शब्दार्थ

Submitted by admin on 3 June, 2008 - 19:11

एखाद्या शब्दाचा अर्थ हवाय? मग तो इथे विचारा.

या आधिचे संभाषण या दुव्यावर सापडेल.

विषय: 
भाषा
Groups audience: 
मराठी भाषा आणि व्याकरण
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users
शेअर करा

आविष्करण, प्रकटन, सादरीकरण इत्यादी शब्दही प्रेझेंटेशन करताचे प्रतिशब्द असले तरीही,
पर्फॉर्मन्स करता सुद्धा संदर्भपरत्वे वापरता येतील.

Submitted by नरेंद्र गोळे on 21 March, 2011 - 21:50

गोळेसरांनी Performance साठी नक्की कोणता अर्थ अभिप्रेत आहे अशी विचारणा केली आहे. माझ्यासमोर आता तीन उदाहरणे आहेत. तिन्हीही Performance निगडित असल्याने त्याचे मराठीकरण कसे होईल ?

१. उस्ताद झाकीर हुसेन यांचा कालचा Performance पाहून श्रोते मंत्रमुग्ध झाले.
२. सचिन तेंडुलकरच्या आजच्या Performance वर सार्‍या देशाचे लक्ष लागून राहिले आहे.
३. माझ्या भाचीच्या बारावी परीक्षेतील Performance बद्दल तिचे पालक साशंक आहेत.

तिन्हीच्या छ्टा विविध असल्याने (मराठीतील) नेमका प्रतिशब्द कुठला देता येईल? तसे पाहिले तर तिन्ही उदाहरणातील Performance चा वापर वाचताना/ऐकताना वा बोलताना अडचणीचा वाटत नाही. कार्यभाग साधतो.

Submitted by प्रतीक देसाई on 22 March, 2011 - 00:40

धन्यवाद गजाननभाऊ. "कामगिरी" हा शब्द पहिल्या दोन उदाहरणासाठी तर चपखल लागू होतो; पण तरीही एका परीक्षार्थीसाठी 'कामगिरी' हे संबोधन थोडेसे क्लिष्ट वाटते. कारण ती विद्यार्थिनी पेपर 'सोडविण्या'साठी गेली होती आणि तिथे ती काहीशी अपयशी ठरण्याची शक्यता उदाहरणात वर्तविली आहे. इथे तिच्या अभ्यासास कामगिरी म्हणणे योग्य होईल की 'तयारी' ?

Submitted by प्रतीक देसाई on 22 March, 2011 - 10:47

इंग्लिशमध्ये Chandelier हे नाम दिवाणखान्यातील झुंबराला उद्देश्यून दिले आहे. झुंबर म्हटले की आपल्या नजरेसमोर 'तोरण' सम काहीतरी येते. पण प्रत्यक्षात याचा आकार खूपच भव्य असतो, देखणेही असतात (हे मी पाहिले आहे). तर अशा Chandelier साठी सार्थ मराठी नाम सुचवाल?

तसेच "Silhouette" हे एक नाम आहे. याचाही उच्चार वा वापर केल्यास पुनश्च ऐतिहासिक आणि अंतर्गत सजावटीसंदर्भात काहीतरी सुंदर असे नजरेसमोर येते. शब्दकोशात याचा अर्थ 'तिमिरचित्र' असा दिला आहे. यामुळे काहीच अर्थबोध होत नाही. यालाही पर्यायी/प्रभावी मराठी शब्द सुचवावा ही विनंती.

Submitted by प्रतीक देसाई on 24 March, 2011 - 00:31

Silhouette:पर्यायी शब्द नाही सुचत.. पण अर्थ माहीत्येय:

एखाद्या वस्तू/व्यक्ती/प्राण्याची अंधारामुळे दिसणारी धूसर किनार किंवा कडा.

Submitted by गिरीराज on 24 March, 2011 - 06:31

गजानन त्यात छाया नसतेच. कमी प्रकाशामुळे किंवा प्रकाशाच्या दिशेमुळे त्या वस्तुचा फक्त बाह्य आकारच दिसतो.

