अष्टादशी

उपनिषदांचा अभ्यास - भाग ४ - न तत्र चक्षुर् गच्छति

केनोपनिषद
ॐ केनेषितं पतति प्रेषितं मनः केन प्राणः प्रथमः प्रैति युक्तः ।
केनेषितां वाचमिमां वदन्ति चक्षुः श्रोत्रं क उ देवो युनक्ति ॥ १ ॥
कुणाच्या इच्छेने आणि प्रेरणेने मन धाव घेते ? कुणी योजलेला प्रथम प्राण हालचाल करतो ? कुणाच्या इच्छेने प्रेरिलेली ही वाणी (लोक) बोलतात ? कोणता देव चक्षु आणि श्रोत्र यांना त्या-त्या कामी योजतो ?

श्रोत्रस्य श्रोत्रं मनसो मनो यत् वाचो ह वाचं स उ प्राणस्य प्राणः ।
चक्षुषश् चक्षु: अतिमुच्य धीराः प्रेत्यास्माल्लोकात् अमृता भवन्ति ॥ २ ॥

उत्तिष्ठत् जाग्रत् - उपनिषदांचा अभ्यास - भाग १

"उपनिषदांचा महिमा अनेकांनी गाइला आहे. कवीने म्हटले आहे, हिमालयासारखा पर्वत नाही आणि उपनिषदांसारखे पुस्तक नाही. पण माझ्या दृष्टीने उपनिषद् हे पुस्तकच नाही. ते एक प्रातिभ दर्शन आहे. शब्दात मांडायचा प्रयत्न केला असला तरी शब्द लटपटले आहेत. पण निष्ठा मात्र उमटली आहे. ती निष्ठा ह्रदयात भरुन आणि शब्दांच्या सहाय्याने शब्द बाजूस सारुन अनुभव घ्यावा तेव्हाच उपनिषद् उमगते.