औषधी वनस्पती

प्रदर्शनात टिपलेली काहि औषधी वनस्पतींची प्रकाशचित्रे. याचे उपयोग जाणकार सांगतीलच.

अडुळसा
उपयोग: खोकला, कफवर उपयुक्त
ब्राह्मी
अश्वगंधा
उपयोग: शक्तीवर्धक, कामवर्धक तसेच मूत्रविकारावर
नागकेसर

"असा नेसुन शालु हिरवा, अन् केसात खुंटुन मरवा"
"शालू हिरवा पाचू नि मरवा, वेणीत पेडी घाला, साजनी बाई येणार साजण माझा"
"अंग अंगी मी रंग खेळते, केसामधी मरवा, पिकल्या पानाचा देठ कि हो हिरवा"
अशा विविध गाण्यांमधून भेटलेला हा "मरवा"

मरवा
उपयोग: चर्मरोग व पोटदुखीवर उपयुक्त. (सुगंधी द्रव्यात याचा उपयोग)

टाकळा
अर्धशीशी, कंठमाला, गंडमाला यावर उपयुक्त
ओवा
पोटदुखीवर उपयुक्त
वेखंड
दमा, खोकला, गालगुंड, अपस्मार यावर उपयुक्त
रिठा
सब्जा

अक्कलकारा
कापूर तुळस
तमालपत्र
हाडजोडी
गवती चहा

हिरडा
वेलची
सागरगोटा
जायफळ
गुळवेल

सर्पगंधा
दंती
मेंदी
शेर
शतावरी
बेहडा

धन्स नादखुळा

औषधी वनस्पतींबद्दल अन त्यांच्या संवर्धनाविषयी तुला इथे आणखी माहीती मिळेल. ५०० हून आधिक आर्युवेदिक औषधी वनस्पतींची माहीती इथे आहे.

१.माहीम निसर्ग उद्यान,
२. कुलाब्याचे बोटॅनिकल गार्डन

यापैकी तु कोणत्या उद्यानाला भेट दिली आहेस ?>>>>>>>यातील सर्व वनस्पती या राणीबागीतील प्रदर्शनात मांडुन ठेवल्या होत्या आणि त्या माहिम निसर्ग उद्यानातीलच आहे.
कुलाबा बोटॅनिकल उद्यान म्हणजेच "सागर उपवन" का?

मी आजच (माझ्याकडे असलेल्या कात्रणांच्या आधारे) हा औषधी वनस्पतींचा धागा सुरु करणार होते.>>>>आर्या, यातच कर ना अ‍ॅड तुझ्याकडे असलेली माहिती.

गुळवेल तशीच मांडली होती प्रदर्शनात. तुझ्याकडचा फोटो डकव ना इथे.

ही झाडे ओळखता आली तरच त्याचे औषधी उपयोग करुन घेता येतील!>>>>त्यांच्या कोणता भाग औषधी आहे हे पण ओळखता आले पाहिजे. (उदा. मूळ, खोड, पानं, फुलं इ,)

धन्स आर्या

एक मालिकाच सुरु करुया आता >>>>येस्स्स्स. म्हणुनच मी हा "लेखनाचा धागा" म्हणुन प्रसिद्ध केला आहे.

धन्स जागू, मस्तच माहिती!!
मी निर्गुडी आणि रूईचे फोटो आणि माहिती टाकणारच होतो.
पंगार्‍याच्या पानाचा उपयोग पहिल्यांदा समजला.

गणेशपुजनात वापरण्यात येणार्‍या २१ पत्री आणि त्यांचे औषधी उपयोग (आंतरजालावरून साभार)

१. मधुमालती (Hiptage benghalensis)
औषधी उपयोग: पानांचा वापर जखम, सूज, कुष्ठरोग, कफ, संधिवात यावर करतात.

२. माका (Eclipta Alba)
औषधी उपयोग: यकृताची सूज, कावीळ, मूळव्याध, सांधेदुखी व त्वचेचे जुनाट आजार यावर माका उपयुक्त. केसांच्या आरोग्यासाठी याचे तेल उपयुक्त.

३. बेल Aegle Marmelos
औषधी उपयोग: बेलफळ अतिसार, आतड्यांचे विवकार यावर गुणकारी. पानांचा रस मधुमेहावर उपयुक्त.

४. दुर्वा (Cynodon Dactylon)
बुद्धीवर्धक , शक्तीवर्धन , थडं गुणाच्या आहेत. दुर्वाच्या रसाने, लेपनाने त्वचेचा दाह कमी होतो. आम्लपित्तावरही दुर्वाचा रस उपयुक्त. डोळ्यांचे विकार, सर्दी-खोकला यावर गुणकारी.

