माझी काशीयात्रा (सचित्र)

हे सगळं बकालच दिसतंय

काही काही कॉमेंट्स खासच. जसे उंदीर, गाय इ

चित्रे पाहताना ओपोराजितो आठवला. आपल्या देशाला स्वच्छतेचे इतके वावडे का आहे या प्रश्नाचे उत्तर मिळेल असे वाटत नाही.

एकही फोटो दिसत नाहीये.

आडो, दिसतायत गं. तू डोळे मिटून घेतले आहेस का?
फायरफॉक्स वापरुन बघ.

अश्विनीला अनुमोदन, खरंच काय आहे नक्की या काशीत? मुक्ती वगैरे सगळं झूट असेल असं वाटतंय एकूणात.

असू शकेल. अरब देशात काय काय ब्लॉक करतील त्याचा नेम नाही.

दक्षिणा, असं कसं म्हणतेस? काहीही झालं तरी 'मेरा भारत महान'च म्हणायचं मग तो कितीही बकाल का असेना. तुझ्या वरच्या वाक्याने धार्मिक भावना दुखावू शकतात.

तू अरब देशात आहेस आता? मग तुला मक्का मदिनाचे दिसतील फोटो

आपल्या देशाला स्वच्छतेचे इतके वावडे का आहे या प्रश्नाचे उत्तर मिळेल असे वाटत नाही. +१
बाकी वर्णन छान.
धन्यवाद...

हो अश्विनी, आता त्याचेच फोटो बघायचे आणि बांग ऐकायच्या शुक्रवारी.

मला वाटतं एवढा बकालपणा हल्ली काही वर्षांमध्ये आला असावा. तीर्थक्षेत्र असूनही पावित्र्य, स्वच्छता पाळली जात नसावी. काशी वगैरे हे दूरच्या लोकांसाठी एक तीर्थ म्हणून आकर्षण असेल पण तिथल्या लोकांना ते रोजचंच असल्याने व यात्रेकरुंची सततची वर्दळ असल्याने असं झालं असेल. त्या जागोजागी पिंडी, मुर्ती कुणी स्थापन केल्या कुणास ठाऊक. गल्लोगल्ली सार्वजनीक गणपती बसतो तसं वाटतंय. फक्त हे ३६५ दिवस रहात असल्याने एखाद्या पोस्टाच्या पेटी इतकंही महत्व राहिलं नसावं. असो..

वै. म. - ह्या सगळ्या मुर्ती कुणी स्थापन केल्या हे माहित नसेल (बाथरुमला लावतात तशा टाईल्सही लावून ठेवलेल्या दिसतायत) आणि त्याचं काही ऐतिहासिक / पौराणिक महत्व नसेल तर विसर्जन करुन घ्याव्यात आणि ती कुंडं वगैरे गाळ उपसून स्वच्छ करावीत. पुराण काळातील काशी खूप सुंदर, प्रसन्न, पवित्र वाटत असेल कदाचित पण सांभाळता येत नसेल तर एक विश्वेश्वर आणि काही ऐतिहासिक / पौराणिक महत्व असलेली स्थानं सोडून सगळं रिअरेंज करावं.

बरीचशी घाण बाहेरून आलेल्या यात्रेकरुंमुळे होते त्याचप्रमाणे पंचक्रोशीतुन आणल्या जाणार्या प्रेतांमुळेपण होते.>>> ह्म्म्म. प्राण निघून गेल्यावर उरलेलं शरीर नदीत सडण्यासाठी किंवा माश्यांनी खाण्यासाठी सोडण्याच्या मागे काय कारण असतं? गंगा मैली होणारच ना? आणि तिथलंच पाणी गडूत सील करुन आपण घरी आणायचं शेवटच्या क्षणी मुखात गंगोदक पडावं म्हणून. अर्धमेले झालेले असू तर पूर्णच मरु इतक्या दुषित पाण्यामुळे.

