जातीय विश्लेषणा बद्दल थोडसं

घाटपांडे,
आजकाल "अस्मिता" कुरवाळण्याचे दिवस आहेत. तटस्थ, समतोल वगैरे बोलाल तर सुडोसेक्युलर हिंदूद्वेष्टे इ. आरत्या ऐकाव्या लागतात.
तेव्हा जौद्या की!

घाटपांडे,
हा लेख लिहिताना तुम्ही स्वतःबद्दल 'मी ब्राह्मण आहे' हा विचार आपल्या मनातून बाजूस सारू शकलात का, याविषयी मला शंका आहे.
असा विचार जेव्हा तुमच्या आणि सगळ्या भारतीयांच्या मनातून जाईल तेव्हा इथे उरलेला उहापोह करण्याला अर्थं आहे.

मूळात जातीव्यवस्थेला, अंधश्रद्धांना, जुन्या रूढींना, ज्योतिषाला आणि पुराणातल्या विमानांना विरोध केला की तुम्ही 'ब्राह्मणविरोधी' असा शिक्का तुमच्यावर बसतो.
आत्तापर्यंत आंतरजालावर माझ्या जितक्या प्रतिक्रीया प्रसिद्ध झाल्यात त्यातली एकही ब्राह्मणांविरोधी नसताना किंवा एखाद दोन असल्या तर त्यांच्या बाजूनेच असताना उगाच मी ब्राह्मणविरोधी लिहिते अश्या कंड्या इथे किंवा इतर संस्थळावर पिकविणारे लोकही कमी नाहीत.
पण खरंच तुम्ही म्हणता त्याप्रमाणे 'मी ब्राह्मण्याला विरोध करते' असं चुकीचं बोलण्यापेक्षा 'मी जन्मावर आधारित उच्चनीचत्वाला आणि जुन्यापुराण्या चुकीच्या रुढींना विरोध करते' असे म्हणायला हवे.

खरं म्हणजे किमान वयाच्या १५व्या वर्षांपर्यंत एका विशिष्टं विचारशाखेच्या प्रसारामुळे 'सगळ्या सगळ्या वाईट गोष्टीना ब्राह्मणच जबाबदार' असा विचार माझ्याही मनात थोडाफार रुजला होता पण नंतर स्वत:ला विचार करता येऊ लागल्यावर असे काही नसते, प्रत्येकच समाज व्यवस्थेत एक सहन करणारा आणि एक त्रास देणारा , एक शासन लादून घेणारा आणि एक शासन करणारा असा वर्गं असतो हे लक्षात आले.
आत्ता मी ज्या गावात - समाजात रहाते तिथे ब्राह्मणांना आर्थिक्/धार्मिक्/सामाजिक संस्थेत काही महत्त्वाचे किंवा कसेही स्थानच नाही.
तरी इथे जातींवर अत्याचार आहेत,तरी अस्पृश्यता आहे, तरी देवाधर्माच्या नावाने भक्तांची आबाळ आहे.

बाकी तुमच्या शेवटच्या दोन ओळींची संपूर्ण लेखाशी काय सुसंगती लागली नाही.

मी नविन धर्म काढतो ज्यात जातीजमाती नसेल. त्यात वेगवेगळे पंथ देखील निर्माण होणार नाही याची काळजी घेणार. एक भारतीय म्हणुन ज्या गोष्टीचा अभिमान असेल तेच या धर्मात पुजनिय असेल.

>>>>>मी नविन धर्म काढतो ज्यात जातीजमाती नसेल. त्यात वेगवेगळे पंथ देखील निर्माण होणार नाही याची काळजी घेणार. एक भारतीय म्हणुन ज्या गोष्टीचा अभिमान असेल तेच या धर्मात पुजनिय असेल.

"अजात" ?

देशमुखसाहेब असे दोन धर्म आधीच आहेत-

दिने ईलाही
बहाई

हो पण त्या दोन्हीही धर्म एका धर्माशी जोडलेले असल्याने त्यांचा स्वीकार लोक इतर धर्मातील लोक करतील का?
निव्वळ भारतीय असणारेच धर्मात घेतले जाणार

धर्म स्थापनेचा दिवस कधीचा ठरला आहे? धर्मा चे नामकरन काय?

