भाषा (२) : शब्दवेध व शब्दरंग

Submitted by कुमार१ on 31 March, 2023 - 21:53

भाग १ इथे : https://www.maayboli.com/node/78349
......................................................................................................................
दोन वर्षांपूर्वी सुरू केलेल्या पहिल्या भागाची पृष्ठसंख्या बरीच वाढल्याने नवा भाग काढत आहे.
सर्व नव्याजुन्या वाचकांचे आणि प्रतिसादकांचे स्वागत !

नव्या वाचकांसाठी सूचना :
१. या भागात शक्यतो मराठी आणि अन्य मूळ भारतीय भाषांबद्दल लिहावे.
२. इंग्लिश आणि अन्य परदेशी भाषांमधील रंजक मुद्दे लिहिण्यासाठी हा धागा उपलब्ध आहे (https://www.maayboli.com/node/62893).

अर्थात ही विभागणी ढोबळमानाने आहे ;चर्चेच्या दरम्यान आंतरभाषिकता येऊ शकते.
सुस्वागतम !

येऊद्या भाषेविषयी काहीही..

अपभ्रंश, अर्थभ्रंश.. .. बहुरंगी आणि बहुढंगी शब्दप्रयोग.. आणि बरंच काही रंजन ..........

विषय: 
भाषा
शब्दखुणा: 
भाषा
चर्चा
पैलू
Groups audience: 
मराठी भाषा आणि व्याकरण
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users
शेअर करा

उलट मीच थँक्यू म्हणायला पाहिजे तुम्हाला धनुडी. तुम्हीच प्रतिसाद टिकवण्याबद्दल सुचवलं होतं.

Submitted by हरचंद पालव on 28 January, 2024 - 00:48

लष्टक
हा शब्द नेहमीच्या कोशात नाही परंतु जालावरील अन्य काही संदर्भांमध्ये

लष्टक लावणे - झंझट लावणे
असा अर्थ दिला आहे.

Submitted by कुमार१ on 29 January, 2024 - 05:50

"शबलित”चा नक्की कसा अर्थ घ्यावा ?>>>>>>
शबल म्हणजे मिश्र का?
Pied Kingfisher कवड्या खंड्या यालाच शबल धीवर असंही एक नाव आहे. याचा रंग काळा पांढरा असतो

Submitted by ऋतुराज. on 29 January, 2024 - 21:22

शबल म्हणजे मिश्र का?
>>> एक अर्थ तसा दिसतोय :

शबल a Variegated. n Confused intermixture.
वझे शब्दकोश
..
पण वरती मी दिलेल्या वाक्यामध्ये असा दिसत नाहीये.
तिथे तो क्षीण या अर्थीच दुसरा तसा शब्द, असं वाटतं आहे.
? दुर्बल

Submitted by कुमार१ on 29 January, 2024 - 21:50

Happy
ऋग्वेद काळात मुक्तछंद नव्हता >>
हरचंद पालव, इतकं विस्तृत लिहील्याबद्दल आधी दंडवत घ्यावा! किती व्यासंगी लोक आहेत मायबोलीवर!

Submitted by छल्ला on 30 January, 2024 - 02:01

हरचंद पालव, इतकं विस्तृत लिहील्याबद्दल आधी दंडवत घ्यावा! किती व्यासंगी लोक आहेत मायबोलीवर! >>>>>> अगदी अगदी सहमत
हपा आपल्या व्यासंगास दंडवत...

Submitted by ऋतुराज. on 30 January, 2024 - 08:53

हरचंद पालव, इतकं विस्तृत लिहील्याबद्दल आधी दंडवत घ्यावा! किती व्यासंगी लोक आहेत मायबोलीवर!+१११११११११११११११११११

Submitted by किल्ली on 30 January, 2024 - 09:12

>>>"शबलित”चा नक्की कसा अर्थ घ्यावा ?>>>>>>
हिंदीत असे अर्थ दिलेत - चितकबरा, रंग बिरंगा
https://www.hindwi.org/hindi-dictionary/meaning-of-shablit
>>किती व्यासंगी लोक आहेत मायबोलीवर!>>> +१

Submitted by तोमीन on 30 January, 2024 - 21:07

तुम्हा सर्वांच्या प्रतिसादामुळे मी बाष्पगद्गगदित झालो आहे. त्यात व्यासंग वगैरे म्हटल्यावर माझा सखाराम गटणे झाला आहे.

Submitted by हरचंद पालव on 31 January, 2024 - 02:38

वैशिष्ट्यपूर्ण ..
अनूढ, अनूढा = लग्न न झालेला; अविवाहित. [सं.]
अनूढमातृत्व = विवाहपूर्व मातृत्व.
मराठी शब्दकोश (महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळ)

( पण नुसता ‘नूढ’ शब्द नाही).

Submitted by कुमार१ on 2 February, 2024 - 21:07

कारण ते अ+नूढ नाही, अन् + ऊढ आहे.
ऊढ म्हणजे विवाहित. नवविवाहितेला नवोढा म्हणतात ते त्यावरूनच.

Submitted by स्वाती_आंबोळे on 2 February, 2024 - 21:36

ऊढ म्हणजे विवाहित.>>> छान.

आता गंमत पहा :

उढा = बांबूचा एक प्रकार
मोल्सवर्थ शब्दकोश
इथे उ (ह्रस्व) आहे.

Submitted by कुमार१ on 2 February, 2024 - 21:48

पावन आणि अनल दोन्हीचा अर्थ अग्नी असा आहे ना? मग विष्णु सहस्रनामात एकाच श्लोकमध्ये ही नावे जोडून का? काही फरक आहे का त्यांच्यात?

भूतभव्यभवन्नाथः पवनः पावनोऽनलः ।
कामहा कामकृत्कान्तः कामः कामप्रदः प्रभुः ॥ ३२॥

Submitted by सामो on 3 February, 2024 - 09:52

(तू) तिन्ही (भूत, वर्तमान, भविष्य) काळाचा नाथ, (तूच) वायू , (तूच) पवित्र अग्नी। असे आहे का ते?

Submitted by मानव पृथ्वीकर on 3 February, 2024 - 10:27

“ह्रदयाविष्करण” असा शब्द अडला. कोशात सापडेना. य. न. केळकर लेखक असल्याने चूक होण्याची शक्यता नव्हती.

नंतर “उखळबेरीज” हा अडलेला शब्द कोशात शोधतांना “विष्करण” चा उलगडा झाला !

उखळबेरीज, उखळापाखळ = दोषा विष्करण करणें,
दुष्कृत्य उजेडांत आणणें Happy

Submitted by अनिंद्य on 5 February, 2024 - 07:38

आविष्करण - प्रकट करणे , उघडकीस आणणे

उखाळी - उखाळीपाखाळी - एखाद्याचे वैगुण्य काढून उपस्थित केलेले भांडण.

दोन्ही अर्थ शब्दरत्नाकर - वा गो आपटे.

Submitted by भरत. on 5 February, 2024 - 08:26

Pages