पौराणीक गॉगल्स घालुन तिथे हिंडलात तर अनेक गोष्टींकडे कानाडोळा करुन ती रहस्ये आत्मसात, आत्मगत करत जाता येतात. मी ती दिव्य दृष्टी घेऊन गेलो होतो.>>> त्या अतिथी देवो भव मधले गॉगल्स इथेही चित्रांच्या वर किंवा खाली लटकव म्हणजे आम्हालाही कथेची आणि त्या परिसराची लिंक लागेल.

घाण इज इन द आय ऑफ द बिहोल्डर वगैरे.>>> तरी ज्याला आपण तीर्थक्षेत्र मानतो ते स्वच्छ राखलं पाहिजे असं वाटतं. त्या पायरीजवळच्या शिवलिंगांच्या शिळेला चुकून पायही लागत असेल कुणाचा.

आपल्या देशाला स्वच्छतेचे इतके वावडे का आहे या प्रश्नाचे उत्तर मिळेल असे वाटत नाही. >>> नाहीच मिळणार. कारण आपण चलता है, जाऊ दे ना यार, अशा मनोवृत्तीचे आहोत. अजून १०० वर्षांनी देखील भारत असाच राहिल. एकीकडे ग्लोबलायझेशन मुळे भारतीय पगार वाढतील, नौकर्‍या मिळतील, लोक बाहेर जातील, पण तसेच रस्ते, तशीच वीज आणि पाणी ह्यांची अवस्था व तसाच भ्रष्टाचार असेन. ह्या बाबत मला आता इथे राहून काही शंका उरली नाही.

काशीला खूप लोक या ना त्या कारणाने भेट देत असतात त्यामुळे बहुतेक तिथे स्वच्छता टापटिप करण्यावर मर्यादा आल्या असतील. करून करून किती करणार?

आडो, लोकांच्या धार्मिकतेचा अवमान करण्याचा हेतू नव्हता माझा. उलट असं म्हणायचं होतं की, इतक्या बकाल वातावरणात आपल्या जवळच्या व्यक्तीला अग्नी देणं किंवा इतर कोणतेही होम हवन करून मुक्ती वगैरे मिळवण लोकांना कसं काय पटू शकतं? अशा कामांसाठी जागा पवित्र आणि स्वच्छ हवी.

आवडले फोटो आणि वर्णने. हिंदू धर्मात केवढी रहस्ये सामावलेली आहेत काही कळत नाही. कदाचित ज्यांचा अभ्यास आहे त्यांना नीट कळू शकत असेल. पण तो पहिला फोटो, कालमर्दानेश्वर, नागकुंडाचं वर्णन वाचताना त्यातलं गूढ कळता कळत नाही. स्वर्ग, पाताळ, नागकुळ या संकल्पना नक्की काय होत्या, त्या नागकुंडातून पाताळात जाता येतं म्हणजे काय? कोणाला शोध नाही का घ्यावासा वाटला? तो न घेताच कशामुळे लोकांचा इतका विश्वास तेव्हा होता (अजूनही असतो) समजत नाही. उज्जैनच्या कालभैरवाच्या मंदिरातही खूप गूढ वाटतं.

पौराणीक गॉगल्स घालुन तिथे हिंडलात तर अनेक गोष्टींकडे कानाडोळा करुन ती रहस्ये आत्मसात, आत्मगत करत जाता येतात. मी ती दिव्य दृष्टी घेऊन गेलो होतो. घाण इज इन द आय ऑफ द बिहोल्डर वगैरे. >> हे आवडलं.

राजकाशाना- हो ओपोराजितोची अनेकदा आठवण आली फोटो बघताना. विशेषतः तो चिंचोळ्या गल्लीचा आणि पक्षांचा.

