अहोऽऽ मुंबईत रिक्षा चालत नाहीत

मस्त लेख.
जनरली रिक्षांना जरा कमी लेखलं जातं आणि आमच्याकडे टॅक्सी च असतात रिक्षा नाही हे अभिमानाने म्हटल जातं मुंबईकरांकडून. पण माझा अनुभव वेगळा आहे थोडा.
VT हून आमचं ऑफीस तसं जवळच होतं. मधल्या गल्ली मधून अगदी चालत जाण्यासारख. पण कधी कंटाळा आला तर बस आणि शेअर टॅक्सी ची सोय ही होती. त्या टॅक्सी इतक्या खराब असत . सीट कवर घाणेरडी, दार कशी तरी लागणारी , पाय ठेवतो तिथे कचरा ई... म्हणून मी कधी ही टॅक्सी घेत नसे पुढ्यात आली तरी... त्या मानाने बेस्ट बस खूपच स्वच्छ आणि डिसेंट होती. ठाण्याला स्टेशन वर येण्यासाठी लागणारी रिक्षा ही खूपच स्वच्छ असे.

तूला संपूर्ण नव्या मुंबईमधे फूड कल्चर आणि टेस्ट सापडली नाहि का रे ?
>>>>>>
खरेच नाही. मुंबई लेव्हलची बिलकुल नाही. >>> + 11111

खरेच नाही. मुंबई लेव्हलची बिलकुल नाही. ...... ..+१.

चेंबूरला (जे मुंबईचे उपनगर आहे) देखील पणशीकरांची सुतरफेणी असते तशी अजूनही मिळत नाही.
ब वडा वगैरेला मुख्य मुंबईतील चव येथे नाही.

सीट कवर घाणेरडी, दार कशी तरी लागणारी , पाय ठेवतो तिथे कचरा ई>> यात भर म्हणजे सीट डाव्या टोकाला डाव्या बाजूला बरीच झुकलेली असे (मधून डावीकडे उतार) तिथे बसले की घसरून डाव्या दाराकडे ढकलला जाई प्रवासी.
उजव्या बाजूला त्यामानाने कमी घसरण होई.
काही सीट्सना पुढल्या बाजूने उतार असे, हळुहळु घसरत पुढे जायचे मग परत मागे सरकून बसायचे. कळकट वासही असे.
(माझे ऑफिस बलार्ड पिअरला होते, दोन वर्षे. चालतच जावे लागे पण नंतर रे रोड, माझगाव डॉक ते लॉयन गेट कुठेही जावे लागे. त्याकरता टॅक्सी/बस)

दक्षिण-मध्य मुंबई चाळ संस्कृती हा स्वतंत्र लेखाचा नाही तर कधीही न संपणार्‍या लेखमालेचा विषय आहे Happy>>> 'चाळ नावाची वाचाळ वस्ती ' या नावाची दूरदर्शनवर मालिका यायची... त्यावेळी लहान होते.. पण अंधुक आठवते ती मालिका.. अभिनेते चंदू पारखी आणि उषा नाडकर्णी होत्या त्यात... ते आठवतेय..

अंजु धन्यवाद!
असामी आणि विक्षिप्त मुलगा मम मिठाई वाला... नाव सांगितल्याबद्दल धन्यवाद!

Dakc, कोपरखैरणे हा भाग आता निश्चितच खूप बदलला असेल.
२००० क्या आधी जेव्हा तिकडे ट्रेन नव्हत्या अगदी गावा सारखे भाग होते किंवा चिकार मोकळी जागा होती.

.

