास सोसावा लागतो , मग ती बाई कोणत्याही जातीची का असेना <<<
हे अनेक ठिकाणी होताना ऐकलंय. बघितलंय सुद्धा.
माझ्या लग्नाच्या वेळी कुठेतरी आतमधे मी मनाची तयारी केली होती असे काही झेलावे लागेल याची. पण सुदैवाने जात ह्या विषयावरून कधीही काहीही सोसाबिसावे लागले नाही.

नीधप....

"...पण सुदैवाने जात ह्या विषयावरून कधीही काहीही सोसाबिसावे लागले नाही....." ~ खूप नशीबवान आहात तुम्ही, नीधप. याला दोन कारणे संभावतात (माझ्या अभ्यासावरून लिहितोय मी....) १. तुमच्याकडे असलेला तुमचा स्वतंत्र बाणा....मग तो वैचारिक असो वा व्यावहारिक....यामुळेही तुमच्या शब्दाला आपोआपच एक वजन प्राप्त होते. व २. तुमचे पान मी पाहिले....तिथे वास्तव्याचे ठिकाण पुणे आणि मुंबई अशी दोन शहरे आहेत. ही दोन्ही ठिकाणे आधुनिक विचाराच्या धारेने भारलेली असल्याने तसेच जीवनाचाही वेग पकडलेली असल्याने आंतरजातीय विवाहाला असलेली धार बोथट होते (होत असावी).

अन्य शहरात अशी परिस्थिती नसते....बर्‍याच उदाहरणाच्या आधारे मी म्हणत आहे.

Sundar lekh!

Shevat vachun khup anand zala

tumachi story ahe ka hi?

वास्तव्याचे ठिकाण पुणे आणि मुंबई अशी दोन शहरे आहेत. ही दोन्ही ठिकाणे आधुनिक विचाराच्या धारेने भारलेली असल्याने तसेच जीवनाचाही वेग पकडलेली असल्याने आंतरजातीय विवाहाला असलेली धार बोथट होते (होत असावी).
>>>
as mulich nahiye mama

Third class samaj sagalikade asato.

so called uchabhru lok khujbuj karatat ani so called adani lok tondawar bolatat.
pan bolatatach

pan bolatatach <<
लोक कुठेही बोलतात हे खरे पण मला लोकांची बाष्कळ बडबड ऐकू येत नाही त्यामुळे मी सुखी आहे.
घरातले लोक महत्वाचे आणि ते त्रास करत नाहीत हे सुदैव.

तुमचे पान मी पाहिले....तिथे वास्तव्याचे ठिकाण पुणे आणि मुंबई अशी दोन शहरे आहेत. ही दोन्ही ठिकाणे आधुनिक विचाराच्या धारेने भारलेली असल्याने तसेच जीवनाचाही वेग पकडलेली असल्याने आंतरजातीय विवाहाला असलेली धार बोथट होते (होत असावी).>>>>> यातल होत असावी हे जास्त आहे. स्थळ कुठलही असो, मुंबई-पुणे किंवा आणखी काही जिथे माणसाचे मुळ विचार भेदभावाचे आहेत तिथे स्थळ, काळ दोन्ही गोष्टी गौण ठरतात. ज्या शहरांमधुन अजुन देब्रा-कोब्रा भेद नाहीसा झाला नाहिये तिथे इतर गोष्टींची अवस्था काय वर्णावी? बाकी अनुभवाच्या बाबतीत मी इथे मत प्रदर्शित केलेल्या सदस्यांपेक्षा कमीच आहे. तरी जे मनात आल ते बोलल्यावाचुन रहावल नाही. चु.भु.द्या.घ्या.

आशयभेद तुमचा लेख आवडला, मनापासुन आवडला.

घरातले लोक महत्वाचे आणि ते त्रास करत नाहीत हे सुदैव.
>>
For this you are damn lucky.

रिया....