"आम्ही सारे भारतिय"?

होईल. त्यात कुणाला स्वतच्या जातीचा फुकाचा अभिमान नसेल आणि जातच नसल्याने त्यानावाने आयडी नावे वगैरे निघणार नाही. त्या धर्माचे नेते वगैरे काहीच नसल्याने जाज्ज्वल्य अभिमान असणारे लेख बुंदी पाडल्यासारखे निघणार नाहीत. समानत्व आणि शांतता हे मुख्य ध्येय असल्याने इथले काही लोकांना त्यात प्रवेश काही अटी पार पाडल्यानंतरच मिळतील

घाटपांडे साहेब, तुमचा लेख आवडला. बाकी सुरवातीच्याच काही प्रतिसादातून कुणाला लेख अधिक झोंबला आहे ते दिसलेच.

काही प्रतिसाद नासक्या आंब्यांना चांगलेच झोंबले

साधारणत सर्व धर्म, पंथ, राष्ट्र यांची सुरुवत चांगल्या (च) उद्देशाने होते. नंतर जस जसा विस्तार होतो, अनुयायी वाढतात तसतसे फाटे फुटत जातात.

तरी सुद्धा दिदे तुम्हाला शुभेच्छा.

अनुयायी वाढतात तसतसे फाटे फुटत जातात. > हो ते काही प्रतिसादावरुन दिसलेच आहेत

आपण नीट वाचल्यास आपल्या हे लक्षात येईल की ते अवतरण चिन्हात असलेल्या परिच्छेदातील वाक्य वा ओळी आहेत.. त्यामुळे त्या ओळी सदानंद मोरे यांच्या लेखातील उधॄत आहे>>

हो खरं आहे.
लक्षात आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद. लेखातला ६०टक्केहून अधिक भाग कुणी सदानंद मोरे काय म्हणतायत त्यानेच व्यापलेला आहे.
पण हे सदानंद मोरे ब्राह्मण आणि ब्राह्मण्य सोडून अचानक पुरुषसत्ताक व्यवस्थेवर कसे गेले ते कळत नाहीये.
ब्राह्मण नसणारा, पुरोगामी नसणारा किंवा असणारी/नसणारी पुरुषसत्ताक व्यवस्थेची समर्थक असू शकते.

घाटपांडे,

कुठे काय लिहावे हे तुम्हाला समजत नाही का?

आधी आडनाव बदलून सर्वांना रुचेल असे एखादे आडनाव घ्या. घाटपांडे म्हणे!

मग बघा कसे प्रतिसाद येतात ते!

घाटपांडे,
आजचा सुधारक च्या लिंकबद्दल धन्यवाद.
वाचून बघते.

भारताची ३० % प्रजा मुस्लिम , ३०% ख्रिस्चन , ३० % बौद्ध व १० % इतर अशी स्थिती झाल्यानंतर या देशाची प्रगती होईल.

.. आलमगीर काउखान

अय्या! मग आम्ही कुठे जायचे?:अओ::फिदी:

१०% मधे ३% वाले का?

३% की ३.५% एकदा ठरवा. नविन जनगणना झाली असेल.

मला आधी वाटायचं लोक उगीचच ब्राम्हणांना नावं ठेवतात . पण स्वतःला अनुभव आल्यावर खरोखर ब्राह्मणांची चीड यायला लागली . नुसतंच नावाला ब्राह्मण आणि वृत्ती मात्र शूद्राची असे तर खूप जन भेटले.
वेद , उपनिषदे वाचल्यावर समजलं ब्राह्मणांनी इतरांना ते वाचायला बंदी का केली होती . इतरांना सत्य समजल्यावर ब्राह्मणांची काहीच किंमत राहणार नवती म्हणून हे बंदीच नाटक .
डिस्क्लेमर : वरील वाक्ये ब्राम्हन्य म्हणजे काय हे ज्यांना काळात नाही अश्या ढोंगी ब्राह्मणांसाठी आहेत . खरोखरच्या ब्राह्मणांसाठी नाहीत .