नववदीच्या दशकाच्या आधी वाशीत सेक्टर ६ , कामगार हॉस्पिटल च्या ठिकाणी छान रस्ते होते. मोकळी ऐसपेस जागा होती. सध्या जिथे वाशी बस स्थानक आहे त्या चोकाच्या तीन बाजुला खारफुटीचे जंगल , मोकळी जमीन होती. फक्त एकाच भागात घरे /कल्ब/ हॉस्पिटल होते. सेक्टर १७ न्हवते. वाशी गाव सोडले तर अगदी परदेशात राहिल्यासारखे वाटत होते.
१९८३ मध्ये सिडकोच्या बसचा स्ट्राईक झाला मग १९८४-८५ मध्ये महाराष्ट्र ST आणि BEST ने मुंबई ते नवीन मुम्बई बस चालु केल्या तसेच नॉन सिडको बिल्डर वाशी/ नवी मुंबईत आले आणि मग काही भागात कच्चे रस्ते आले. १९८५ च्या आधी सिडको सोडुन एकही बिल्डर न्हवता. थोडे विषयांतर होत आहे आता मुळ विषयाकडे
दक्षिण मुंबईचे आमच्या घरात सगळ्यानाच क्रेझ आहे पण रिक्षा नाही याचे वाईट वाटते. सीट कवर घाणेरडी, दार कशी तरी लागणारी , पाय ठेवतो तिथे कचरा असल्याने टॅक्सी मध्ये बसवत नाही. त्यामुळे दक्षिण मुंबईत गेलो तर बसनेच प्रवास.

आता त्या जुन्या पद्मिनी टॅक्सी नसतील

मला खरंच आश्चर्य वाटते की अशा टॅक्सीज माझ्या वाटेला कशा आल्या नाहीत? अर्थात माझ्या लहानपणी टॅक्सी फारशी माहीत नव्हती.कारण बऱ्याच गोष्टी जवळच होत्या.
नंतर कॉलेजमधून किंवा ऑफिसला जाताना टॅक्सी केली तरी चांगल्या असायच्या.
नाही म्हणायला एकदा ड्रायव्हरने मागचे दार घट्ट ओढून लावले होते. जरा प्रॉब्लेम है म्हणून बोलला होता.

मुंबईतील टॅक्सी म्हटल्या की मलाही कळकट्ट, कुबट वाहन आणि उर्मट अरेरावी करणारे ड्रायव्हर, परत नियम पाळणे वगैरे इसपूर्व शक्य असेल. त्यामानाने उपनगरातील रिक्षा चालक गरीब असतात (हे त्यांना वाचायला देऊ नका... चार दोन स्युसाईड करतील उगाच!). मला तर रोखठोक पुणेरी रिक्षावाले ही आवडतात पण मुंबईचे कॅबी... नको रे बाबा! फसवायला बसलेले असतात!

उपनगरातील रिक्षा चालक गरीब असतात ..... कधीची गोष्ट ही?मालाड गोरेगाव साईडचे रिक्षावाले महा उर्मट,बिलंदर असतात.बिलंदरपणा समजू शकते.पण समोरच्याची काही अडचणी असतील हे विचारात घेतले जात नाही.वडील हॉस्पिटल मध्ये होते.त्यावेळी आईला घेऊन परत घरी सोडून यायचे होते.आईच्या हातात काठी पाहूनही तिकडचे रिक्षावाले ,रिक्षा थांबवायचे नाहीत.याउलट आमच्याकडचे रिक्षावाले खूप चांगले आहेत.

आता त्या जुन्या पद्मिनी टॅक्सी नसतील >> पद्मिनी गेल्या हल्ली .पण काही काळ santro, मारुती व्हॅन ह्या ही होत्या पद्मिनी बरोबर. ती van तर सर्वात वाईट असायची. टॅक्सी तर कळकट असायचीच पण त्यांच्या कडच्या नोटा ही फारच soiled असायच्या. आम्हा rbi वाल्यांना कोऱ्या करकरीत क्रिस्प नोटांची सवय . असो. पद्मिनी किंवा santro मध्ये मागे तीन जण बसले की फारच चिकटून बसावं लागे. ते टाळण्यासाठी पुढे बसले तर तो कळकट ड्रायव्हर बाजूला ...
ठाण्यातील रिक्षावाले मिक्स आहेत अस वाटत. कधी कधी खूप चांगले ही मिळतात. पण रिक्षा स्वच्छ असतात अस वाटत. सीट कव्हर चांगली असतात.