छान फोटो

स्वर्ग, पाताळ, नागकुळ या संकल्पना नक्की काय होत्या, त्या नागकुंडातून पाताळात जाता येतं म्हणजे काय >>>

ती कल्पना. पण स्वर्ग म्हणजे आर्यावर्ताच्या उत्तरेचा व हिमायलाचा भाग, जिथे देवलोक नावाची जमात राहत होती. नागकुळ पण अशीच एक जमात. बेसिकली मला हे आजही गाववाले लोक, वरचा अंगाला जा, खाल्ल्याअंगाला जा असे म्हणून दिशा दर्शवतात तसे वाटते. स्वर्गाच्या बाहेर पृथ्वी आणि त्याही खाली ( जसे आपल्या महाराष्टाच्यात देखील काही जुन्या संस्कृती सापडत आहेत) ते म्हणजे पाताळ असावे. किंवा पाताळ म्हणजे तो देश जिथे देवांचे काही दुश्मन जसे दस्यु, दास आणि पणी लोक राहत ती जागा. (इथे खाली म्हणजे इस्ट टू वेस्ट असे पण धरावे लागेल कारण सरस्वती / हाक्रा संस्कृती ही (जी वेदपूर्व होती असे मानायला जागा आहे) ती हिमालय ते उत्तर अफगाण (ज्याचे नाव वेदांमध्ये वाल्हिक प्रदेश आहे) व्हाया राजस्थान आणि आजचे पाक) अशी पसरली होती. कदाचित त्यालचा भाग म्हणजे देखील पाताळ होईल.

तिन्ही लोक म्हणजे खरोखरी पृथ्वीच्या गाभ्यात पाताळ, स्वर्ग म्हणजे पृथ्वीबाहेर असे जे आपण समजतो (आज) तसे ते तेंव्हा नक्कीच नव्हते. पुढे कालौघात लोकांनी हे पृथ्वीबाहेरचे केले कारण मग त्याचे महत्व कसे वाढणार?

(इती अनेक पुस्तकातुन वाचलेले)

फोटो / वर्णन आवडले. त्या कथेचे संदर्भ इथे फोटोंना देता आले तर अजुन चांगले होईल.

<काशीला खूप लोक या ना त्या कारणाने भेट देत असतात त्यामुळे बहुतेक तिथे स्वच्छता टापटिप करण्यावर मर्यादा आल्या असतील. करून करून किती करणार?> मुळात स्वच्छता हि स्वत: पाळायची गोष्ट नसुन आपल्यानंतर दुसर्‍यांनी करायची कृती आहे असे लोक जो पर्यंत मानतात स्वच्छ होणे कठीणच आहे.

<अर्धमेले झालेले असू तर पूर्णच मरु इतक्या दुषित पाण्यामुळे.>
अभारतीय लोक जेव्हा प्रेमाने गंगा, काशी बघायला जातात आणि हि घाण आणि प्रेते पाण्यात टाकणे बघुन त्याबद्दल भारतीयांना प्रश्न विचारतात तेव्हा अगदी कानकोंडं व्हायला होते.

केदार धन्यवाद! तु म्हणतो आहेस त्या दृष्टीने पाहीलं तर बर्‍याच रहस्यमय वगैरे गोष्टी साध्यासुध्या वाटायला लागतात (आणि पटणार्‍या) पण ग्लॅमर कमी झाल्यासारख्या माझ्या डोक्यातल्या कधीतरी वाचलेल्या पुस्तकातल्या 'देव म्हणजे परग्रहावरचे कोणीतरी' या संकल्पनांना गूढतेचं कसं छान वलय होतं बाकी :प

सहीयेत फोटो आणि समालोचनही.

लोक्स,
काय राव घाण घाण करता.. आबादी किती? सरकार कुठेकुठे पुरे पडणार. इ.इ. पुढची वाक्य स्वत:च म्हणावीत.
या वाक्याने मला एवढा पुळका आला आहे म्हणजे मी नक्की सध्या भारताबाहेर असणार असा कयास असला तर तो बरोबरच.

व्वा! छान सफर झाली काशिची प्रत्यक्ष जाऊन देखिल बघितले गेले नसते ते बघायला मिळाले, धन्यवाद.
लिम्बी अन पोरीन्ची काशीयात्र केव्हाच झालिये, मी मात्र महाराष्ट्राच्या बाहेर पडलो नाहीये अजुन! असो.

