भाषा (२) : शब्दवेध व शब्दरंग

विधु : चंद्र :
भालचंद्र, कृष्णचंद्र, प्रेमचंद्र ( प्रेमचंद), क्षीणचंद्र, प्रफुल्लचंद्र, अर्धचंद्र, नवीनचंद्र, उत्तमचंद्र ( चंद), मधुचंद्र ह्यातील सगळ्या शब्दांचे समास एक नाहीत. कित्येक तत्पुरुष, कर्मधारय तत्पुरुष आहेत.

हो, पण कर्मधारय तत्पुरुषातही अंत्य पद महत्त्वाचं
(वरती नावांच्या यादीत हरचंद राहिला).

दुसऱ्या धाग्यावर या बातमीची लिंक बघितली.
<< पहिली म्हणजे काहीही इश्यू काहीही असो, आपल्या आईवडिलांसोबत आपण षीशशश्रू बोलू शकतो, शेअर करू शकतो आणि सारे मिळून चर्चेने तोडगा काढू शकतो, हा विश्वास मला तिच्या मनात निर्माण करायचाय. >>

षीशशश्रू म्हणजे काय?

वरील चंद्र चर्चा रोचक आहे. नावांच्या यादीत “हरचंद” नाही हे मी नोटिस केलेवते

महसूल विषयक मराठी लेखात नुकतेच वाचलेले काही शब्द :-

पोटखराब (!) हिस्सा
किर्द
ठरावबंद

आणि सर्वात मजेशीर-

“दवंडीचा उतारा”

दवंडी ३० वर्षात कुणी बघितली - ऐकली असेल असे वाटत नाही तरी हा दाखला अजूनही सर्रास न्यायालयात मागितला जातो आणि तलाठी गावात दवंडी देवून नोटिस दिली असल्याचा (खोटा) दाखला न्यायालयात सादर करतात म्हणे !!!

कीर्द खतावणी हा शब्द अनेक वेळा वाचनात आला आहे.

‘अरुवार’ (= कोमल; नाजुक; मृदु). >>> यावरूनच अलवार --> हळूवार हे दोन्ही शब्द आले असावेत.

मजेशीर नाव आहे. रामफळ, सीताफळ, सीतेचा अशोक, सीतेचे पोहे, राम कुंड ... रामायणाने आपला भवताल असा सहज व्यापलेला आहे याची एरवी पटकन कल्पना येत नाही.

मी तर नुकतेच 'हनुमानफळ' पण चाखले आहे, रामफळ आणि सीताफळ यांच्या मधला प्रकार

जेजुरी भागात अनेक जागी याच नावाने विक्रीला होते.

गवत गुलाबी आणि सुरेख आहे. सीतेचा दिवाळीचा चिवडा चिरोट्यांसारखा दिसत असावा.
हनुमानफळ व्वा.

वरची माहिती रोचक वाटल्याने सीता आणि कवड्याची लोककथा शोधली. ही श्रावणमासातल्या एखाद्या कहाणीसारखी वाटली.

शिताबाईच्या गोड हातचे पोहे जे काननी.
रागाने दे बाईलवेडा कवडा भिरकावूनी.
रोपे त्याची बनुनी पसरली नाचत चोहीकडे.
अजुनी पहा या मंडित त्यांनी कोकणचे हे सडे.
इतिहासाला वार्ता ज्याची श्रुत नाही जाहली.
दंतकथासही विस्मृती ज्याची होऊनिया राहिली.

या लोककथेचा उल्लेख कवी माधव यांच्या कोकणगीतात आलेला आढळतो.
संदर्भ -https://www.mymahanagar.com/featured/poha-plant-artical/115663/

@ अस्मिता.

सीता आणि कवड्याची लोककथा प्रथमच वाचली.

जय हो !

सीतेच्या पोह्यांना श्रावणातल्या आदित वाराच्या पत्रीमध्ये महत्त्वाचे स्थान आहे. शिवाय वाघाचे पंजे, वाघनखे अशाही वनस्पती असतात पत्रीमध्ये.

>>>>तो क्षीणही विधु, महोन्नती घे क्रमाने
जाणोनि हे, सुजन ज्या दुबळीक आली,
त्याची कधी न करिती सहसा टवाळी.

वाह वाह!!

>>>>>शिताबाईच्या गोड हातचे पोहे जे काननी.
रागाने दे बाईलवेडा कवडा भिरकावूनी.
रोपे त्याची बनुनी पसरली नाचत चोहीकडे.
अजुनी पहा या मंडित त्यांनी कोकणचे हे सडे.
इतिहासाला वार्ता ज्याची श्रुत नाही जाहली.
दंतकथासही विस्मृती ज्याची होऊनिया राहिली.

मस्त!

अस्मिता, झकास!

>>> "सीतेचे पोहे" >>>> मस्तच. आवडले.
छान धागा.

अस्मिता सीतेचे पोहे मस्तच !

पोहे उडवून टाकल्यावर कवड्याला पश्चात्ताप झाला. अजूनही तो सीतेला साद घालीत फिरतो : ' ऊठ ग सीते, कवडा पोर पोर पोर!'

अस्मिता, गीत छानच आहे.
" हिरवे कोंकण हे नंदनवन इथे फुलांचे लाख सडे "
आणि हे दुसरे:
सह्याद्रीच्या तळी शोभते हिरवे तळकोकण
राष्ट्रदेविचे निसर्गनिर्मित केवळ नंदनवन!
हे कवी माधव केशव काटदरे ह्यांचे आहे.

सगळ्यांना आवडेल असं कोकणगीत शोधून काढल्याचा आनंदच झाला. मलाही रामायणातील सीतेची आख्यायिका असावी असं वाटलं होतं. पण हे वेगळं निघालं.

हे दोन्ही माधव एकच आहेत का हीरा? हे गीतही सुरेख आहे.