५. बोर (Zizyphus Mauritiana)
फळे, बिया, पाने, खोड हे सर्व भाग औषधी. कफ, पित्त, ताप, त्वचारोग, अतिसार यावर उपयुक्त.

६. धोतरा (Datura metel)
त्वचारोग, डोळ्यांचे विकार, मूळव्याध, मूतखडा यावर गुणकारी

७. तुळस (Ocimum sanctum)
सर्दी-खोकल्यासाठी पानांचा काढा गुणकारी. अपचन, ढेकर, पोटदुखी, कानदुखी यावरही पानांचा रस उपयुक्त.

८. आघाडा (Achyranthes aspera)
मूळव्याध, पोटाचे विकार, अतिसार, बद्धकोष्ठ यावर उपयुक्त

९. शमी (Prosopis cineraria)
दाहशामक. दमा, ब्रॉन्कायिटस, कुष्ठरोग, अतिसार, जुलाब यावर गुणकारी.

१०. केवडा किंवा डोरली/रानवांगे

केवडा (Pandanus odoratissimus)
पाने व फुले औषधी. डोकेदुखी, पोटदुखी, जखमा यावर उपयुक्त

डोरली/रानवांगे (Solanum indicum)
कफ, सर्दी, दम्यावर गुणकारी, पानाचा रस पोटदुखीवर उपयुक्त. याच्या मुळांचा वापर दशमुळारीष्टात केला जातो.

११. कण्हेर (Nerium indicum)
तेल विंचवाच्या चावण्यावर उपयुक्त. मूळव्याध, सूज यावर उपयुक्त

१२. आपटा (Bauhinia racemosa)
साल, पाने, शेंगा आणि बिया औषधी. पित्त आणि कफदोषांवर गुणकारी व दाहशामक. खोडाच्या सालीचा लेप जखमा व सूज यावर लावतात.

१३. रूई, मंदार (Calotropis gigantea)
कुष्ठरोग, कफ, पोटाचे विकार यावर गुणकारी. न्युमोनिआ, सायनसला, सूज येणे, दमा या विकारांमध्ये उपयुक्त.

१४. अजुर्न सादडा (Terminalia arjuna)
जखम भरून येण्यास सालीचा काढा उपयुक्त, ह्रदयाच्या शिथिलतेवर खोडाची साल अत्यंत गुणकारी, मोडलेले हाड सांधण्यास सालीचा वापर करतात. कानदुखीवर पानांचा ताजा रस कानात घालतात.

१५. विष्णुक्रांत (Evolvulus alsinoides)
अल्सर, कावीळ, मधुमेहावर उपयुक्त

१६. डाळींब (Punica granatum)
खोकल्यावर फळाची साल उपयुक्त, तोंडात धरून चघळल्यास खोकला बरा होतो.

१७. देवदार (Cedrus deodara)
डोकेदुखी, अंगदुखी, सर्दी, चर्मरोग, पोटदुखी यावर उपयुक्त.

१८. मरवा (Origanum marjorana)
चर्मरोग, पोटदुखी यावर गुणकारी.

१९. निर्गुडी किंवा पिंपळ

निर्गुडी (Vitex negundo )
सजू , संधीवात, डोकेदुखी यावर याची पाने अतिशय गुणकारी.

पिंपळ (Ficus religiosa)
खोडाची साल त्वचाविकार व अल्सरवर उपयुक्त. पाने तोतरेपणा, तोंड येणे यावर उपयुक्त.

२०. जाई (Jasminum grandiflorum)
मूळ व फु ले आयुर्वेद,यूनानी औषधांमध्ये वापरतात. पित्त, तोंड येणे, त्वचारोग यावर गुणकारी

२१. अगस्ती, हादगा (Sesbania grandiflora)
ताप, सर्दी, खोकला, डोके दुखीवर गुणकारी

त्याची काही कात्रणं माझ्याकडे आहेत. ती कात्रणं आता जपुन ठेवण्यापेक्षा इथे टाकणे मला सोयिस्कर वाटले. त्यावर आधारीत इथे ही माहिती टाकत आहे. ज्यायोगे सर्वांना आपल्या आजुबाजुला असलेल्या औषधी वनस्पती ओळखणे सोपे जाईल.>>>>>>धन्स आर्या. याचा निश्चितच उपयोग होईल.