निसर्गाच्या गप्पा (भाग २९)

Submitted by जागू-प्राजक्ता-... on 15 January, 2016 - 01:19

सर्व निसर्गप्रेमींना मकर संक्रांतीच्या व निसर्गाच्या गप्पांच्या २९ व्या भागाच्या हार्दिक शुभेच्छा.

निसर्गाच्या प्रत्येक ऋतूचा बाज अगदी निराळाच असतो. ग्रिष्मातला सळसळता रंगीत निसर्ग मनाला नव चैतन्य देतो. पावसाळ्यातला कोवळा निसर्ग मन हिरवगार करुन टाकतो. तर ऑक्टोबर हिटला अलविदा करत येणारी गुलाबी थंडी तरुणाईचा उत्साह वाढवते. या ऋतू बदलाला मानवा सोबतच निसर्गातील प्रत्येक घटक आपआपल्या परीने साद देत असतो. पानगळ, पालवी, मोहर, फळ-फुलां सोबत प्रत्येक सजिव आपली दैनंदिनी बदलत असतो. या नियमालाच अनुसरुन काही परदेशी पाहुणे आपल्या पिल्लांना मायेची ऊब मिळावी म्हणून दर वर्षी न चुकता आपल्या आजोळी स्थलांतर करतात. हिवाळ्यातील हे 'स्थलांतर' म्हणजे भटक्यांसाठी एक पर्वणीच असते.

भारतीय उपखंडातील हिवाळा हा विविध पक्ष्यांच्या स्थलातंराचा आवडता काळ. उत्तर ध्रुवाकडील कडाक्याच्या थंडी पासून संरक्षण मिळावे व लहान पिल्लांना अन्न मिळावे हा एकमेव उद्देश घेऊन फ्लेमिंगो पासून ते छोट्या प्लोवर पर्यंतच्या शे-दिडशे जाती-प्रजाती भारतातल्या विविध पाणथळ जागी स्थलांतर करतात. लडाख पासून ते कच्छच्या रणा पर्यंत... आसामच्या काझीरंगा पासून ते दक्षिणेतील पश्चिम घाटा पर्यंत आपला बसेरा टाकतात. आशिया उपखंडातील कमी थंडीचा प्रदेश या परदेशी पाहुण्यांच्या प्रजननाचा आवडता काळ असतो. राजस्थानातील वाळवंटांत येणार्‍या सारस क्रेनच माहेरपण तेथिल स्थानिक नागरिक अगदी आवडीने करतात. गुजरात मधिल Little Runn of Kutch सरोवराला गुलाबी छटा देणार्‍या रोहितपक्ष्यांची संख्या वर्षा गणिक वाढत असते. LRKच्या या सुदृढ अन्नसाखळीला मिळालेली ही पोचपावतीच आहे. काही स्थलांतरीत पक्षी भारतील दक्षिण भागाला जास्त पसंती देतात. त्याच मुख्य कारण म्हणजे केरळ पर्यंत पसरलेलं पश्चिम घाटाच सदाहरित जंगल, समुद्र किनारे आणि खाड्यांवर पसरलेली खारफुटीची जंगलं...

पक्ष्यांच्या या नैसर्गिक अधिवासा वर होणारं मानवी अतिक्रमण हा एक चिंतेचा विषय बनला आहे. निसर्गातील अन्न साखळी अबाधित राखली पाहिजे याची जाणिव प्रत्येकांत रुजवावी म्हणून Bombay Natural History Society आणि इतर पक्षी मित्रांच्या माध्यमातून अनेक चळवळी सुरु आहेत. त्याला महाराष्ट्र सरकार कडूनही सकारात्मक पाठिंबा मिळत आहे.. नामशेष होण्याच्या मार्गावर असलेल्या माळढोक पक्षासाठी राखिव जंगल मिळावं या करता मुख्यमंत्र्यांन कडून हिरवा कंदिल देण्यात आला आहे. सरकारी पातळीवर असे प्रयत्न होतच राहतील. पण त्या सोबतच सामान्य नागरीकांनीही निसर्गा प्रती आपल्या जाणिवा रुंदावल्या पाहिजेत. तरच ही पाहुणे मंडळी न चुकता दरवर्षी स्थलांतर करुन येत राहतील.

