निसर्गाच्या गप्पा-१

ह्म्म गोव्यात असेल तर मिळवायचे प्रयत्न करेन. रच्याकने गोव्यात नर्सरी वगैरे नसते काय झाडांची? मी एवढे गोवा फिरले नाहीये पण पणजीत तरी कुठे दिसली नाही. गोव्यात माझ्या ओळखीचे कोणीच नाही

पणजी मडगाव रस्त्यावर नर्सरी बघितल्यासारखी वाटतेय. काही मायबोलीकर आहेत तिथे (ज्योति कामत ) त्यांच्याकडे चौकशी करता येईल.
कला अकादमी, महावीर उद्यानात पण चौकशी करता येईल. तिथे कूंड्यांमधे रोपे बघितली होती.

साधना, मी त्या वेगळ्या हिरव्या फूलांचा उल्लेख केलाय त्या झाडाला मराठीत सुगंधी अशोक म्हणतात. गोव्यातल्या दूधसागर धबधब्याकडे जाताना जो शेवटचा वाहनतळ आहे, तिथे एक फूलणारे झाड आहे याचे. शास्त्रीय नाव रात्री लिहितो.
तसा आसुपाल पण हिरव्या फूलांनी बहरतो, पण त्या दाट पर्णसंभारात ती फूले नीट दिसत नाहीत. आणि त्यांना सुगंधही नसतो.

जागू, तूमच्याकडे कधी सुरणाला फूल आलेले बघितले आहे का ? हे फूल स्वतंत्रपणे थेट जमिनीतूनच उगवते. दोन फूट लांबीच्या दांड्यावर हे दहा इंच उंच आणि आठ इंच घेराचे फूल असते. रंगाने किरमिजी असते पण याला प्रचंड दुर्गंधी असते. मी एकदाच लहानपणी हे फूल मालवणला बघितले होते. अगदी मळमळून यावे, असा दुर्गंध असतो याला.

दिनेश, गोव्याला पुढच्या वर्षी जायचा बेत आहे. जायच्या आधी तुम्हाला सल्ला विचारेनच. तुम्ही गोव्यात किनारे सोडुन इतर गोष्टीही आहेत असे नेहमी सांगता, मी किनारे पाहिलेत खुप, एकदा किना-यावर गेले की सगळे संपलेच. मग निघता येणारच नाही. त्याआधी इतर गोष्टी पाहुन घेईन.

मी दुधसागरला गेले होते पण आजुबाजुचे फारसे पाहता आले नाही... पुढच्या वेळेस बघेन.

सुरणाच्या फुलाचा उल्लेख वाचुन जगातले सगळ्यात मोठे फुल म्हणुन इंडोनेशीया, ऑस्ट्रेलिया का तिकडच्याच कुठल्यातरी देशातल्या फुलाचा उल्लेख होते ते आठवले. आता एवढ्या मोठ्या फुलाला दुर्गंधी का येते? त्याचे परागीभवन करण्यासाठी कुठल्या भयानक किड्याला आमंत्रण असते ते?

साधने, हि दुर्गंधी साधारणतः कुजलेल्या मांसासारखी असते. त्यामुळे ते खाद्य असलेले उडते किडे आकर्षिले जातात.

ते इंडोनेशियातले फूल बरेच मोठे असते. तीन फूट व्यास आणि मधला दांडोरा सहा फूट उंच असतो. यासाठी पण काहि खास माश्यांचीच नेमणूक झालेली असते. त्याचाही रंग असाच असतो. अटेंबरो साहेबांनी चक्क त्या फूलांत कॅमेरा ठेवून चित्रीकरण केलेय.
समुद्रातील खडकांवर उगवणारे पण असेच एक फूल असते. ते मेलेल्या प्राण्यांच्या मांसाच्या रंगाचीच नव्हे तर त्यावरच्या केसांची, तुटक्या अवयवांची, हाडांची पण नक्कल करते.

आणि हो गोव्याला, स्पाईस गार्डन मधे पण बरीच झाडे बघायला मिळतील, (वेलची, लवंग, जायफळ, व्हॅनिला, मिरी, ऑल स्पाईस, करमळ, बिमली, वेगळा अनंत, लेमनग्रास अशी बरीच.)

साधनातै एरंडाच्या झाडा बाबत महितीसाठी आभार्...मला वाट्तं पाहीलं असेल झाड पण तेच का? माहीत नाही... औषधि उपयोग होतो त्याचा असे ऐकले होते.

जागू, परत फूल फूलले तर त्याचा फोटो काढून ठेवणार ना ? दुर्मिळ आहे ते फूल.
तोरणं पुर्वी मुंबईत पण मिळायची. अजूनही ठाणा, बोरिवली, डोंबिवली ला मिळत असतील. केसात माळायची पांढरी करवंद असतात, माहित आहेत का ? अगदी तशीच दिसतात. माझ्याकडे असेल फोटो कदाचित.

मला वाट्तं पाहीलं असेल झाड पण तेच का

टाकते फोटो त्याचा. मग लक्षात येईल तुमच्या. सर्वत्र साधारण लहान झुडपे दिसतात एरंडाची पण माझ्याइथे त्याचे मोठे झालेले झाडही आहे. कालच परत एकदा पाहुन खात्री केली. आज/उद्या फोटो काढते.

साधना तु लेखन करत जा ग. तुझ्या उपमा चांगल्या असतात.
पुर्ण अनुमोदन !

