निसर्गाच्या गप्पा (भाग १०)

चांदण्या रात्री कुंतीच्या झाडाखाली उभे रहावे, सुगंधी चांदण्याच्या वर्षाव होतो ! >>> क्या बात है...

सध्या भरपूर पेरू आहेत. रोज दह्यातली पेरूची कोशिंबीर! कॅल्शियमच कॅल्शियम! >>>> शाळेत असताना दररोज किती पेरु खायचो याची गणनाच नव्हती, दारातच पेरुचं झाड, सर्व शेजा-यांकडेही पेरु त्यामुळे पेरु फारच फेवरिट होता.
आणि कुठल्याच घराच्या बागेला कुंपण हा प्रकारच नव्हता त्यामुळे आसपासच्या सर्व घरांच्या बागेतील सर्व फळे खाता यायची - शेजारचे मुद्दाम फळे खायला बोलवायचेही .....
पूर्वी म्हातारी/ जाणती माणसे म्हणायची - एक पेरु (आख्खा) एकट्याने खायचा, वाटून नाही खायचा - कारण त्या सर्व बियांमधे एक बी अशी असते की ती इतर बियांना न्युट्रलाईज करणारी असते. ख खो दे जा

इथे मुद्दाम विचारते आहे..

शिर्डी जवळ सगुणा फार्म सारखं काही आहे का? शिर्डीला जायच आहे पण तिथे रहायच नाही.

me ghari Madhu malati cha zaad lavala ahe. Pan tyachi pana thodi kali disat ahet ani khup wara asalyane ti galun padat ahet. Mala please kay karava lagel te sangnar ka?

लहानपणी कधी पिकलेला पेरु आवडायचा नाही. कच्चट, तुरटच गोड लागायचा.. आणि तो चिमणीच्या दाताने तोडून वाटून खायचा. आता चिमणीच्या दाताने म्हणजे, शर्टात किंवा फ्रॉकमधे घालून तो चावायचा, आणि तूकडे करायचे. असा चिमणीच्या दाताने तोडला तर तो उष्टा होत नाही.. कसल्या निरागस कल्पना होत्या ना !

रसिका, पाने काळी असली तरी तजेलदार आहेत ना ? वार्‍याने पाने नाही गळणार, मुळाशी उंदीर लागला असेल किंवा जर तेल / डिझेल पसरले असेल तर तसे होईल. मधुमालतीचा वेल हा सकर असतो, त्यामूळे मूळातूनच त्याला धुमारे फुटत असतात. अशी रोगट फांदी कापून टाकली, तरी त्याला धुमारे फुटतील. पण जपून, कारण हे धुमारे कधी कधी अति होतात.

Thank you Dineshda. Ekunach mala kuthalya zadana kiti pani ani kashi kalaji ghyawi hyachi mahiti kashi milel?

Mazya kade atta Ratrani, Madan baan, Jui, Madhu malati ani gulabachi ropa ahet. Madhu malatichi pana kadana kali hot ahet pan tyala navin palavi futate ahe.

लहानपणी एकाकडे वेगळ्याच जातीचं पेरूचं झाड पाहिलं होतं. त्याचे पेरू अगदी कडक असायचे दगडा सारखे.

रसिका, पाण्याचे प्रमाण अनुभवावरुन ठरते. झाड, माती, हवामान असे बरेच घटक असतात. लहान झाडांच्या बाबतीत मूळाशी माती ओलसर असेल तोपर्यंत पाणी देऊ नये. तसेही झाडाला थोडाफार पाण्याचा ताण देणे आवश्यक असते. म्हणजे मूळे खोल जातात व झाड मजबूत बनते.

जो.. आपल्याकडे डोंगरावर सापडणार्‍या गेळ / गेळाची फळे पण अगदी पेरूसारखीच असतात. त्यांना वासही गुळमट येतो, पण खायला गेलो तर अति कठीण आणि आत भरपूर चोथा असतो.

सुदुपार! छान वाटलं सगळ वाचून.

दिनेशदा,
तुमच्या लहानपणीच्या, मेंदीच्या आठवणी छान वाटल्या,ती मेंदी किती अस्सल होती,भारी रंगायची ते आठवलं.तुमचे अनुभव्,आठवणी खुप आहेत,विषेश भारी आहेत
वाचताना मलादेखील गावाकडच्या ओढयाकाठची मेंदीची सगळी झाडे केलेली भटकंती डोळ्यासमोर आली.

दिनेशदा मग ते गेळच असेल.
पावसाळ्यात तेरडा, अंबाडी, टाकळा, आघाडा अशी बरीच झाडं उगवायची. तेरड्याची फळं तयार झाली की टच करताच मस्त फुटतात आणि नागाचा फणा तयार होतो. अंबाडीची अंबट पानं मस्त लागतात. हल्ली तेरडा "रंग ३ दिवस" म्हणण्या पुरताही दिसत नाही.
काजवा नावाचा किटक असतो हे आता पुस्तकातच दाखवाव लागेल मुलांना.

