शब्दवेध व शब्दरंग (४)

लहानपणी हे एक गाणं ऐकलं होतं त्यात 'लागी' शब्द होता.

कावळा म्हणे मी काळा, पांढराशुभ्र तो बगळा, दिसतसे
वाहवा तयाची करीती, मजलागी धिक्कारिती, लोक हे
मग विचार त्याने केला
पैशाचा साबू अणिला
लाविला सर्व शरीराला
दगडाला घाशीत बसला, बहुबळे
रक्त त्यामुळे, वाहू लागले
घाबरा झाला, शेवटी बिचारा मेला

इथे 'लागी' चा अर्थ 'मात्र' असावा.

<भाषांतर/अनुवाद>> खूप छान स्पष्टीकरण. आवडले.
मस्त धागा आहे हा

मामी मस्त आठवण काढलीस.

कावळा म्हणे मी काळा,
पांढराशुभ्र तो बगळा,
दिसतसे ||१||
वाहवा तयाची करीती,
मजलागी धिक्कारिती,
लोक हे ||२||
मग विचार त्याने केला
पैशाचा साबू अणिला
झडकरी||३||
फासुनी सर्व शरीराला
खडकाशी घाशित बसला
नदीवरी ||४||
घाशिले अंग बहु बळे
रक्त त्यामुळे, वाहू लागले
घाबरा झाला,
बापुडा शेवटी मेला ||५||

- रा देव

अरे वा सामो. तुलाही हे गाणं माहित आहे.

लागीं —शअ. १ करितां; साठीं; प्रत. 'तुजलागी; तेथ कीजैल प्रबंधु । मुनिजनालागि ।' -भाए ३६. २ जवळ; लगत. ३ ला; स. 'किती शिकवूं तुजलागीं । मनारे प्रीतिधरी हरीपाईं ।

होय गं मामी आई म्हणायची ना. हे मला बालभारतीमध्ये सापडले.

भाषांतर/अनुवाद

फरक समजला.
पद्यासाठी “भावानुवाद” असतो. तोही शब्द योग्य वाटतो.

भावानुवाद: चपखल शब्द आहे.

भाषांतर/अनुवाद
“भावानुवाद”
खूप छान चर्चा.
बरीच माहिती मिळाली

भावार्थदीपिका ❤

भावार्थदीपिका.. तो फार गोड असून मला आवडतो>> +१.

मजलागी >> "मजला/मला" असा अर्थ मजलागी लागला. वरती भरत यांनी तो दिलेला आहेच.

जया वर्णिती वेद शास्त्रे पुराणे । जयाचेनि योगे समाधान बाणे । तयालागी हे सर्व चांचल्य दीजे । मना सज्जना राघवें वस्ती कीजे ।।

हरिणीचे पाडस | व्याघ्रे धरियेले | मजलागी जाहले | तैसे देवा ||

सुखालागी करिसी तळमळ । तरी तू पंढरीसी जाय एक वेळ।। मग तू अवघाची सुखरूप होसी । जन्मोजन्मींचे दु़ःख विसरसी ।।

>>>>>जया वर्णिती वेद शास्त्रे पुराणे । जयाचेनि योगे समाधान बाणे । तयालागी हे सर्व चांचल्य दीजे । मना सज्जना राघवें वस्ती कीजे ।।
सुरेख उदाहरण हपा. दिवस छान सुरु झाला. आज आंघोळ करुन, मनाचे श्लोक म्हणते.

अरेच्चा!
रोचक!

रोचक मीठ रेचक असतं वाटतं.

रोचक, रेचक

हम्म, म्हणजे एक रोचक हा साहित्यातील "रोचक" तर दुसरा रोचक हा स्वादातील "रोचक".

(वि)रेचन

यावरून “विरोचन” आठवला. मात्रेचा फरक. आमच्या एका स्नेहींचे नाव.

ते नावाचे दोन अर्थ सांगतात :

- प्रकाशमान, चकाकदार, चमकणारा

- चंद्रमा

विरोचन चंद्राला तसेच सूर्याला सुद्धा म्हणतात. (पृथ्वीवर प्रकाश देणारे हे दोन(च) ग्रह/तारे म्हणुन असावे. म्हणजे तेवढे प्रकाशमान म्हणुन.)

रुच् - रोच् याचा अर्थ प्रकाशणे, चमकणे असाही आहे.
त्याला ल्युट् प्रत्यय लागुन, वि उपसर्ग लागुन बनला असावा का हा शब्द? ( हर्पा?)

एक छान हिंदी कविता आली आहे मला फॉरवर्ड म्हणून!
भरताला जेव्हा हे कळले की कैकेयी ने त्याच्या अनुपस्थितीत, दोन वर मागून रामा ला चौदा वर्षे वनवास आणि त्याला राज्याभिषेक करण्याचा घाट घातला आहे, तेव्हा त्याने कैकेयीची जी निर्भत्सना केली, त्यावरुन.
तर त्यात, कैकेयी ला एकदा 'त्रिये' असे संबोधले आहे. म्हणजे दशरथाची तिसरी राणी, असे का?
मग 'प्रिये' म्हणजे पहिली पत्नी हे योग्य राहील!

<रोचक, रेचक> भारी आहे

<रोचक, रेचक> भारी आहे

तिसरी (स्त्रीलिंगी क्रमवाचक) म्हणजे तृतीया.
त्रिया म्हणजे तिसरी नसावे.
त्याचा अर्थ स्त्री असा दिला आहे. बहुतेक स्त्री शब्दापासुन त्रिया शब्द आला असावा, तसे काही ठिकाणी नमूद केले आहे. त्रिया - हे त्रिये.