चूल
चुलीवरची भाकरी चुलीवरचे मटण असे खूप ऐकतो . अशा जाहिराती असलेल्या पाट्यांनी हॉटेल सजवून टाकलेली आहे आणि लोक चुलीवरच्या पदार्थांची चव घेण्यासाठी जाऊन तेथे जेवण करतात . चुलीवरच्या भाकरींची , चुलीवरच्या स्वयंपाकाची वेगळीच चव आहे , अशी एक सर्वसामान्य मान्यता आहे . महाराष्ट्रात चुलीवरच्या जेवणाला पसंती देतात . अनेक पारंपरिक पदार्थ चुलीवर केल्या जातात आणि काही पदार्थ तर चुलीवरच केल्या जातात . चुलीचे महत्त्व या काळातही विशेष असे आहे .
माझी आजी पाच पाच बर्नरची चूल फक्त दगड आणि मातीचा वापर करून करायची. खेड्यात चुली शेणाने सारवतात. तिला आजूबाजूला चूल बनवायला बोलवायचे. त्या चुलीला धुराडे पण असायचे. लहान असताना कुणाकडे जाताना मला घेऊन जायची तेव्हां चूल बघताना बघत बसायचो. त्यामुळे ही आवड निर्माण झाली.
चूल
चूल म्हणल्यावर कुणीही सांगेल की तीन दगडं किंवा दोन-दोन-दोन अशा सहा वीटा लावून चूल मांडतात. पण ही ढोबळ माहिती झाली.
मुळात चूल आणि चुला असे दोन प्रकार.
जेवणावळीना किंवा मोठ्या प्रमाणात जेव्हा जेवण तयार करतात तेव्हा स्वयंपाकी मांडतात तो तात्पुरता दगड किंवा वीटांनी बनवलेला तो चुला.
कळायला लागल्यापासूनच माझ्या भातुकलीचा श्रीगणेशा व्हायचा तो चूल मांडूनच. तीन दगड त्रिकोणी मांडले की झाली चूल. भातुकली खेळताना चुलीसाठी शिंपल्या किंवा खुबड्या वापरायचे. त्या आकाराने सारख्या असल्याने भांडी व्यवस्थित बसायची. मग त्यात छोट्या काड्या लाकडे म्हणून टाकायच्या आणि त्यावर खेळण्यातली भांडी ठेवून खोटे-खोटे जेवण शिजवायचे.
