बदअमलाबद्दल कड़क शासन...

३-४ दिवसापुर्वी अचानक फेसबुकवर एका मित्राने एक शिवकालीन पत्र सापडले अशी पोस्ट टाकली आणि सोबत खाली दिलेल्या पत्राचा हाच फोटो दिलेला होता. मला अत्यानंद झाला. पण क्षणापुरता....... कारण.....

हे पत्र पुर्वीपासूनच उपलब्ध होते. त्याचा पुर्ण मराठी अनुवाद १९४२ सालीच डॉ. रामदास यांनी त्यांच्या 'पत्ररुप शिवदर्शन' मध्ये दिलेला आहे. त्यानंतर दीर्घकाळ, म्हणजे तब्बल किमान ७०-७५ वर्षे या पत्राचा ठावठिकाणा नव्हता याचा अर्थ मंडळाच्या दफ्तरखान्यात हे पत्र नीट वर्गीकरण करून ठेवलेले नव्हते असा होतो. हे दुर्दैवी आहे. जुन्या कागदपत्रांची निगा कशी राखायला हवी हे त्यांस ठावूक नाही काय? नव्हते काय?

मंडळाकडे असलेल्या सर्व पुरातन कागदपत्रांची निगा राखण्याच्या दृष्टीने त्यांनी पावले उचलायला हवीत. आयश्यक ती रसायने त्यावर लावून, सर्व कागदपत्रांचे संगणकीकृत वर्गीकरण व्ह्यायला हवे. हे काम मोठे असले तरी महत्वाच आहे. अन्यथा पुढे ही अशीच अनेक पत्रे पुन्हा पुन्हा सापडतील....
.
.
स्त्रियांशी गैरवर्तन करणाऱ्या लोकांविरुद्ध शिवरायांचे धोरण अतिशय कडक होते. ह्या बाबतीत ते कोणाचाही मुलाहिजा ठेवत नसत. 'बदअमलाबद्दल कड़क शासन' ते करत असत. जानेवारी १६४६ मध्ये त्यांनी रांझे गावचा पाटील बाबाजी उर्फ़ भिकाजी गुजर याला एका स्त्री सोबत गैरवर्तनासाठी चौरंग करण्याची शिक्षा दिली होती. (चौरंग करण्याची शिक्षा म्हणजे दोन्ही हात व दोन्ही पाय तोडणे, पण त्यानंतर माणूस रक्तस्त्राव होउन दगावू नये ह्यासाठी जखमा गरम तुपात बूडवल्या जात.) आणि त्याचाच कुळातील सोनजी गुजर ह्याला २८ जानेवारी १६४६ च्या पत्रानुसार राजांनी पाटिलकी मान्य केली आहे.

सदर पत्रात राजांनी काय लिहिले होते ते बघूया....

राजेश्री सिवाजीराजे दामदौलत ज्यानिब कारकुनानी हाल व इस्तकबाल देसमुखानि व देसकुलकर्णियानी तर्फ खेडेबारे बिदानद के सुहुरसन सीत अर्बैन अलफ बावाजी बिन भिकाजी गुजर मोकदम मौजे रांजे तर्फ मार हा मौजे मारची मोकदमी करित असता यासपासुन काही बद अमल जाला हे हकिकत हूजूर साहेबाशी विदित जाली. त्यावरून बहुकुमी तलब करुन साहेबी हुजुर आणुन वाजपुस करिता खरे जाले याकरिता बावाजी याची वतनी मोकदम हुरुर अनामत केली. बावाजीचे हातपाय तोडून अनामत केला ते वरुती सोनजी गुजर किले पुरंधर हे जनात गोत म्हणुन येउन अर्ज केला. जे आपले हाती देणे बराय अर्ज खातिरेस आणुन बावाजी मार याचे माथा गुन्हेगार होन पा तीनसे करार केले ते सोनजी मार याने देउन बावाजीस हाती घेतले. याचे पोटी संतान नाही हे कुळीचे गुजर होउन साहेबी मेहेरबान होउन मौजे रांजे ता माची मोकदमी सोनजी बीन बयाजी गुजर याचे दुमाला करून याजपासून दिवाणात सेरणी होन पा दोनसे होन करार करून घेउन मोकदमी त्यास दिधली. असे यास कोणी मुजाहीम न होणे असल पत्र फिराउन भोगवटियास देणे.
उजुर न करण.

मोर्तब सुद.

रुजु सुरनिवीस

मायबोलीवर पूर्वप्रकाशित इतर ऐतिहासिक पत्रे :
तुर्काचा जवाब तुर्कितच दिला पाहिजे..
हे राज्य व्हावे हे श्रींचे मनात फार आहे
सर्व ज्ञातीने कस्त करून शत्रु पराभवाते न्यावा...
ब्राह्मण म्हणुन कोण मुलाहिजा धरु पाहतो?