हिरवी फूले येणार्‍या सुगंधी अशोकाचे शास्त्रीय नाव. Polyalthia fragrans.
बर्फाखालीच उमलणार्‍या जांभळ्या फूलांचे नाव अल्पाईन स्नोबेल.
इंडोनेशियातल्या प्रचंड मोठ्या पण दुर्गंधी येणार्‍या फूलाचे नाव Titan Arum
अशी शास्त्रीय नावे माहित असली तर नेटवर फोटो शोधणे सोपे जाते. मराठी नावाने फारच कमी वेबपेजेस सापडतात. (कधी कधी तर माझेच जूने लेख सापडतात !!! )

रविवार, ९ जानेवारीला दिनेश भारतात येताहेत एक दिवसासाठी. सकाळी ११ वाजता राणीबागेत भेटण्याचा प्लॅन आहे. ज्यांना जमेल त्यांनी माझ्या विपुत कळवा.

अरेरे.... दिनेशदांना भेटण्याची फार इच्छा आहे... पण ९ आणि १० जानेवारीस अमरावतीला ''गझलोत्सव-२०११'' मध्ये व्यग्र असल्याने येता येणार नाही.

हा धागा बघायचा राहून गेला होता. माहितीचा खजिनाच आहे इथे. सावकाशीने वाचेन .
माझ्या लहानपणी तोरणं खूप खाल्येत मी. आई घरी सुरण लावायची त्यामुळे सुरणाचे फूलही पाहिलय. त्या काळी हे सगळं नेहमीचेच होते त्यामुळे त्याचे फारसे अप्रुप वाटले नाही. आता फक्त आठवणी उरल्यात.

साधनाताई मलाही "दिनेशदा" यांना भेट्ण्याचि तीव्र इच्छा आहे, त्यांचा माबो वर अखंडित माहीति स्त्रोत चालुच असतो, वेगवेगळ्या विषयांवर बरीच माहीति त्यांच्या जवळ असते.

पण मी सध्या दुबईत आहे...कधीतरी भेटेनच...., ते जेव्हा इथे येतील किंवा मी तेथे असेन.

एरंडाचं प्रचि द्यायला विसरु नका....प्लिज

दिनेशदा,तुमच्या अभ्यासपूर्ण माहिती मुळे आमच्याही ज्ञानात भर पडत आहे. प्रत्येक विषयाची सखोल माहिती तुमच्यामुळे आम्हाला मिळते.धन्यवाद.

साधना काटेसावरी बद्दल धन्यवाद

दिनेश, हेच तोरण म्हणत होतात ना तुम्ही? हे कासला दिसले होते मला. त्याची चटणी पण खायला मिळाली (पण चव नाही आवडली फारशी)

तोरणा मी कधीच बघितली नाहीत. माधव फोटोबद्दल धन्यवाद.

नाहि माधव हि नाहीत तोरणं. (मी फ़ोटो शोधायला आळस केला काल)
करवंदा एवढीच असतात आकाराने.
ती नुसतीच पिठूळ गोड लागतात. चव साधारण बकुळफळांसारखीच, पण जास्त गोड असतात.
तशी ती नाजूक असतात, झाडावरुन काढली कि थोड्याच वेळात खराब व्हायला लागतात.

दिनेश मी फोटोत दिलेल्या झाडाचे शास्त्रीय नाव Dioscorea Pentaphylla असे आहे. ठाण्याला कोपीनेश्वराच्या रस्त्यावर कातकरी बायका हा प्रकार घेउन येतात (साधारण गणपतीच्या काही दिवस आधी) त्यांनी पण मला याचे नाव तोरणं किंवा माऊ असे सांगितले होते. तुम्ही म्हणताय ते पण तोरण बघावेच लागेल आता.

गोव्याला, स्पाईस गार्डन मधे पण बरीच झाडे बघायला मिळतील>> मी काढले आहे फोटू आता उद्या टाकते.

टोपली कारवी

आणि या वर्षी फुलायचे नाहिये हा नियम विसरलेले एक झाड (कारवी दर ७ वर्षांनी फुलते)

दिनेशदा, तुम्हाला येव्हढी माहिती कशी काय? खरचं धन्यवाद!!!!!!!!!! तुमच्यामुळे फारच माहिती मिळते.

माधव, कारवीचा फोटो भारी.

हो...भारीच...... एक क्लोजअप पण हवा

प्रज्ञा १२३, माझा १७.१२.१०(४) चा प्रतिसाद वाचलास नाही का? त्यात आपल्या बालपणीच्या काही आठवणी लिहील्या आहेत.
--पण पांगार्‍याच्या बिया आणि त्यांचे चटके अजूनही आठवतायत. (दिलेले आणि घेतलेले.) तसेच शेवरीचा कापूसही आठवतो.
--तसेच आपल्याकडे एक पपनस (पोपनस) नावाच झाड होत ते आठवतय का तुला? संत्र /मोसंब या जातीतील होत.
--लाल गुंजांचही झाड होत. काय छान दिसायच्या त्या? अंडाकॄती आकार, पाऊण भाग लाल आणि पाव भाग काळा. त्यात पण छोटयाशा डोळ्याचा आकार. आताही २ गुंजा माझ्याकडे आहेत.
--भुई चाफ्याचा वास व फूल दोन्ही मस्तच.
--काजूच्या रुजलेल्या बियाची आठवण(द्विदल)येते. चव अजूनही तोंडात आहे.
--कवठी चाफ्याच्या फुलांची तर लयलूट होती.
बापरे सगळया आठवणी लिहायच्या म्हटल्या तर वेळ अपुरा पडेल.

चातक आणखी क्लोजअप नाहिये. सतत वहाणार्‍या वार्‍यामुळे एवढचं जमलं. हा फोटो पण ३ प्रयत्नानंतर जमला तो पण फुलाखाली एका मित्राने हात धरला होता - ते जास्त हलू नये म्हणून. दिसतोय ना फोटोत.