मान्य. तसे मी देखील काहीशा सावधगिरीनेच तसे लिहिले होते....आशादायक चित्र निर्माण होईल असे वाटले. बाकी समाजातील आंतरजातीय विवाहामागील विरोध विचारधारा कायमची पुसून जाईल अशा भ्रमात मी देखील नाही. शहरात सुसह्य परिस्थिती आहे पण तालुका आणि ग्रामीण भागात तर अंगावर शहारे येईल असा त्रास (जाच म्हणणे जास्त संयुक्तिक ठरेल) होत असतो मुलींना. वादप्रसंगी माझ्यासारखा त्रयस्थ केवळ समजुतीच्या दोन गोष्टी सांगण्यापुरताच तिथे जातो. कदाचित तो एखाददुसरा दिवस ठीक जात असेल त्या मुलीचा....पण तिसर्‍या दिवसापासून सासूबाईंच्या अंगात यल्लमा संचारतेच.

देब्रा मुलगी सून म्हणून घरी आणली हे सुरुवातीला स्वागतार्ह ठरले; पण पुढे जातीचा फणा उग्रावला व एके दिवशी सासूने या ब्राह्मण मुलीला मटण करायला शिकले पाहिजे असे फर्मान सोडले....काय वाटले असेल त्या २१ वर्षाच्या मुलीला ? जिला अजूनी मटण्याच्या स्पेलिंगमध्ये नेमके कोणती लेटर्स येतात हेही माहीत नव्हते. ज्या हीरोसमवेत लग्न केले तो तरी आईला याबाबतीत विरोध करेल असे हिला वाटले, तर तो वाघ्याही पेंढा भरलेला निघाला. तो म्हणू लागला..."आईचे ऐकले पाहिजे....!"

असे हे प्रेमविवाह.

mama, mazya olakhichya eka maitrinila tar tichya sasune mutton nusate karayala nahi tar khayalahi lavale hote
kasale bekkar lok asatat

mala koni authority dili na tar mi saral ek kayada kadhen, jat pat mananarya pratyek vyaktila fashichi shiksha bhogavi lagel asa :raag:

devane fakt manus banavala ani manasane jat.... ata devachya nirmiti chya dokyawar manasanchi nirmiti mire vatu lagaliye.

asalya samajawar mi thunkanar pan nahi. tyanchya wicharapesha mazi thunk bari.

अशावेळेला मुलीने ठामपणे (आणि आकांडतांडव न करता) नकारच द्यायचा. एकदा वाकलात की मग सवय लागते समोरच्याला. ती कमावती आहे ना? आणि हे असे संभाव्य संघर्षाचे मुद्दे आधीच मोकळेपणाने सगळ्यांशी चर्चा केलेले असले तर संघर्षाची धार कमी व्हायला मदत होते. लग्नाआधीच स्पष्ट सांगायला हवं की मी मांसाहारी स्वैपाक करेन्/करणार नाही किंवा इतर रहाणीमानाचे, वेशभूषेचे मुद्दे. हे सगळे मुद्दे लग्नाआधी दोन्ही घरातल्या सगळ्या लोकांसमोर दोघा नवराबायकोंनी स्पष्ट केले तर जास्त सोपं जातं. मला माहित आहे सांगण्यापेक्षा करणं अवघड, पण निदान सुशिक्षित कमावत्या मुलींनी तरी हे असं करायला पुढाकार घेतलाच पाहिजे. पेंढा भरलेले वाघ कुठले आणि खरे कुठले हे बरंचसं तेव्हाच कळून जाईल.
पण काय आहे ना, मुळात आपल्याकडे मुलींनी पुढाकार घेऊन स्वतंत्र मतं मांडलेली बहुतेकवेळा त्यांच्याच आईवडिलांना पचत्/रुचत नाहीत. तेव्हा अशा 'भावनिक दबावांना' बळी पडायचं की नाही हे मुलींनी स्वतःच ठरवायचं. मुलांना फारसा फरक पडत नाही कारण त्यांच्या जीवनशैलीत फारसा फरक पडणार नसतो किंवा बरेच वेळा घरही बदलणार नसतं.