>>>अभारतीय लोक जेव्हा प्रेमाने गंगा, काशी बघायला जातात आणि हि घाण आणि प्रेते पाण्यात टाकणे बघुन त्याबद्दल भारतीयांना प्रश्न विचारतात तेव्हा अगदी कानकोंडं व्हायला होते. <<<

एकतर मला असल्या कशाने कानकोन्ड वगैरे व्हायला होत नाही! त्यातुन माझा काय या विषयात संबन्ध नै बोलायचा, पण हे वाक्य वाचले अन सहज आठवला मागल्याच पन्धरवड्यातला प्रसंग.
झाल काय की लिम्बी अन पोरी कोकणात गेलेल्या, समुद्रकिनारी असलेल्या आमच्या गावी देखिल गेल्या, अर्थात समुद्रकिनारी गेल्यावर माझ्याकरता त्यान्नी जशी समुद्राची वाळू अन पाणि घेऊन आल्या, तसेच तेथे अफाट सन्ख्येने उपलब्ध असलेले शन्ख/शिम्पले देखिल आणले, चान्गले पिशवी भरुन आणले, त्यातच कधी नाही ती एक कवडी देखिल मिळाली, या किनार्‍याला कवड्या मिळत नाहीत. घरी परतल्यावर तो ढिग जमिनीवर ओतुन बघत बसली, त्यातच, तिला शिम्पल्यान्च्या दोनचार पेट्या देखिल मिळालेल्या, कौतुकाने दाखवायला लागली तेव्हा तत्क्षणी तिला सान्गितले की अग या पेटीत जिवन्त वा मृत कीडा असू शकतो, उघडून बघितले तिने तर विशिष्ट समुद्री जीवान्च्या वासासहीत होताही, तिने ई ई ई करुन किन्चाळून वगैरे झाले.
मग तिला सान्गितले, की अग हे जे काय तू गोळा करुन आणलेस, ते सर्व मृत समुद्री जीवान्चे "सान्गाडे" आहेत!
तात्पर्य? हे आख्खे जग असन्ख्य मृत जीवान्च्या सान्गाड्यान्नीच भरलेले आहे. असन्ख्य जीवान्च्या उच्छ्वासाने भरलेले आहे. असन्ख्य जीवान्च्या उत्सर्जित द्रव्याने भरलेले आहे. अन्तर्बाह्य लडबडलेले आहे. अन एकदा हे ज्याला उमगलेले असेल, त्याला काय कशाने कानकोन्डे व्हायला होणार?
असो, तुमचे चालुद्यात मी वाचतोय मधुन मधुन

काशीयात्रा आणि अश्चिग हे काँबो वाचूनच भारी वाटले!
फोटो आणि समालोचनापेक्षा त्यावर सुरु झालेली चर्चा जास्त रंगतदार आहे.
थोडेफार तरी गोडीगुलाबीने रहायच्या प्रयत्नांमुळे एक सिस्टीम दूसर्याच्या अधिपत्याखाली येते.>>> देव आणि त्यांची वाहने हे या प्रक्रियेचे उत्तम उदाहरण असावे.

काशीयात्रा आणि अश्चिग हे काँबो वाचूनच भारी वाटले!>>>> अगदी अगदी!
आधीचा लेख (काशीची कथा) पण मस्त. माहितीच नव्हती. पण मला फोटो दिसत नाहीयेत. आडो म्हणते ते बरोबरे. इकडे काय ब्लॉक करतील सांगता येत नाही.
अश्चिग मला तुझा अ‍ॅप्रोच खूप आवडला. चर्चा छान चाल्लीय. वाचतेय.

आगावा, अश्चिगला ख. सटरफटर आणि देव हे विषय जिव्हाळ्याचे आहेत हे तुला अजून जाणवलं नाहीये का?

छान लेख. २ र्‍या फोटोत केवढा एरिया कव्हर झाला आहे!
पौराणीक गॉगल्स शिवाय तिथे जाण मात्र केवळ अशक्य वाट्तय.

शर्मिला, इरावती कर्वेंचे युगांत पुस्तक आहे त्यात नागलोकांबद्दल त्यांनी खूप छान सांगितले आहे. ते एक मोठे प्रकरणचं आहे. ते पुस्तक तू पुन्हा वाच म्हणजे माहिती मिळेल.

आशिष, चित्र छान आहेत. तुला मोक्षप्राप्ती मिळो!