Submitted by माधव on 24 March, 2011 - 08:06

श्री.माधव, गजानन आणि गिरीराज ~ धन्यवाद. : झुंबर स्वीकारण्यास अडचण नाही तरीही Chandelier ची भव्यता झुंबर, का कोण जाणे, मध्ये येत नाही.

Silhouette धूसर कडा म्हटले तरीही एखाद्या वस्तूची तशी भव्यता नजरेसमोर येत नाही. वर प्राणी, वस्तू, व्यक्तीसंदर्भात उल्लेख आला आहे, पण Silhouette चे उल्लेख अंतर्गत सजावटीसाठी वाचल्याचे स्मरते.

Submitted by प्रतीक देसाई on 25 March, 2011 - 01:43

@ वर्षा
"अस्थानी" साठी तुम्ही Inconsiderate वापरू शकता. जसे His inconsiderate remarks about President's speech created chaos among all. तसे पाहिल्यास Inconsiderate चा सरळसोट अर्थ आहे अविचारी, अविवेकी तसेच विचारशून्य. तरीही अस्थानीसाठी याचा प्रयोग विचारात घेता येतो.

Submitted by प्रतीक देसाई on 25 March, 2011 - 01:55

Silhouette धूसर कडा म्हटले तरीही एखाद्या वस्तूची तशी भव्यता नजरेसमोर येत नाही. >>> प्रकाशाची झालर्/किनार

Submitted by अश्विनी के on 25 March, 2011 - 12:55

मोठ्या झाडांच्या फांद्यांवर काही छोटी झाडे वाढतात. पण ती बांडगुळे नव्हेत. इंग्रजीमधे त्यांना एपिफाईट्स आणि स्क्वॅटर्स असे शब्द आहेत. त्यांना मराठीत काही शब्द आहे का ? मला एका लेखाच्या शीर्षकासाठी हवाय तो शब्द.

Submitted by दिनेश. on 13 April, 2011 - 08:19

नेणीव शब्दाचा नेमका अर्थ हवा असेल तर प्रथम "जाणीव" चा अर्थ समजून घेणे गरजेचे आहे. जाणीव म्हणजे Perception. एखादी बाब 'काय असेल' हे पाहणे वा समजणे. उदा. नदीला पूर आल्याची तुम्हास "जाणीव" झाली. पण इथे तुमच्या अंगी जी जन्मजात Power of Perception आहे, ती समजून घेण्याची शक्ती म्हणजेच नेणीव. पूर आला आहे हे तुम्हाला जाणवले पण तो नदीकाठच्या वस्तीसाठी धोकादायक ठरू शकतो हे समजणे म्हणजेच नेणीव.

"जाणीव" सहजपणे होत असते पण 'नेणीव' आपल्या शहाणपणावर अवलंबून असते. त्यामुळे व्यवहारात सरसकट "समजुती" साठी जाणीव शब्दच प्राधान्याने उपयोगात आणला जातो.

Submitted by प्रतीक देसाई on 18 April, 2011 - 05:09

माझ्या मते नेणीव हा शब्द जाणीव या शब्दाचा बरोब्बर विरूद्धार्थी शब्द आहे. म्हणजे नेणीव= जाणीव नसणे.
मराठी अध्यात्मग्रंथांमध्ये बरेचदा येतो हा शब्द. उदा. ज्ञानेश्वर महाराजांच्या हरिपाठात असे आहे - 'जाणीव नेणीव भगवंती नाही'. नामदेवांच्या 'काळ देहासी आला खाऊ' या अभंगात सुद्धा असे वाक्य आहे - 'कोणे वेळे काय गाणे, हे तो भगवंता मी नेणे'. (मला ही दोनच उदाहरणं आठवतायेत).

तसेच आपणही त्याच अर्थाने तो शब्द वापरतो. नेणतेपणे केलेले काम म्हणजे अजाणतेपणे केलेले काम.

Submitted by फचिन on 18 April, 2011 - 08:18

फचिन, नाही,. प्रतीक यांनी सांगितलेला अर्थ बरोबर आहे. पंचेंद्रियांच्या कक्षेत न येणारे ज्ञान म्हणजे नेणीव. (सबकॉन्शस किंवा गट-फीलिंग म्हणतो त्या अर्थी.)

Submitted by स्वाती_आंबोळे on 18 April, 2011 - 08:36

Pages