वरिल सर्वच प्रतिसाद

'मी जन्मावर आधारित उच्चनीचत्वाला आणि जुन्यापुराण्या चुकीच्या रुढींना विरोध करते' +१.

ब्राह्मण, ब्राह्मण्य, पुरोगामी किंवा कट्टरवादी ब्राह्मण वगैरे बद्दल बरीच चर्चा इथे वाचली आहे गेली काही वर्षे.

तर आता एक प्रश्नः ब्राह्मणेतरांमधे जन्मावर आधारित उच्चनीचत्व, जुन्यापुराण्या चुकीच्या रूढी असतात की नसतात, त्यांनी शूद्रांना अस्पृश्य मानलेच नव्हते का, त्यांच्याशी विवाहसंबंध ठेवले होते का, नसल्यास का नाही? याचा कुणि अभ्यास केला आहे का? त्यांचे या बाबत काय मत आहे? सर्व काही ब्राह्मणांबद्दलच का?
तसे पाहिले तर समाजात माझ्या माहितीप्रमाणे ब्राह्मणांपेक्षा ब्राह्मणेतरच जास्त आहेत, सध्याचा अपवाद सोडल्यास निदान महाराष्ट्रात तरी राजकारणात ब्राह्मणेतरांचेच वर्चस्व नाहीये का?

मग त्याचा वरील दृष्टीने कुणि विचार केला आहे का?

सारखे काय ब्राह्मण ब्राह्मण?

वेद , उपनिषदे वाचल्यावर समजलं ब्राह्मणांनी इतरांना ते वाचायला बंदी का केली होती . इतरांना सत्य समजल्यावर ब्राह्मणांची काहीच किंमत राहणार नवती म्हणून हे बंदीच नाटक .
बर्‍याच प्रमाणात सहमत.
पण असे आहे, जेंव्हा धर्माचे वर्चस्व होते तेंव्हा ब्राह्मणांनी स्वतःच्या फायद्यासाठी असे केले नि हजारो वर्षे इतरांनी ते मुकाट्याने सहन केले, त्यात काही अन्याय आहे असे वाटेनासेच झाले. तसाच आपला धर्म आहे अशी चुकीची समजूत समाजात पसरली. काही अन्याय दूर करण्यात आले - जसे स्त्रियांना शिक्षण, पुनर्विवाहाला मान्यता बालविवाह बंद इ. पण ब्राह्मणेतरांवरील अन्याय तसेच राहिले,

आता धर्माचे वर्चस्व नाही, राजकारण, अर्थकारण याचे वर्चस्व आहे. सर्वांना समान कायदा, न्याय, संधि वगैरे गोष्टी बोलल्या जातातच. पण आता , सत्ता मिळवणे, पैसे मिळवणे अश्या फायद्यांसाठी भ्रष्टाचारी, गुंडगिरी करणारे, निरनिराळे बेकायदेशीर कृत्ये करणारे लोक इतरांवर अन्याय करतच आहेत ना? हे असेच चालायचे म्हणून ते सहन केल्या जातेच आहे ना?

तेंव्हा आता ब्राह्मणांनी काय केले या पेक्षा आजकालचे अन्याय दूर करणे महत्वाचे नाही का?

>>
आजचा सुधारक या विवेकवादाला वाहिलेल्या मासिकात एकदा आमचे मित्र (तसेच आ.सु चे लेखक सुद्धा व अंनिस तील कार्यकर्ते सुद्धा ) टी बी खिलारे व प्रभाकर नानावटी यांनी एक प्रयोग केला. त्यात आजचा सुधारक मधे ब्राह्मणेतर लोकांचे किती लिखाण प्रसिद्ध होते/ ब्राह्मणेतर लोक किती लिहितात असा सर्व्हे घेण्याचा प्रयत्न केला.
>>>

या पेक्षा आसुचे लेखक किती व वर्गणीदार/वाचक किती हा सर्वे करावा. आमच्या मातोश्री म्हणतात की 'वाचकांपेक्षा लेखकांची संख्या जास्त असलेले हे जगातले एकमेव नियतकालिक आहे'
अगदी लेख लिहिले नाहीत तरी 'वाचकांच्या पत्रांतून' केशवराव जोशी, अनंत बेडेकर असे न-लेखक झळकत असत.