जुन्या लोकांची मानसिकता बदलणं कठीण असतं हे कितीही खरं असलं तरी आपण हळूहळू बदलायचे प्रयत्न केलेच पाहिजेत.

पण तिसर्‍या दिवसापासून सासूबाईंच्या अंगात यल्लमा संचारतेच.>>>> देवा!! मामा माझ्या डोळ्यासमोर लल्लाटी भंडार गाण्यावर नाचणारी एक भयानक बाई आली...

asalya samajawar mi thunkanar pan nahi. tyanchya wicharapesha mazi thunk bari.>>> रिया सॉरी टु से.. पण जरा सांभाळुन

मुळात आपल्याकडे मुलींनी पुढाकार घेऊन स्वतंत्र मतं मांडलेली बहुतेकवेळा त्यांच्याच आईवडिलांना पचत्/रुचत नाहीत. तेव्हा अशा 'भावनिक दबावांना' बळी पडायचं की नाही हे मुलींनी स्वतःच ठरवायचं.

>>>>>
ye pate ki bat hai

pan sagalyach mulina aai vadilana dukhavan (apali mat Mandan pan dukhavan vatayala lagalay lokaa aajkal/..... ani tyat natewaeek asatatch agit tel otayala) jamat nahi

ashanch sandwich hot agadi

Mugdhe, mala bhayankar santap alay g.
jyala je watayach te vatu det. I care damn!

pan tech maz mat ahe ani tech khar ahe!

वरदा, कानामात्रावेलांटीसकट अनुमोदन.

agadi kalachach udaharan,
mazya olakhitali ek mulagi mulaga pahayala geli hoti.

mulane vicharal tu office la kasha jates tyawar tine uttar dil mazya mitrasobat ani tichya ghari jo akantandav...... sangayach hotas mhane busne jate.... mala asa santap alela na tichya aaicha.... mi mhanal kaku ashi khotepanawar nati julavat rahilat tarmodayala wel laganarnahi. tar tyani mala gharabaherach hakalun dil :ao:

लग्नाआधीच स्पष्ट सांगायला हवं की मी मांसाहारी स्वैपाक करेन्/करणार नाही किंवा इतर रहाणीमानाचे, वेशभूषेचे मुद्दे. हे सगळे मुद्दे लग्नाआधी दोन्ही घरातल्या सगळ्या लोकांसमोर दोघा नवराबायकोंनी स्पष्ट केले तर जास्त सोपं जातं. मला माहित आहे सांगण्यापेक्षा करणं अवघड, पण निदान सुशिक्षित कमावत्या मुलींनी तरी हे असं करायला पुढाकार घेतलाच पाहिजे. पेंढा भरलेले वाघ कुठले आणि खरे कुठले हे बरंचसं तेव्हाच कळून जाईल. >>>> करेक्ट. काही वर्षांपुर्वी ऑफिसमधल्या एकीने स्वतःला संपवलं होतं. फिजिक्समध्ये मास्टर्स केलेल्या त्या मुलीने सासरच्या जातीप्रमाणे माश्यांची टोपली घेऊन विकायला बसायला नकार दिल्यावर सासरच्यांनी "आमच्या जातीप्रमाणे तुला वागावंच लागेल" असं म्हणत अनन्वित छळ सुरु केला होता. नवर्‍याचं काय म्हणणं होतं ते कळलं नाही. मरता मरता तोंडातून वाचवण्यासाठी आरडा ओरडा केला जाऊ नये म्हणून बिचारीने तोंडात भरपूर तंबाखू कोंबून घेतला होता.

अश्विनी के>>>> बापरे.. भयंकर आहे हे सगळ...

inshort kai tar jatiyvadach nasht hoela hava

je imposible ahe.

ase varache lekh vachun swatala jara bar vatun ghyav! zaal!