प्रिमियर पदमिनीच्या टॅक्सीज आवडायच्या मला, तसा कमीच प्रवास व्हायचा त्यातून पण अनुभव चांगला. बाबा प्रिमियरमधे असल्याने त्यांच्या कंपनीच्या टॅक्सीत बसल्याचा आनंद व्हायचा. जास्त करुन मुंबईत मला चालायला किंवा डबलडेकर बसमधे वरती बसायला आवडायचं.

पुण्यात दिवसा रिक्षा ओके, पहाटेच्या वेळेचा अनुभव बरेचदा चांगला नाहीये, फसवतात. अगदी पुर्वी दादर पुणे रात्रीचा प्रवास करुन साडेपाच सहाला पुण्यात पोचायचो. एनिवे रिक्षेचे सगळीकडेच मिश्र अनुभव येतात.

Taxi अस्वच्छ असल्याचा अनुभव नाही... तसा खूप जास्त अनुभव नाही तरीही.

ठाण्यातील रिक्षावाले..काही चांगले पण होते... आणि खूप सारे नग ही भेटले.. विशेषकरून त्यांना ठराविक किंवा लांब भागातच जायचं असायचं.
मग ते जवळील किंवा नको असणाऱ्या फेरीना नाही म्हणणार.

पण मग एक नियम केला गेला की कुठल्याही रिक्षावाल्याला मीटर ओपन असेल तर एरिया ऐकून नाही म्हणता येणार नाही... त्यामुळे त्यांना थोडा तरी वचक बसला.

मी २०२१ ला मुंबईत आलो. तेव्हा Covid मुळे माझी कारच वापरायचो. तसेच कोलशेत रोड ठाणे ते कांजुरला ओफिसला जायला सोयीचे Public transport नाही तेव्हा कारच बरी पडते. अधेमधे रिक्षा वापरतो. ठाणे-कांजुर कोणी नाही म्हणत नाही
सोबोत जायला आधी लोकल, टॅक्सी वापरायचो, पार्कींग शोधायच्या भितीने, पण खुप दमायला होत. पण आता कार वापरतो. जहांगीरच्या बाजुला के. दुभाष रोड वर मिळते हमखास पार्कींग. तिथे कार लावुन पायी फिरायचे. टॅक्सीच्या कळकट पणा बद्द्ल वरिल पोष्टींशी सहमत.

मूळ लेख वाचला नाही. प्रतिसाद वाचले. माझा जन्म १९६८ चा. १९७४ पर्यंत घाटकोपरला होतो. तोवर तिथे रिक्षा नव्हत्या. बसने शक्य नसेल तिथे बाबा आम्हांला टॅक्सीने फिरवायचे. त्या काळात ही चैन मानली जायची. १९७४ ला बोरिवलीला आलो. इथेही रिक्षा कधी आल्या ते आठवत नाही. पण मी प्राथमिक शाळेत असताना शाळेच्या स्नेहसंमेलनानंतर आईसोबत रात्री उशिरा टांग्याने घरी आलो होतो, हे आठवतंय. शाळेत बसने जायचो. पण अगदी दहावी किंवा कॉलेजमध्ये असतानाही बस येत नाही, खूप गर्दी आहे म्हणून रिक्षा केल्याचे आठवत नाही. अनेकदा चालत आलो आहे. एकदा तर भर पावसात.
Late 70s मध्ये रिक्षा सुरू झाल्या असणार. खूप सामान असले तर बाबा रिक्षाने यायचे.

तसंच त्या काळी कपडे , स्वयंपाकाची उपकरणे घ्यायला दादरला जात असू. दादरहून मिक्सर आणल्याचं आठवतंय. शिवाय आईच्या डायरीत अशाच नोंदीही आहेत.
हे चित्र फार पटकन बदललं.

शेअर टॅक्सीचा उल्लेख आला, पण शेअर रिक्षा आल्या नाहीत. बोरिवलीत काही रूट्सवर शेअर रिक्षा आहेत. मध्ये भांडुपला गेलो तर फक्त शेअर रिक्षा. एकट्या प्रवाशाला स्टेशनवर वाली नाही.