पावसाळ्यात तेरडा, अंबाडी, टाकळा, आघाडा अशी बरीच झाडं उगवायची. तेरड्याची फळं तयार झाली की टच करताच मस्त फुटतात आणि नागाचा फणा तयार होतो. अंबाडीची अंबट पानं मस्त लागतात. हल्ली तेरडा "रंग ३ दिवस" म्हणण्या पुरताही दिसत नाही.
काजवा नावाचा किटक असतो हे आता पुस्तकातच दाखवाव लागेल मुलांना>>>>>>>अग त्या तेरड्याच्या पाकळ्या किती मुलायम असायच्या, आणि फ़ळे तर, आम्ही लक्ष ठेवूनच असायचो. फ़ोडण्यासाठी. आमच्या कडे काजव्यानी पूर्ण झाडावर लायटींग व्हायची. पण एकाच वेळी सगळे प्रकाशीत व्हायचे आणि एकाच वेळी बंदही. कमाल आहे ना? घरात आले की आम्ही हातात पकडायचो. आणि कधी अंगावर तर कधी बाटलीत ठेवून त्याकडे पहात बसायचो. खरच "बालपणीचा काळ सुखाचा"

काजवे आपल्याला लहानपणापासुन माहित असतात पण निसर्गाने अनेक किड्याना, माश्यांना आणि बुरशीला देखील दिवे दिले आहेत.
मध्यंतरी मुंबईत विक्रोळीला समुद्र एकदम प्रकाशमान झाला होता, तो यामूळेच.
भीमाशंकराच्या आसपास बुरशीमूळे काही झाडे प्रकाशमान झालेली असतात. खास करुन पावसाळ्यात.
कुत्रा, कोल्हा अशा अनेक प्राण्यांचे डोळे रात्री प्रकाशमान होतात !

आणि आपण म्हणतो, दिवे घ्या !

मी समुद्रमेथीसारखीच घरी उगवली होती. ही मेथई ­बिनमातीची आणि घरात खुपच छान उगते.

साहीत्यः एक मोठी काचेची बाटली, झाकण नको, पातळ कापड किंवा जाळी, २ टेस्पू मेथी, २ कप पाणी किंवा मोड आलेल्या मेथ्या ३-४ टेस्पू...

मी आधी मेथ्यांना मोड आणून घेतले होते मग ही पोस्ट माझ्या चेपुवर आली आणि म्हटलं प्रयत्न तर करून बघूया आणि ते इतक्म मस्त जमलं. एका बाटलीत मेथ्या टाकून त्या बाटलीला जाळीचा कापड बांधला. मग त्या बाटलीत पाणी टकून चकलीसारखं गोल-गोल फिरवायचं (Swirl) म्हण्जे सगळ्या मेथ्यांना पाणी मिळेल, मग बाटली पलटून ते पाणी काढून टाकायचं...
हे दिवसातून दोनदा करायचं , एकदा सकाळी उठल्यावर आणि रात्री झोपताना, फार उष्णता असेल तेव्हा दिवसातून चारदा करावे. ३-४ दिवसांत समुद्रमेथी किंवा बाटलीमेथी तयार होते.
याची भाजी अतिशय छान लागली.
इंटरनेटवर jar sprouting सर्च केलं तर भरपूर मटेरिअल सापडतं...

मेथी

हा फोटो या ब्लॉगवरून घेतला आहे, जार कसे ठेवावे ते दाखवण्यासाठी...http://adkjerseygirl.wordpress.com/

जागु..खरच टाक तेरड्याचे फोटो... कित्येक वर्षांपासून ही नाजुक्,सुंदर फुलं पाहिली नाहीयेत!!
मनी.. मस्त दिस्तीये बाटली मेथी.. करून पाहीन हा प्रयोग्..ती समुद्राच्या वाळूतली मेथी कितीदा धुतली तरी कचकच जायचं नाव घेत नाही..
दिनेश दा मस्त माहिती.. तुमचं वाचन तर जोरदार आहेच, स्मरणशक्ती ही तितकीच दांडगी आहे..

दिनेशदा, मेंदीची कहाणी मस्त रंगवून सांगितलीत की! अगदी सेम आठवणी. चिकट व्हावी म्हणून त्यात भेंडीचा चीक घालण्याचा प्रकल्पदेखिल एकदा राबवल्याचं आठवतंय. बोटांना पहिल्या पेरापर्यंत आणि नखंही रंगवणे. नखांवरची मेंदी मग साधारण महिनाभर कलेकलेनं कमी होत रहायची. तो मेंदीतलं चिमणीचं योगदान आम्हीही वापरलंय.

रात्रभर लावून ठेवली की हात प्लॅस्टिकच्या पिशव्यात घालायचे, मनगटाशी घट्ट नाही पण पिशवी निघणार नाही अशा पध्दतीनं रबरबँड लावायचे.