वरील मनोगत व फोटो मायबोली निसर्गप्रेमी इंद्रधनुष्य यांच्याकडून.

निसर्गाच्या गप्पा या धाग्याची सुरुवात ५ डिसेंबर २०१० पासून झाली.
मागील धागे.

(भाग १) http://www.maayboli.com/node/21676 (भाग २) http://www.maayboli.com/node/24242
(भाग ३) http://www.maayboli.com/node/27162 (भाग ४) http://www.maayboli.com/node/29995
(भाग ५) http://www.maayboli.com/node/30981 (भाग ६) http://www.maayboli.com/node/32748
(भाग ७) http://www.maayboli.com/node/34014 (भाग ८) http://www.maayboli.com/node/34852
(भाग९) http://www.maayboli.com/node/35557 (भाग१०) http://www.maayboli.com/node/36675
(भाग ११) http://www.maayboli.com/node/38565 (भाग १२) http://www.maayboli.com/node/40660
(भाग १३) http://www.maayboli.com/node/41996 (भाग १४) http://www.maayboli.com/node/43114
(भाग १५) http://www.maayboli.com/node/43773 (भाग १६) http://www.maayboli.com/node/45755
(भाग १७) http://www.maayboli.com/node/47785 (भाग १८) http://www.maayboli.com/node/48236
(भाग १९) http://www.maayboli.com/node/48774 (भाग २०) http://www.maayboli.com/node/49280
(भाग २१) http://www.maayboli.com/node/49967 (भाग २२) http://www.maayboli.com/node/50615
(भाग २३) http://www.maayboli.com/node/51518 (भाग २४) http://www.maayboli.com/node/52059
(भाग २५) http://www.maayboli.com/node/53187 (भाग २६) http://www.maayboli.com/node/54423
(भाग २७) http://www.maayboli.com/node/55016 (भाग २८) http://www.maayboli.com/node/55962

निसर्गाशी निगडीत काही पुस्तकांची यादी १५ व्या धाग्यापर्यंत पाहता येईल.

विषय: 
शब्दखुणा: 
Groups audience: 
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users

नमस्कार निगकर्स ! खूप दिवसांनी इथे आलेय .... माझी खूप जवळची मैत्रीण छाया हिचं दु:खद निधन झाल्याचे कळले असेल.... तीला निसर्गावरच लिहायला आवडायचे.... तिने काही लेख मनोगतवर लिहिले (खरं सांगायचं तर तिला लिहीत केलं आणि तिने मनापसून लेखनानंद घेतला) त्याची लिंक देतेयः
http://www.manogat.com/node/15451
http://www.manogat.com/node/21508
http://www.manogat.com/node/15581
ती तिची ओळख कायम लपवायची.... असो!

मंजुताई, तिचे सकाळवरचे दोन लेख पण वाचले. तिने अजून लिहायला हवे होते. खूप वाईट वाटले तिच्याबद्दल वाचून. चितमपल्ली एकटे पडले असतील अगदी.

मंजूताई, दु:खात सहभागी आहे!! जवळची मैत्रीण कायमची दुरावते तेंव्हा काय होतं ,कल्पना आहे. त्यांची तिन्ही मनोगतं , साध्या सोप्या भाषेत लिहिलेली आहेत म्हणून अतिशय गोड आहेत.

दिनेश, रेड पांडा पहिल्यांदाच पाहिला.. कसला गब्दूल आणी क्यूट आहे.
हिरव्या चाफ्याची माहिती पण मस्तंय..

सायु.. व्वा... छान गं.. हिरव्या चाफ्या ची फुलं
इन्द्रा.. ब्यूटिफुल साईट

हम्म! मी सध्या फिरतीवर असते त्यामुळे ह्या तीन महिन्यात तिची भेट झाली नाही ... खूप डिप्रेशनमध्ये होती... मी काहीच करु शकले नाही ...आबी (आई) गेल्यानंतर लेखणी बंद केली होती... महत्प्रयासाने लेखणी धरली अन मनोगती झाली ... दोन वरषांपूरवी सकाळला एक पाक्षिक सदर वर्षभर लिहून पूर्ण केलं अन लेखणी कायमची बंद केली .. ... उरल्या फक्त आठवणी ... चटका लावून न भेटताच गेली ... मी आता ठीक आहे ...

