शब्दार्थ

Submitted by admin on 3 June, 2008 - 19:11

एखाद्या शब्दाचा अर्थ हवाय? मग तो इथे विचारा.

या आधिचे संभाषण या दुव्यावर सापडेल.

विषय: 
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users

तुम्हाला लॅटिन नाव हवं होतं हे माहित नव्हतं Happy
प्रत्येक प्राण्याला, कीटकाला, पक्ष्याला इंग्लिशमधे कॉमन नाव आणि शास्त्रीय नाव अशी दोन प्रकारची नावं असतात.

'सोळा मुळे सुळसुळीत' या वाक प्रचाराचा अर्थ 'कितीही कान उघाडणी केली तरी एखादा माणूस त्याचे वर्तन सुधारत नाही' असा आहे.
यातील 'सोळा मुळे' ची व्युत्पत्ती काय? 'मुळे' म्हणजे खायचे मुळे की अन्य काही?

मुळे झाडाची (रुट्स ह्या अर्थाने). काहीच पाणी (इथे उपदेश) शोषल जात नाही, बदल दिसत नाही. पालथ्या घड्यावर पाणी ह्या अर्थाने.

इंग्लिश मध्ये 'portmanteau word' असा एक जोडशब्दाचा प्रकार आहे. म्हणजे एका शब्दाचा सुरवातीचा काही भाग दुसर्या शब्दाच्या शेवटच्या भागास जोडून एक नवा शब्द होतो. उदा.
breakfast + lunch = brunch.
मराठीत अशी संकल्पना असल्यास तिला काय म्हणतात? त्याची काही उदाहरणे जाणून घ्ययला आवडतील. मला आता एक सुचले ते असे : आमरस + श्रीखंड = आम्रखंड <
( 'समास' हा २ पूर्ण शब्दांचा संयोग असतो. तेव्हा वरील प्रकार वेगळा आहे.)

कुमार१, त्याला मराठीत काय म्हणतात ते माहीत नाही. पण असा एक शब्द शाळेत शिकलेला आठवला: धुरके (धुळ + धुके)

मला पण मध्यमपदलोपी समास असेच वाटतेय . मियांकी (टांग ) तोडी नावाचा राग त्या समासाचे उदाहरण म्हणून देत असू आम्ही

परिमार्जन ह्या शब्दाचा नक्की अर्थ काय होतो? उदा: पापाचे परिमार्जन

पाप तर आपल्याला भरुन द्यावे लागत असते ना? एक तर कुणीतरी आपल्याला दंड देतो नाहीतर आपण स्वत:हून पापाची शिक्षा भोगायला तयार होतो. मला नक्की शब्दबद्ध करता येत नाही. थोडी मदत कराला का इथे कुणी? धन्यवाद.

बी 'मार्जन म्हणजे धुवून काढणे'
'प्रातःकाळी करी बाळा शौचादि मुखमार्जन' आठवतंय ना.
परि म्हणजे एकंदरित, संपूर्ण ई अर्थाचा उपसर्ग.(उपसर्ग म्हणजे एखाद्या शब्दाच्या अगोदर जोडून लावायचा शब्दं)
पापाचे परिमार्जन म्हणजे संपूर्ण पाप धुवून काढणे.

म्हणजे समजा तू कुणाचे पैसे चोरलेस आणि नंतर लगेच परत करून क्षमा मागितलीस आणि त्याने क्षमा केलीही तर तुला दंडही मिळाला नाही, शिक्षाही भोगायला लागली नाही. परिमार्जन झाले.

>> 'समास' हा २ पूर्ण शब्दांचा संयोग असतो. तेव्हा वरील प्रकार वेगळा आहे
हो - हे बरोबर आहे. हा समास नाहीये. आय स्टॅन्ड करेक्टेड. Happy

इब्लिस, व्हय.

खोबरेल/एरंडेल ही उदाहरणं सुचतायत. (खोबर्‍याचं/एरंडाचं तेल - 'ते' गायब झाला.)

अंतःकरणपूर्वक पश्चात्ताप, (ज्याच्या बाबतीत पाप/चूक/गुन्हा घडला असेल त्याच्याकडे) कबुली आणि क्षमायाचना, शक्य असेल तर त्याच्या झालेल्या हानीची भरपाई असे पापक्षालनाचे मार्ग आहेत.>>

अरे वा!
माझ्या वरच्या उदाहरणात नेमकं हेच आलंय.

मला हड़कवणे या शब्दाचा अर्थ सांगा प्लीज . माझ्या सीनियरने हा शब्द बोलता बोलता वापरला आणि माझी जी अमराठी कलिग आहे तिला या शब्दाचा अर्थ हवा आहे . जमल्यास इंग्लिश प्रतिशब्दही सांगा. म्हणजे मला भाषांतर करताना सोपे जाईल Happy

जाई....हडकवणे हे क्रियापद....सुकविणे या अर्थाने वापरले जाते असे मला स्मरते.....ह्याला Dry असा इंग्लिश प्रतिशब्द मिळतो. तुझ्या सीनिअरने वापरलेले पूर्ण वाक्य तुला आठवत असेल तर ते इथे दे म्हणजे कोणत्या संदर्भात क्रियापद आले त्याचा अंदाज येईल.

झापलं या अर्थाने वापरलं असेल.
पण हडकणे या शब्दाचा अर्थ वाळणे, (चिखलाचा वरचा पापुद्रा वाळून अश्या वड्या पडल्यासारखा दिसतो, तेव्हा चिखल हडकलाय, असं म्हटलं जातं.)

काहीवेळा लोक फोनेटीकली सिमिलर शब्द वापरून काम टाकतात. लहान मुलांनी म्हटलेली गाणी कविता आठवा Wink इथे 'त्याने मला चांगलंच खडसावलं' ऐवजी 'हडकवलं' असा शब्द घुसवला गेलेला असण्याची शक्यता आहे.

फुंद या शब्दाचा अर्थ काय? मी नेहमी धुंद-फुंद असा जोड शब्दच ऐकलाय ; नुसता फुंद कधी ऐकला नाहीये.

म.वा.धोंडांच्या 'ज्ञानेश्वरीतील लौकिक सृष्टी'त हा शब्द आलाय (प्रस्तावनेत). माझे लेख छापून आले, मल लोक ओळखू लागले तसा माझा फुंद वाढू लागला अशा अर्थाचे वाक्य आहे. वाक्यावरून मी 'गर्व' असा अर्थ घेतलाय. तो बरोबर आहे का?

"...मल लोक ओळखू लागले तसा माझा फुंद वाढू लागला...."

~ या ठिकाणी "गर्व" ऐवजी "आत्मविश्वास" चे प्रयोजन असावे, लेखकाचे. गर्व कित्येक वेळा पोकळ कारणामुळेही येत असतो, पण आत्मविश्वासामागे काहीतरी निश्चित कारण असू शकते....चांगले.

Pages