भाषा (२) : शब्दवेध व शब्दरंग

छान चर्चा.
सकाळमध्ये दररोज भाषावैभव नावाचे शब्दांच्या महितीविषयक सदर येते.
त्यात तेलाविषयी खालील माहिती आली आहे ती रोचक वाटली.
तळून झाल्यावर कढईत उरलेल्या तेलासाठी ओरडेल, वरडेल किंवा दाढेल असे शब्द आहेत. तर विझलेल्या दिव्यातल्या उरलेल्या तेलासाठी दिपुष्ठेल असा शब्द आहे.

“दर्जोन्नती” संदर्भ >> अच्छा, मग इंग्रजी भाषांतर चुकले आहे का? Improvement पाहिजे improvisation पेक्षा

<< हा शब्द कोड्यांमध्ये वारंवार भेटतो ! >>
शब्द भेटतो की आढळतो?

Improvement आणि improvisation यांचे अर्थ वेगवेगळे आहेत. पण अनेकदा दोन्ही समानार्थी असल्या सारखे वापरले जातात
improvisation म्हणजे पूर्व तयारी नसताना आयत्यावेळी काहीतर सादर करणे , पियानोवादकांनी मूळ नोटेशन पासून फारकत घेणे असा अर्थ होतो, improvisation चा शॉर्ट फॉर्म improv. हा जास्त करुन स्टँड अप कॉमेडीच्या संदर्भाने वापरला जातो - एखादा शब्द किंवा विषय देऊन त्यावर आयत्यावेळी जोक्स सांगणे.
क्विल्ट करताना काही पॅटर्न नसताना छोटे छोटे तुकडे एकत्र जोडून शिवतात त्याला पण improv क्विल्टिंग म्हटलं जातं.
improvisation मधे सुधारणा किंवा दर्जात वाढ असे काही connotation नाही.

अवांतर भारतात अनेकदा इंटिमेशन हे सर्वनाम आणि इंटीमिडेशन हे त्याचं क्रियापद अशा अर्थाने वापरलेलं ऐकलं आहे. इंटिमिडेट मी अ‍ॅज सून अ‍ॅज पॉसिबल !
:कपाळबडवती:

इंटिमिडेट मी अ‍ॅज सून अ‍ॅज पॉसिबल !>>

आईग्गं !

इंटिमिडेट मी अ‍ॅज सून अ‍ॅज पॉसिबल

परिणय व प्रणय ?

असलाच संबंध तर व्यस्त असेल. परिणय झाल्यानंतर प्रणय रोडावतो असेच साधारण चित्र दिसते

अपभ्रंश नसावा. एकात प्र उपसर्ग व दुसऱ्यात परि उपसर्ग आहे. दोन्हीत नी - नय = नेणे हा धातु वाटतो आहे. प्रने आधिक्य किंवा उत्कर्ष, उच्च स्थान वगैरे प्रतीत होते, परिने चहू बाजूंनी, सर्व प्रकारे, पूर्णत्वाने, इत्यादी अर्थ प्रतीत होतात.

वा! आवडले.
सराई हा शब्द पाणपोई या कवितेत वाचला होता.

लग्नसराई म्हणजे लग्नातली धर्मशाळा (=मांडव?) की लग्न करणार्‍या सरांची आई..

‘ही घटकेची सुटे सराई, मिटले दरवाजे
जिवलगा, राहिले रे दूर घर माझे’

लग्नसराईत सराई हे 'सीझन', मोसम या अर्थाने असणार.
शेतीच्या बाबतीत जेव्हा कापणी-मळणी वगैरे करायची वेळ येते (हार्वेस्ट) त्याला सराई आली असं म्हणतात. 'आगोठ' म्हणजे पाऊस सुरू होण्याचा, जूनच्या सुरुवातीचा काळ.
हे कदाचित 'येणे' आणि जाणे, 'सरणे' या अर्थाने असू शकेल. 'सराई' बहुतेक 'भरभराटीचा काळ' याही अर्थाने बोली भाषेत वापरतात.

सराई म्हणजे (प्रवासातल्या) तात्पुरत्या मुक्कामाची जागा.
लग्नासाठी ‘वऱ्हाडं’ जमतात त्यांची सोय अशा ठिकाणी करतात. बहुधा त्यावरून ‘लग्नसराईचे दिवस आले’ असं म्हणायचा प्रघात पडला असेल का?

इथे असे दोन्ही अर्थ दिले आहेत.

अच्छा! उद्बोधक चर्चा.

ही घटकेची सुटे सराई, मिटले दरवाजे >> हो, खरंच की! हे विसरलोच.

उद्बोधक चर्चा.
"सराईत लोक आले" याचे तीन अर्थ निघतात.

छान चर्चा. वाचतोय.
शोकांतिका आणि शोकात्मिका यात काय फरक ?

सराव >>> सराई(इ)त >> अच्छा हा उगम आहे तर.

भा रा भागवतांचं एक रहस्यकथांचं पुस्तक आहे - घुमट. त्यात 'कडुनिंबावरचा लगन्या' नावाच्या गोष्टीत 'इष्टाकण्या' हा शब्द आहे. याचा अर्थ काय?

वाक्यं अशी आहेत ....

' तर्कबुद्धीला न पटणार्‍या या गोष्टी म्हणजे निव्वळ थोतांड होय.' बूट-इष्टाकण्या घातलेल्या पायांपैकी एकाची लाथ टेबलाच्या पोटभागाला मारून बाबुराव बोलला.

बाबूराव इष्टाकण्यांतून झिरपलेला घाम पुसण्यात गर्क होता.

Stockings असेल