मंजूताई - छायाताईंचे अकाली निधन खरोखर फार चटका लावून गेले. त्यांच्यासोबतच्या काही आठवणी कृपया इथे शेअर करणार का ?

आत्ता तिनही लिंक वाचुन काढल्या...

गांधारी छानच.. तिने लिहिलेल्या त्या हिरवळीत जायची ओढ लागलीए..
ती इवली खिडकी....!!!!! हि लेखमालिका मात्र पुर्ण नाही केली अस दिसतयं..तिच्या आजोळाचं चित्र छान रंगवलय..

मला स्वतःला खुप भावलेलं ते खेकडा नि कबिला
रम्य ते बालपण.. तो पहिला पाऊस..ते रेनकोट दप्तरात रोज नेणं आणि कधी जाण्याच्या वेळी तो पाउस पडेल आणि नवा रेनकोट मिरवत घरी घालुन जाता येईल असं वाटायचं.. रस्त्यावरचे नेहमी खुणावणारे पाण्याचे ओहळं.. झाडखाली साचलेले पाण्याचे डोबरे(डबके), त्यात तरंगणारी पान फुल काडी कचरा सर्वांसकट आत जाऊन पाय कुठवर बुडतात ते पाहायच आणि बाहेर आल्यावर पायाला लागलेल्या त्या कचर्‍यात नेमक काय काय लपलय ते कौतुकान बघत बसायचं.. बाहेर पाउस असल्यामुळे डब्बा खायच्या सुट्टीत बेंचवर खिडकीजवळ बसुन पान्याचे शिंतोडे अंगावर घेत जेवण करायचं..सोबतीला गप्पा.. अगदी १०वीपर्यंत आणि अजुनही कधीकधी वाहत्या पाण्याच्या ओहोळात नाव सोडणे आठवते..
खुप खुप नॉस्टॅल्जिक व्हायला झालं..
आता मन नाही लागणार काहीवेळ कशातच..
बरेच जुणे शब्द परत एकदा वाचनात आले.. १२वी नंतर जी बाहेर आली घराच्या ती आलीच.. खुप ठेवणीतले शब्द सुटून गेले.. इतके दूर गेलेत कि आता घरचे लोक मला पूणेरी बोलते असं म्हणतात. .
लिहून व्यक्त करण्यात खुप कच्ची आहे मी म्हणून नेमक्या भावना शब्दात उतरवण जमत नाही आहे..
पण आत खोल कुठेतरी दबुन असलेल्या आठवणी एकदम दाटीवाटीने वर येऊ पाहताहेत.. त्या एकुणएक आठवणी सुखद आहे पण ते परत होणे नाही हे आठवूण खुप त्रास सुद्धा होतोय..

नि ग च्या धाग्यावर खुप अवांतर बोलले त्याबद्दल माफी असावी..

मंजूताई खुप दु:खद घटना घडली.

टीना खुप छान परिच्छेत आहे ग. डोळ्यासमोर उभ राहील आणि मलाही माझ बालपण आठवल.

दिनेशदा पांडा मस्तच.

इंद्रा सावर सुंदर. आता मलाही रोज दिसते ऑफिसला येताना. आज पांगारा दिसला. छोटसच झाड होत त्यावर एकच फुल होत.

सायली तुझ्या मनातून लिखाणात उतरलय चाफ्याच प्रेम.

हिरव्या चाफ्याला फळे असतात. माझ्या लेखात आहेत फोटो. हे खरे आहे की तो खुप वाढतो. मधुमालती तर माझ्या माहेरी इतकी होती की उपटून टाकावि लागे. खुप पसरायची.

जागू लिंक तर दे जरा..

