अभंगगाथा अभ्यास

तुका म्हणे शुद्ध नाहीं जो आपण....

आंधळ्यासि जन अवघे चि आंधळे । आपणासि डोळे दृष्टी नाहीं ॥१॥
रोग्या विषतुल्य लागे हें मिष्टान्न । तोंडासि कारण चवी नाहीं ॥२॥
तुका म्हणे शुद्ध नाहीं जो आपण । तया त्रिभुवन अवघें खोटें ॥३॥अभंगगाथा ३०२||

श्री तुकोबारायांचे देवदर्शन

गोडीपणें जैसा गुळ । तैसा देव जाला सकळ ॥१॥
आतां भजों कवणे परी । देव सबाह्य अंतरीं ॥ध्रु.॥
उदका वेगळा । नव्हे तरंग निराळा ॥२॥
हेम अळंकारा नामीं । तुका म्हणे तैसे आम्ही ॥३॥५८१

हा अभंग म्हणजे श्री तुकोबारायांचे पूर्णोद्गार आहेत. साधकावस्था पार करुन बुवा आता सिद्ध झाले आहेत. या सिद्धावस्थेचे काहीबाही वर्णन या अभंगातून बुवा करीत आहेत. काही बाही अशा करता कि आपण सर्वसामान्य जिथे समुद्रपातळीवर उभे आहोत तिथून हे गौरीशंकराचे शिखर सगळेच्या सगळे कसे काय दिसणार आपल्याला !!

आम्ही वैकुंठवासी | आलो याचि कारणासी .........

नुकत्याच तुकोबांच्या आणि माऊलींच्या पालख्या पुणे मुक्कामी आल्या होत्या तेव्हाचा प्रसंग. संभाजी पुलावरुन बुवांची पालखी येण्याचा अवकाश - कुठल्याशा लाऊडस्पीकरवरुन मोठ्ठा जयजयकार झाला - संतश्रेष्ठ जगद्गुरु तुकाराम महाराजकी जय ....
आणि बुवांचा एक जोरकस अभंग मनात तरारून उठला ...

आम्ही वैकुंठवासी | आलो याचि कारणासी | बोलिले जे ऋषि | साच भावे वर्ताया |
झाडू संतांचे मारग | आडरानी भरले जग | उच्छिष्टाचा भाग | शेष उरला तो सेवू |
अर्थे लोपली पुराणे | नाश केला शब्दज्ञाने | विषयलोभी मने | साधने बुडविली |

बहुरुपी तुकोबा !!

नटनाट्ये अवघें संपादिलें सोंग । भेद दाऊं रंग न पालटे ॥१॥
मांडियेला खेळ कौतुक बहुरूप । आपुलें स्वरूप जाणतसों ॥ध्रु.॥
स्फटिकाची शिळा उपाधि न मिळे । भाव दावी पिवळे लाल संगे ॥२॥
तुका म्हणे आम्ही या जनाविरहित । होऊनि निश्चिंत क्रीडा करूं ॥३॥५६४

अणुरेणुया थोकडा, तुका आकाशाएवढा ????

जरी मी नव्हतों पतित । तरि तूं पावन कैंचा येथ ॥१॥
ह्मणोनि माझें नाम आधीं । मग तूं पावन कृपानिधी ॥ध्रु.॥
लोहो महिमान परिसा । नाहीं तरीं दगड जैसा ॥२॥
तुका ह्मणे याचकभावें। कल्पतरु मान पावे ॥३॥अभंगगाथा ७५२||

आपल्याला जर कोणी "देव" कुठे असतो असे विचारले तर तो कुठेतरी दूर आकाशात वा देवळात असतो असे काहीबाही आपण सांगतो. कोणी एखादा जास्त हुशार असला तर "देव" आपल्या अंतःकरणातच असतो असेही सांगेल खरे पण ती सगळी केवळ ऐकीव माहितीच. (अनुभवाच्या नावाने शून्यच.. )
थोडक्यात आपल्याबाबतीत देव म्हणजे काहीतरी अगम्य अशी गोष्ट.

दिशाभूल आपली आणि तुकोबांचीही ???

या जगात दिशाभूल कोणाची होत नाही - माझी, तुमची, सर्वांचीच - इतकेच काय प्रत्यक्ष तुकोबांचीही दिशाभूल झालेली ते या अभंगात सांगताहेत ...

तुम्हीं जावें निजमंदिरा । आम्ही जातों आपुल्या घरा ॥१॥
विठोबा लोभ असों देई । आम्ही असों तुमचें पाई ॥ध्रु.॥
चित्त करी सेवा । आम्ही जातों आपुल्या गावां ॥२॥
तुका म्हणे दिशा भुलों । फिरोन पायापाशीं आलों ॥३॥अभंगगाथा ५१०||