पुरंदरे शशांक, आताच्या पिढीला हीर म्हटलं की फक्त रांझाच आठवतो.

मनी, मेथी मस्तच.

मनी, अगदी उपयुक्त माहिती. jar sprouting नक्की करुन बघेन.

सुप्रभात.

मनी, बाटलीमेथीचा प्रयोग एकदम मस्त. नक्की करून पहाणार.

जो-एस, तेरड्याच्या बाबतीत मी लकी. माझ्या ऑफिसमधे माळी मेहनतीने वेगवेगळ्या रंगाचे तेरडे फुलवतात. आमचे माळी "पावसाचे पाणी पडल्यावरच तेरडा उगवतो आणि फुलतो" हा समज खोटा ठरवतात.

मनी, मेथी मस्तच. खुपच छान प्रयोग. करुन पाहीन

मनी, गुगलले तर हे सापडले - Always use seeds packaged for sprouting. Buying bulk seeds and grains may seem cheaper than seeds packaged for sprouting, but they may not be worth it. Unless they are packaged as high-germination spouting seeds, only a portion of them will sprout. The ones that do not sprout, will likely ferment and spoil the batch. Do not use seeds meant for planting. They are often treated with chemical pesticides, fungicides and mercury coatings. Also, do not use seeds that have molds growing on them. Molds produce toxins which can cause food poisoning.
पण भारतात तर आपण किराणा यादीत नॉर्मल कडधान्या भरतो व तेच भिजवतो / मोड आणतो.
मग ते चालतील का?
व दुसरे म्हणजे, मेथी वा अशी कडधान्ये आधी जरा भिजत घालायची का? फक्त धुवुन पाणी काढुन बाटली बंद करायची? ( ज्या साईट वर वरील माहिती आहे तेथे ते ८-१२ तास भिजवुन ठेवुन मग पुढील प्रोसेस सांगीतली आहे)

मनी, बाटलीमेथीचा प्रयोग एकदम मस्त. नक्की करून पहाणार.<<+१

मी मेथ्यांना मोड आल्यावर वापरले होते. मेथ्यांना मोड जरा उशिराच येतात. पण मी एक व्हिडीओ पाहीला त्यात त्यांनी आधी २ चमचे कडधान्य भिजवून वापरले होते म्हणाजे बाटलीतच मोड आणले होते. प्लांटींगच्या बिया वापरू नये त्यांना केमिकल्स असतात. नेहमीचे कडधान्य वापरता येतील, मी घरातलीच मेथी वापरली होती.

हम्म्म्म मनी मलाही तेच वाटते. करुन पाहते आता.
धन्स.

जागू, madhu-makarand खरच नशिबवान आहात

दिनेशदा मस्त माहिती, मी एकदा एक प्रकाशीत होणारा किडा पाहिला होता. पण तो काजवा नव्हता.

मनी मेथीचा प्रयोग करून पाहू, मी एका ट्रेमधे १ ते दिड इंच मातीत मेथी लावली आणि उगवल्यावर कापून वापरली. छान भाजी झाली होती.

जो, त्या काजव्याच्याच अळ्या असतात. एकदा अंधारात हातात घेतली होती, मी ! मग बॅटरी मारून बघितल्यावर खरा प्रकार लक्षात आला.

मनीच्या पद्धतीने मूग, मटकी, मसूर, कुळीथ यांना पण छान मोड येतात.

मामे, किती लहानसहान गोष्टींचा खेळ करायचो ना आपण ! खेळायच्या साधनांची कधीच कमतरता नसायची. आणि निसर्ग हा शब्दही मुद्दाम उच्चारावा लागत नसे.

मामे, किती लहानसहान गोष्टींचा खेळ करायचो ना आपण ! खेळायच्या साधनांची कधीच कमतरता नसायची. आणि निसर्ग हा शब्दही मुद्दाम उच्चारावा लागत नसे.
>>> अगदी अगदी.

आताच्या शहरी मुलांना माती सहजासहजी दिसतच नाही. मैदानावर खेळत असतील तर नशीबवान म्हणायची. नाहीतर सतत सिमेंट, कॉंक्रिट नाहीतर घरातली लादी.

only a portion of them will sprout. The ones that do not sprout, will likely ferment and spoil the batch. >>>> मी मटकी भिजवते तेव्हा असे होते.
माझ्याकडचे मूग पाण्यात रात्रभर ठेवले तरी त्यातले निम्मे तसेच कडक राहतात. उरलेले भिजायला ३-४ दिवस लागतात.

sonalist, मूग गरम पाण्यात भिजवून पहा. उपसून फडक्यात बांधताना ते गाठोडे थोडेसे आपटल्यासारखे करायचे म्हणजे मोड चांगले येतात. ...... घरातील वडीलधारयांचा अनुभव आणि सल्ला.