त.टी.: मराठीतील मोजक्या वैचारीक नियतकालिकांपैकी आसु एक आहे. त्याच्या वाचकसंख्येची खिल्ली उडवणे इतकाच हेतू आहे, त्यांच्या विचारांचा व कार्याची खिल्ली उडवलेली नाही. प्रत्येकाने आवर्जून वाचावे असे हे माशिक आहे.

झक्कीकाका धन्यवाद!
मी वर म्हटल्याप्रमाणे सध्या मी जिथे रहातेय तिथे ऑलमोस्ट १२ व्या शतकापासून बाह्मण/ब्राह्मणत्व नावाच्या गोष्टी नावालाही नसूनही जातीभेद, अस्पृष्यता, बालविवाह , स्त्रियांना शिक्षणासाठी कमी संधी असे सगळे आहे.
अमेरिका आणि अफ्रिका खंडात जिथे ब्राह्मण हा शब्दं कुणी ऐकलेलाही नसेल(अमेरिकेत अश्या जागा आता कमी अस्तील म्हणा)
तिथेही हे सगळे प्रकार आहेतच. कदाचित जातीऐवजी वर्ण, वंश असे शब्द वापरत असतील.

चांगले लिहीले आहे. नेमके विचार.
मूळात "ब्राह्मण्य" या शब्दाला जाणुनबुजून जो अर्थ दिला आहे, तो कुणी व का दिला, तो कुठुन आला हे प्रश्नच इथे कुणाला पडत नाहीत. "ब्राह्मण" व "ब्राह्मण्य" हे वेगवेगळे असूच कसे शकते? पण कोणत्याश्या कोर्टाच्या निकालानेही हे दोन वेगळे शब्द आहेत हे सांगून ठेवले आहे (संदर्भ शोधावा लागेल).
अन त्यामुळेच, ब्राह्मण्य या शब्दाचा अर्थ कोणी कसा लावुन कसे गरळ ओकावे यावर कायद्याचे बंधन नसल्याने ब्राह्मणांना शिव्याशाप घालताना "ब्राह्मण्य" हा शब्द वापरून कायद्याच्या कचाट्यातून सुटका करून घेतली जाते. असो. विषय तो नाही.
विषय असा की ब्राह्मणातील वर वर्णन केलेली कट्टर/पुरोगामी/सांसारीक-सामान्य मंडळी या सर्व प्रकाराकडे गेली १०० वर्षे (१९४८ धरून) कशाप्रकारे बघताहेत याचा मागोवा घेणे रंजक तर ठरेलच पण डोळ्यात अंजन घालणारेही ठरेल. वरील नानासाहेब गोर्‍यांचे याबाबतचे उदाहरण पुरेसे बोलके आहे.
एनिवे.... लेख विचारप्रवर्तक आहे. मात्र यावर हुकमी भाष्य करावे/मत बनवावे असा अभ्यास अजुन झाला नाहीये.

>>> वेद , उपनिषदे वाचल्यावर समजलं ब्राह्मणांनी इतरांना ते वाचायला बंदी का केली होती . इतरांना सत्य समजल्यावर ब्राह्मणांची काहीच किंमत राहणार नवती म्हणून हे बंदीच नाटक .
बर्‍याच प्रमाणात सहमत. <<<<
मी संपुर्णतया असहमत.
साध्या मराठीतील आरती धड पणे मूळ रूपात कुणाला म्हणता येत नाहीत/म्हणावे अशी कुणा जनसामान्य/बहुजनाला गरज वाटत नाही, तेवढी इच्छा नाही, तर जिथे संतांनी रचलेल्या आरतींचीही तोडमोड/भ्रष्ट/अपभ्रंश वगैरे केले जाते त्यांचे हातात म्हणण्यापेक्षा "मुखात" वेद देणे आजही कितपत संयुक्तिक आहे? पूर्वी तर कितपत होते?
अर्थात आता तर, नेटवर शोधलेत तर सर्व वेदादी वाङमय नेटवर सहज उपलब्ध आहे पीडीएफ फॉर्म मधे. घ्या ज्यांना हवे त्यांना.