इतक्या अंगवनीने प्रश्न विचारण्याचे कारण कि माझ्या घरी असलेल आंब्याच झाड आहे तिथ एक असच वेड्यासारख वाढणार झाड आहे.. फांद्या सुद्धा खुप चिवट.. त्याने आमच्या आंब्याच्या झाडाला विळखा घातलेला ज्यामुळे ते झाड घुसमटून गेलेलं.. शेजार्यांच झाड आहे म्हटल तुमच्या झाडामूळे आमचं आंब्याच आणि कुंतीच असे दोन्ही झाड धड वाढू शकत नाहीए तर त्यांनी कानाडोळा केला..
शेवटी न राहवून आम्हीच त्याला छाटायच ठरवलं...
कसल्या चिवट फांद्या त्याच्या तुटता तुटेना.. वर त्याची वाढायची स्टाईल म्हणजे शब्दशः विळखा घातलेला त्याने..आमच्या झाडासहित केबल ला सुद्धा.. त्याच्या साफसफाईच्या नादात ती वायर तुटली..आंब्याच्या वरच्या काही फांद्या तर खाऊनच टाकल्या होत्या त्या झाडाने .. Angry
तेव्हापासुन अस्सा राग आहे ना त्या झाडाबद्दल.. मला माहितीए कि ते झाड आहे .. त्याचा काय राग करावा पण आंब्यासोबत नो कॉम्प्रमाईझ.. आणि ते शेजारी सुद्धा कमीने.. झाडांची छाटणी करतात हे पण त्यांच्या गावी नसे..

हाय निगकर्स कसे आहात
वाचतेय हळूहळू. सध्या "आपल्या बागेत चक्कर मारायला " रोज काही जमत नाहीये. पण अधून मधून येत जाईन. सायु.....वाचतेस ना....:डोमा:

पोटोमॅक नदीचं विहंगम दृश्य(वॉशिन्ग्टन डीसी)


जागू हे गोळे वायुवर्णचे उर्फ पाचूंद्याचे असू शकतील असे पानांवरून वाटतेय. मी थेट लाल गोळे बघितलेत, पिवळे नाही आठवत. पण आधी हिरवे असलेले गोळे नंतर लाल होतात तर मध्ये पिवळे हि एक स्टेज असेलच ना.....

एरियल व्ह्यु छानच.

जागू,
हेच गं हेच ते झाड.. त्यानं आंब्याला इतका त्रास दिलाय घरच्या कि त्याच सौंदर्य वगैरे दिसलच नै मला..
भरीस भर त्याच्या पडलेल्या फळातून चांगल दोन फूट उंचीच झाड कुंडीत सुद्धा लागलयं..
पण इतक हैराण झालोय सगळे कि घरी कुणी ते झाड लावायला तयारच नाही..
शेवटी आई म्हणे कि ते शाळेत घेऊन जाते तिथल्या आवारात लावायला..
जा बाई म्हटलं..

पाचुंद्याची पाने वेगळी असतात. अशी नव्हेत.

गेले काही दिवस दुबईत फिरतोय. सगळीकडे फुले फुलली आहेत.. पण का कुणास ठाऊक यावेळेस मनात नाही भरली.. गेल्या काही ट्रिपमधे इतर ठिकाणची नैसर्गिक रित्या फुललेली फुले बघितल्यावर हि फुले थोडीशी ( खरी असली तरी ) खोटी वाटायला लागलीत.. मेहनतीने फुलवलीत हे खरे आहे तरीही.....

टीना,
माझे आधी खुपदा असे व्हायचे.. जिथे रहायचो तिथे जीव गुंतायचा.. पण मग भटकंती एवढी वाढली कि आठवणीत रमायची मनाची क्षमताच संपली.. निखालस रम्य आठवणी होत्या त्या पण त्यातच रमत बसलो तर आताच्या या क्षणाच्या आनंदाला मुकतो आहोत असे वाटायला लागले.. शेवटी काय गतकाळ नाही आणता येत परत हे शिकलोच पण सद्यकाळ, गतकाळ व्हायच्या आता उपभोगायलाही शिकलो !

मस्त आहे अस्वल.

आज बदलापूर पाईपलाईन रोडवर, शाल्मली(काटेसावर) बहरलेली बघायला मिळाली. तशी झाडं कमी आहेत पण बहरलेली आहेत सर्व. गिरिपुष्पचा बहर ओसरला मात्र. मागच्यावेळी त्याचा बहर बघायला मिळाला. ती बरीच झाडे आहेत तिथे.

मानुषी, निरु , मस्त फोटो आहेत . अंजू सावर पहायला छान वातलं असेल ना !

ही ह्या वर्षी कास पठारावर फुललेली टोपली कारवी

From mayboli

Pages