मराठी भाषा दिवस २०१२ - एक होते कुसुमाग्रज

कुसुमाग्रजांची कविता ’पाचोळा’

हे गीत इथे ऐकता येईल

रसग्रहणात्मक दोन शब्द.

(हा लेख कुसुमताईंनी कुसुमाग्रजांच्या ७५व्या वर्षानिमित्त लिहीला होता. या लेखाला खास घरगुती आठवणींचा स्पर्श आहे. आणि जिच्या नावाने तात्यासाहेब कवी म्हणून प्रसिद्धीच्या शिखरावर पोहोचले ती बहीण कुसुम यांचा हा मनस्पर्शी लेख.)

आम्ही शिरवाडकर

'स्मृती' ही 'विशाखा' या काव्यसंग्रहातील एक गाजलेली कविता आहे.
.......
नवलाख तळपती दीप विजेचे येथ
उतरली तारकादळे जणू नगरात
परी स्मरते आणिक करते व्याकुळ केव्हां
त्या माजघरातील मंद दिव्याची वात.........

हे कुसुमाग्रज ! तुम्हि रहिवासी गगनाचे -
परि कृतार्थ केली तुम्ही मराठी माती
या मातीमधल्या अगण्य अणुरेणूंची
जोडलीत सार्‍या नक्षत्रांशी नाती

२७ फेब्रुवारी, महाकवी कुसुमाग्रजांचा जन्मदिवस, जो आज सन्मानाने ‘मराठी भाषा दिवस’ म्हणून साजरा केला जातो. खुद्द पु. लं. नी म्हणले आहे ‘फलज्योतिषी माणसाचे जन्मनक्षत्र पाहतात. मला त्या शास्त्रातले अजिबात गम्य नाही. त्यामुळे माझे जन्मनक्षत्र मला ठाऊक नाही. परंतु माझे तारुण्य जन्माला आले ते कुसुमाग्रजांनी मराठी साहित्याच्या आकाशात सोडलेल्या ‘विशाखा’ नक्षत्रावर..’

कुसुमाग्रजांनी आपल्या असामान्य प्रतिभेने अनेक पिढ्या प्रभावित केल्या आहेत... आम्हीही त्यातलेच एक.

नाटककार वि.वा.शिरवाडकर लिखित ‘नटसम्राट’ हे नाटक मराठी रंगभूमीच्या इतिहासातील महत्त्वाचे पान. नटसम्राटच्या भाषेची जादू आणि कुठल्याही कसबी नटाला आव्हान वाटेल अशी आप्पासाहेब बेलवलकरांची व्यक्तिरेखा आजही अनेकांना आकर्षित करते.

कुसुमाग्रज आणि त्यांचे समकालीन कवी