भरत, रिक्षा साधारण 75 नंतर सुरू झाल्या. तेव्हा फ्रंट इंजिन रिक्षा होत्या. भलताच आवाज करत आणि प्रवासी सीट वरून उडत असे. गोरेगाव पूर्वेला पहिली रेअर इंजिन रिक्षा 82 मधे आली हे आठवतेय. रिक्षा ही तेव्हा चैनच होती. आता चालत दहा मिनिटांवर असलेल्या स्टेशनला जाण्याकरता लोकं रिक्षाला हात दाखवतात तेव्हा गंमतच वाटते.

जन्माने मुंबईकर नसले तरी खाडीच्या एका बाजूला केवळ टॅक्सी आणि दुसऱ्या बाजूला रिक्षाही असते हे लहानपणापासून माहितीये. गिरगाव सोडून मुंबईच्या बहुतेक सर्व मराठी भागात नातेवाईक विखुरलेले असल्याने आणि दर सुट्टीत किमान 80% नातेवाईक तरी भेटले पाहिजेत असा आईचा उत्साह असल्याने मालाड ते मुंबईतली विविध मराठी पॉकेट्स लहानपणी फिरले आहे. नंतर स्वतःच पार्ल्यात राहायला लागल्यावर कामामुळे मुळची मुंबई ओळखीची झाली. अंधेरीतला जेम ड्रेसवाल्याचा माणूस खरेदीला मुंबईला जायचं म्हणाला अंधेरीत बसून तेव्हा मुंबई आणि उपनगर हा फरक लख्ख कोरला गेला डोक्यात.
बाकी मुंबई आणि उपनगरात सगळीकडचे खाणेपिणे व इतर गोष्टी स्पेशल/ नॉन स्पेशल/ ठीक वगैरे आहेत. पण मंगलदास मार्केट, भुलेश्वर, गुलालवाडी हा मार्केट एरिया आणि फोर्ट, काळा घोडा, जहांगीर, कुलाबा कॉजवे, NCPA, नरीमन पॉईंट वगैरे गोष्टींना तोड नाही. उपनगरी मुंबईत ही मजा नाहीच. हे सगळे भाग नसते तर मुंबई सहनच झाली नसती मला. उपनगरात राहून लोकल अंगवळणी पडल्यावर हे सगळे अगदी घराशी नसले तरी हाताच्या अंतरावर आहेच असं वाटायचं. आता वसईत आल्यानंतर माझ्यासाठी मुंबईची हद्द दहिसर, ऐरोली आणि वाशी (मुंबईचे एन्ट्री पॉईंट टोल नाके) हीच झालेली आहे. आणि फोर्ट वगैरे भाग म्हणजे विरार ट्रेन नावाचे हॉरर पार केल्यावरच मिळणारे बक्षीस.

आवडला लेख .
मला स्वतःला मुंबईतील टॅक्सी आणि रिक्षा कधी कळकट नाही वाटल्या, काही अपवाद वगळता.
आमच्या इथे तर कॉलनीच्या समोरच्या रस्त्यावर दादर माटुंग्यासाठी फक्त टॅक्सी , आणि कॉलनी च्या मागच्या सायन पनवेल रस्त्यावर रिक्षा असे दोनहि ऑपशन्स आहेत. मुंबईत असून सुद्धा सेंट्रल लोकेशन आहे. रिक्षाने बांद्र्याला पण जात येते तसेच बाकी ठिकाणी जायला टॅक्सी किंवा बस. बसची frequency पण चांगली आहे.

आता पाच वर्षांनी दिलेल्या भेटीत बदललेल्या (बृहन )मुंबईची झलक अनुभवायला / बघायला मिळाली. लोकलचा प्रवास, काळी पिवळी ac विरहित टॅक्सी, वर्षांनु वर्षे तसच राहिलेलं दादर, खूप झपाट्याने विकसित झालेली नवी मुंबई, ac buses चा सुळसुळाट (?), स्टेशन मधले escalators, ticketing मशिन्स...

ऋन्मेऽऽष, मी सुध्दा DAKC मध्ये बरेच वर्षे काम केले आहे. आत्ता तिथे उतरती कळा लागली आहे.

.

दिसायला लागले वाटतं.